Στρατός και Ναυτικό αποκτούν επικοινωνίες! Οι πρώτοι ασύρματοι και τηλέφωνα

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Περισσότερο από ένα αιώνα και συγκεκριμένα 112 χρόνια πριν, οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις αποκτούν επικοινωνίες!

Το στράτευμα μπαίνει σε νέα εποχή και η εκπαίδευση στην νέα τεχνολογία αρχίζει…

Ο ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΤΟ… ΘΗΣΕΙΟ

Ο πρώτος ναυτικός σταθμός ασυρμάτου ξηράς στην Αθήνα, λειτούργησε στο δυτικό τμήμα του λόφου των Μουσών (Φιλοπάππου),

Οι εγκαταστάσεις του ήταν ακριβώς πάνω από το αρχαίο Αθηναϊκό Βάραθρο.

Η ονομασία του σταθμού δεν έχει σχέση με την θέση που κατασκευάστηκε, καθώς η περιοχή ονομαζόταν Μελίτη-Βάραθρο, αλλά λόγω της ύπαρξης σταθμού του ηλεκτρικού τρένου με το οποίο γινόταν τότε η μετακίνηση του προσωπικού και σε συνδυασμό με την ύπαρξη του ναού (Ηφαίστου) του Θησείου, όλες οι πλησίον περιοχές καλυπτόταν με το όνομα “Θησείο”.

Η συνοικία γύρω από τον σταθμό ονομάστηκε “Ασύρματος” και το 1922 με την εγκατάσταση προσφύγων, από την Αττάλεια της Μικράς Ασίας, απέκτησε διπλή ονομασία και “Ατταλειώτικα”.

Σήμερα η θέση του σταθμού ασυρμάτου τοποθετείται μεταξύ των οδών Τρώων και της περιφερειακής Φιλοπάππου και ειδικότερα στη συμβολή των οδών Ευγενίδου, Αντωνιάδου και Αρισταγόρα στα πέτρινα προσφυγικά σπίτια.

Η εγκατάσταση του ασυρμάτου τύπου Μαρκόνι έγινε από την γερμανική εταιρεία Telefunken και οι εργασίες περατώθηκαν την 10 Ιουνίου 1911.

Ο τύπος του ασυρμάτου Μαρκόνι με περιστροφικό σπινθηριστή είχε τα εξής χαρακτηριστικά: ισχύ 10KW με εμβέλεια 600-800 χιλιομέτρων με μήκος αποσβενομένων κυμάτων 600-1200-3000 μέτρα.

Η κεραία του σταθμού ήταν τύπου αλεξιβρόχιου (σχήματος ομπρέλας βροχής) με ιστό ύψους 65 μέτρων με τέσσερις περιφερειακές κεραίες μήκους 25 μέτρων.

Ο σταθμός λειτουργούσε με ρεύμα από το δίκτυο της πόλης και εναλλακτικά σε περίπτωση ανάγκης, με ηλεκτρομηχανή πετρελαίου ισχύος 19 ίππων.

Ακολούθησε η περίοδος των δοκιμών του συστήματος και όταν επιλύθηκαν τα τεχνικά προβλήματα που προέκυψαν, παραδόθηκε ο ασύρματος στο ναυτικό.

Στη συνέχεια μετά την έκδοση του σχετικού βασιλικού διατάγματος τον Φεβρουάριο του 1912 ξεκίνησε η λειτουργία του ασυρμάτου Θησείου.

ΟΙ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ

Στις εγκαταστάσεις του ασυρμάτου το 1912 λειτούργησε η πρώτη Ραδιοτηλεγραφική σχολή για κάλυψη των αναγκών του ναυτικού σε εκπαιδευμένο προσωπικό ειδικότητας Ραδιοτηλεγραφητών.

Κατά την διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων το ναυτικό, διέθεσε στο στρατό ξηράς τρείς φορητούς σταθμούς ασυρμάτου Μαρκόνι ισχύος 1,5W επανδρωμένους με προσωπικό του, για την υποστήριξη των επικοινωνιών του.

Επίσης οι αυξημένες ανάγκες που προέκυψαν για υποστήριξη των χερσαίων και των ναυτικών επιχειρήσεων, οδήγησαν στην άμεση εγκατάσταση νέων σταθμών ασυρμάτου Μαρκόνι της γερμανικής εταιρείας Telefunken, ισχύος 1,5KW στην Υποβρύχια Άμυνα στο Ναύσταθμο Σαλαμίνας, στη Θεσσαλονίκη, στη Θάσο, στη Σύρο και φορητών ασυρμάτων ισχύος 0,5W σε Χίο, Μυτιλήνη, Σάμο και Μούδρο(Λήμνου).

Μετά από τους Βαλκανικούς Πολέμους, όπου φάνηκε η αξία χρήσης του ασυρμάτου, ως σύγχρονο μέσο επικοινωνίας, μεταξύ πολεμικών πλοίων και σταθμών ξηράς, εγκαταστάθηκε στο σταθμό Θησείου, ένα νέο σύστημα ασυρμάτου Μαρκόνι ισχύος 1,5 KW για αποκλειστική χρήση του Ναυτικού.

Οι αυξανόμενες ανάγκες που απαιτούσαν την επικοινωνία με σταθμούς στο εξωτερικό, επιβάλει την δημιουργία ενός μεγάλου σταθμού ασυρμάτου.

Η παραγγελία του εξοπλισμού έγινε από το ναυτικό το 1914, αλλά ο “Α” Παγκόσμιος Πόλεμος δεν επέτρεψε την άμεση υλοποίηση της παραγγελίας αυτής.

Τα χαρακτηριστικά του νέου ασυρμάτου Μαρκόνι με περιστροφικό σπινθηριστή αποσβενομένων κυμάτων ήταν ισχύος 60KW, με κεραία τύπου “Γ” στηριζόμενη σε έξι ιστούς , ανά δύο με ύψος 93 μέτρων σε απόσταση μεταξύ τους 579,11 μέτρων και λειτουργούσε με ηλεκτρική ισχύ από το δίκτυο της πόλης και εναλλακτικά με ηλεκτρομηχανή βενζίνης.

Η εγκατάστασή του τελικά έγινε το 1921 στο Βοτανικό, όπου το 1920 με Νόμο είχε συσταθεί η Διεύθυνση Ραδιοτηλεγραφικής Υπηρεσίας Ναυτικού (ΔΡΥΝ).

Στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε είχε υπάρξει εξέλιξη στην τεχνολογία των ασυρμάτων, η οποία κατάργησε το σύστημα των αποσβενομένων κυμάτων με σπινθηριστές και το αντικατέστησε με το σύστημα διατηρουμένων κυμάτων με λυχνίες.

Αποτέλεσμα ήταν να είναι αδύνατη η χρήση του για επικοινωνία με τους σταθμούς του εξωτερικού, πάρα μόνο για επικοινωνίες στο εσωτερικό της χώρας.

Τελικά χρησιμοποιήθηκε μόνο για μετάδοση εγκυκλίων, τηλεγραφημάτων, δελτίων μετεωρολογικών και τύπου.

Η Σχολή Ραδιοτηλεγραφητών στις εγκαταστάσεις του Ασυρμάτου Θησείου λειτουργούσε με μαθητές ηλικίας 16-17 ετών, ώστε μετά την φοίτηση τους διάρκειας έντεκα (11) μηνών, να αποφοιτούν ως Υπαξιωματικοί με ειδικότητα Ραδιοτηλεγραφητών, για την κάλυψη των αναγκών τόσο σε ασυρμάτους πολεμικών πλοίων, όσο και σε μόνιμους ή φορητούς σταθμούς ασυρμάτων ξηράς του ναυτικού.

Το χρονικό διάστημα μεταξύ των ετών 1917 και 1920 δεν λειτούργησε η σχολή.

Το 1920 η Σχολή Ραδιοτηλεγραφητών από τον Σταθμό Ασυρμάτου Θησείου μεταφέρθηκε στις νέες εγκαταστάσεις της νεοσυσταθείσας Διεύθυνσης Ραδιοτηλεγραφικής Υπηρεσίας Ναυτικού στο Βοτανικό.

Κατά την διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας ο σταθμός του Θησείου κάλυπτε και την ιδιωτική ανταπόκριση με αποκλειστικότητα την επικοινωνία με εμπορικά πλοία, με μεγάλες δυσκολίες λόγω του μεγάλου φόρτου απασχόλησής του.

Μετά το 1922 το δίκτυο ναυτικών σταθμών ξηράς ασυρμάτων Αθηνών, ο παλαιός σταθμός του Θησείου και ο νέος σταθμός του Βοτανικού διατέθηκε και για τις αυξανόμενες εμπορικές ανάγκες, ιδιαίτερα για τα εμπορικά πλοία και συνέχισαν να υποστηρίζουν τις στρατιωτικές και τις εμπορικές ανάγκες της χώρας.

Μετά το 1926 ο σταθμός ασυρμάτου του Θησείου σταδιακά καταργήθηκε και το κενό της λειτουργίας του, καλύφθηκε από τον μεγάλο και σύγχρονης τεχνολογίας σταθμό ασυρμάτου Βοτανικού και το τμήμα της εμπορικής χρήσης του και οι επικοινωνίες με εμπορικά πλοία, καλύφθηκε από την κατασκευή νέων σταθμών ασυρμάτου ξηράς αποκλειστικά για εμπορική χρήση (περιοχή Βάρης κλπ.)

ΚΑΤΟΧΗ  ΕΜΦΥΛΙΟΣ

Το Φθινόπωρο του 1927, η Ανωτέρα Ναυτική Σχολή Πολέμου εγκαθίσταται πλέον στις υποδομές του Σταθμού Ασυρμάτου Θησείου, η οποία μέχρι τότε λειτουργούσε στα Παλαιά Ανάκτορα (σημερινή Βουλή).

Η μετεγκατάσταση Σχολής έγινε διότι υπήρξε διαθεσιμότητα κτιριακών εγκαταστάσεων στο σταθμό ασυρμάτου Θησείου και όχι σε χώρο του Αστεροσκοπείου Αθηνών, όπως είναι η επικρατούσα άποψη.

Η διατύπωση της φράσης “Η Ανωτέρα Ναυτική Σχολή Πολέμου στο Αστεροσκοπείο” κυριάρχησε λόγω της θέσης της, στα νοτιοδυτικά και της μικρής απόστασής της (περίπου 285 μέτρων) από τους χώρους του Αστεροσκοπείου Αθηνών, που αποτελούσε κυρίαρχο σημείο προσδιορισμού μιας περιοχής γύρω του.

Η Ναυτική Σχολή Πολέμου, όπως ονομάστηκε το 1931 λειτούργησε μέχρι την έναρξη του πολέμου του 1940 και στην συνέχεια διέκοψε την λειτουργία της.

Επίσης, υπάρχουν μαρτυρίες παλαιών προσφύγων που ζουν σήμερα, όπως και σχετικά άρθρα, ότι λειτουργούσε η Σχολή Πολέμου στις εγκαταστάσεις του παλαιού ασυρμάτου.

Στη κατοχή οι εγκαταστάσεις της Ναυτικής Σχολής Πολέμου, του παλαιού ασυρμάτου Θησείου χρησιμοποιήθηκαν από τους Ιταλούς μέχρι την συνθηκολόγησή τους την 8 Σεπτεμβρίου 1943 (πολλοί Ιταλοί κρύφτηκαν στα σπίτια των προσφύγων της συνοικίας του Ασυρμάτου) και από τους Γερμανούς μέχρι την απελευθέρωση την 12 Οκτωβρίου 1944.

Οι εγκαταστάσεις της Σχολής του Ναυτικού, κατά τις μάχες που έγιναν στο λόφο Φιλοπάππου και στη συνοικία του Ασυρμάτου στην διάρκεια των Δεκεμβριανών το 1944, καταστράφηκαν από βολές όπλων και πυρκαγιά και στη συνέχεια εγκαταλείφθηκαν μεταπολεμικά από το Ναυτικό.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 το οικοδομικό υλικό, οι πελεκητές πέτρες και τμήματα κτιρίων που δεν καταστράφηκαν από τις εγκαταστάσεις της Ναυτικής Σχολής, όπως θυμούνται οι παλαιοί κάτοικοι της περιοχής, χρησιμοποιήθηκαν για την οικοδόμηση των νέων πέτρινων διόροφων κατοικιών, ώστε να λυθεί εν μέρει το πρόβλημα στέγασης των προσφύγων από την Αττάλεια στη συνοικία του Ασυρμάτου.

ΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΣΤΟΝ ΣΤΡΑΤΟ

Μέχρι το 1887 η επικοινωνία στον Ελληνικό Στρατό διεξάγεται κυρίως με αγγελιαφόρους (έφιππους ή πεζούς) και για μικρές αποστάσεις με χρήση οπτικών μέσων.

Το 1887 στο Υπουργείο Στρατιωτικών οργανώνεται γραφείο διεκπεραιώσεως, με τηλεγραφείο και ένα Λόχο Τηλεγραφητών, υπαγόμενων στο Μηχανικό.

Έτσι συγκροτείται το πρώτο τμήμα Επικοινωνιών στον Ελληνικό Στρατό Ξηράς.

Κατά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο, το 1897, επιστρατεύτηκαν οι Μονάδες Μηχανικού και διατέθηκαν στις δυο Μεραρχίες του Στρατού Θεσσαλίας και Ηπείρου.

Στο Στρατό Θεσσαλίας διατέθηκαν δυο Συντάγματα Μηχανικού, ένα Τάγμα Μηχανικού και ένας Λόχος Τηλεγραφητών, ο οποίος ανέλαβε την Υπηρεσία Διαβιβάσεων.

Ομοίως στο Στρατό Ηπείρου διατέθηκε ένα Τάγμα Μηχανικού με μια Διμοιρία Τηλεγραφητών.

Αυτή είναι και η πρώτη χρήση του όρου “Διαβιβάσεις” στη Στρατιωτική ορολογία.

Το 1910, με το νέο Οργανισμό Στρατού, στον οποίο περιλαμβανόταν και η Διεύθυνση Μηχανικού, το Μηχανικό αποκτά μια Μοίρα Τηλεγραφητών με δύο Λόχους.

Τον Ιανουάριο του 1912 τροποποιήθηκε ο οργανισμός του Στρατού κατά τον ακόλουθο τρόπο:

Ο ενεργός Στρατός είχε διαιρεθεί σε τέσσερις (4) Μεραρχίες υπό τα στοιχεία 1η, 2η, 3η και 4η Μεραρχία Πεζικού, με έδρες τη Λάρισα, την Αθήνα, το Μεσολόγγι και το Ναύπλιο αντίστοιχα.

Στο Μηχανικό προβλεπόταν ένα (1) Τάγμα Επικοινωνιών, το οποίο είχε δύο Λόχους Τηλεγραφητών, ένα Λόχο Ασυρμάτων, ένα Λόχο Σιδηροδρόμων και ένα Λόχο Αεροπορίας.

Ο Λόχος Ασυρμάτων εφοδιάσθηκε με δυο Σ/Α επάνω σε άμαξες, δυο σε ημίονους και δυο φορητούς που λειτουργούσαν με ποδοκίνητες γεννήτριες.

Οι σταθμοί αυτοί ήταν Γαλλικοί και χρησιμοποιήθηκαν στα γυμνάσια που προηγήθηκαν των πολέμων του 1912-13.

Στους Βαλκανικούς πολέμους, ο Λόχος Ασυρμάτων χρησιμοποίησε τους σταθμούς για την επικοινωνία των μεγάλων κλιμακίων με τον Αρχιστράτηγο.

Για την κάλυψη των επικοινωνιακών απαιτήσεων του στρατού χρησιμοποιούνται ευρέως οι αγγελιαφόροι και ο ενσύρματος τηλέγραφος.

Κατά τον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο 1912 – 1913 οργανώθηκαν αποσπάσματα τηλεγραφητών τα οποία προσέφεραν μεγάλες υπηρεσίες κατά τη διεξαγωγή του αγώνα.

Κατά το Β΄ Βαλκανικό πόλεμο, εναντίον της Βουλγαρίας, οργανώθηκαν εννέα (9) Διμοιρίες Τηλεγραφητών και ένας (1) Λόχος Ασυρμάτων.

Οι Μονάδες αυτές εξυπηρέτησαν με επιτυχία τις ανάγκες επικοινωνιών των επιχειρήσεων.

Το Νοέμβριο του 1913, αναδιοργανώθηκε ο Στρατός και συγκροτήθηκαν υπό το Υπουργείο Στρατιωτικών δύο (2) Συντάγματα Τηλεγραφητών, ένα (1) στη Θεσσαλονίκη και ένα (1) στην Αθήνα.

Από αυτά τα Συντάγματα προήλθαν τα τμήματα Διαβιβάσεων τα οποία πήραν μέρος στις εκστρατείες του 1917 – 1923, προσκεκολλημένα στις Μονάδες του Μηχανικού.

Καπως ετσι λοιπον γραφτηκε η ιστορια…

Πληροφοριες

Κωνσταντίνος Βαρβαρέσος αντιναύαρχος Π.Ν

Γ.Ε.Σ

The post Στρατός και Ναυτικό αποκτούν επικοινωνίες! Οι πρώτοι ασύρματοι και τηλέφωνα appeared first on Militaire.gr.