Η τραγωδία της Αδριατικής, ο Δαβάκης και οι 70 αξιωματικοί που χάθηκαν στο ναυάγιο CITTA DI GENOVA

Στις 21 Ιανουαρίου του 1943, στα σκοτεινά και παγωμένα νερά της Αδριατικής, γράφτηκε μια ναυτική τραγωδία με θύματα Έλληνες αξιωματικούς που πολέμησαν στην Αλβανία.

Ανάμεσα τους και ο ήρωας της Πίνδου συνταγματάρχης Κωνσταντίνος Δαβάκης.

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Στο παρόν σημείωμα, αναφέρονται όλες οι λεπτομέρειες του δράματος, οι αγωνιώδεις προσπάθειες των ναυαγών να μην παρασυρθούν στον υγρό τους τάφο και τα ονόματα των αδικοχαμένων, που μεταφέρονταν όμηροι στην Ιταλία. 

Τον Δεκέμβριο του 1942, οι ιταλικές και γερμανικές αρχές κατοχής, πραγματοποιούν δεκάδες συλλήψεις ελλήνων αξιωματικών, με απώτερο στόχο να οδηγηθούν ως όμηροι οι συλληφθέντες στρατιωτικοί, στην Ιταλία. Για τον σκοπό αυτό διατίθεται το ιταλικό επιβατηγό πλοίο «Πόλη της Γένοβα» (Citta di Genova), που ήταν ελλιμενισμένο στο λιμάνι της Πάτρας και το οποίο θα μεταφέρει τους ομήρους στην χώρα του Μουσολίνι.

 Με τον τρόπο αυτό, οι κατακτητές, αποσκοπούν να αναχαιτίσουν τη μαζική έξοδο των αξιωματικών στο βουνό και στις αντιστασιακές οργανώσεις, τόσο του ΕΛΑΣ όσο και του ΕΔΕΣ. 

Στόχος των δυνάμεων κατοχής είναι επίσης να αποτρέψουν και μια πιθανή απόδραση των Ελλήνων από την κατεχόμενη Ελλάδα και την ακόλουθη ένταξή τους στον ελληνικό στρατό της Μέσης Ανατολής.

Ανάμεσα στους 152 Έλληνες αξιωματικούς, ήταν και έφεδροι διαφόρων επαγγελμάτων, όπως γιατροί, δικηγόροι, φαρμακοποιοί, μηχανικοί, έμποροι, αγρονόμοι, βιομήχανοι, γεωπόνοι, τελωνιακοί και δάσκαλοι  καθώς επίσης και 200 ιταλοί στρατιώτες.

Το πλοίο απέπλευσε από το λιμάνι της Πάτρας με προορισμό την Ιταλία στις 20 Ιανουαρίου 1943, στις 13.15 το μεσημέρι. Ήταν ένα μηχανοκίνητο σκάφος, 5.413 τόνων, που είχε ναυπηγηθεί το 1930 και το οποίο, πριν από τον πόλεμο ήταν δρομολογημένο στην υπερωκεάνια γραμμή ταξιδιών Ιταλίας-Αυστραλίας. Επίσης διέθετε δύο εξακύλινδρες diesel μηχανές, που του προσέδιδαν ταχύτητα 19 ναυτικά μίλια.

Οι Ιταλοί έκλεισαν τους Έλληνες ομήρους, στα κατώτερα περίκλειστα καταστρώματα του πλοίου και είχαν τοποθετήσει σκοπούς που απαγόρευαν την μετακίνησή τους… 

Οι ναύτες και οι φρουροί, ήταν σε διαρκή επαγρύπνηση από τον φόβο του τορπιλισμού, φόβο τον οποίον μετέδωσαν και στους Έλληνες ομήρους, που ήταν απομονωμένοι έχοντας στη διάθεσή τους τα ατομικά τους σωσίβια.

Ήταν μεσημέρι της 21ης Ιανουαρίου 1943 όταν το πλοίο «πόλη της Γένοβα», είχε φθάσει στο ύψος της Σάσωνος, του μικρού αυτού νησιού, που φράσσει τον κόλπο της Αυλώνας. 

Εκεί το πλοίο άλλαξε πορεία, με κατεύθυνση το Μπάρι και οι έλληνες αξιωματικοί προσπαθούσαν να μαντέψουν το τι γίνεται…

Η Αδριατική καίτοι Γενάρης, ήταν στις κάλμες της και ένας ήλιος λαμπρός φώτιζε τον ουρανό και μετρίαζε το κρύο…»

Καθώς το πλοίο, έμπαινε πλέον στα βαθιά νερά της Αδριατικής και διέσχιζε τα στενά του Οτράντο, η ένταση και η ανησυχία ήταν διάχυτη στην ιταλική δύναμη φρουράς.

 Οι ιταλοί στρατιωτικοί γνώριζαν ότι, στα στενά του Οτράντο περιπολούσαν αγγλικά υποβρύχια, τα οποία αποτελούσαν τους αμείλικτους κυνηγούς ιταλικών και γερμανικών πλοίων επιφανείας, κατά την διάρκεια του πολέμου.

Εν τω μεταξύ από τις 14 Ιανουαρίου 1943, η αγγλική ναυτική βάση των υποβρυχίων της Μάλτας, είχε δώσει εντολή στο υποβρύχιο «Τίγρης» (HMSTigris Ν63), να αποπλεύσει και να διενεργήσει την 17η πολεμική του περιπολία, στα παράλια της Ιταλίας. 

Το υποβρύχιο «Τίγρης» ήταν νεότευκτο σκάφος, καθώς είχε κατασκευαστεί το 1938, στα Ναυπηγεία στο Chatham της Αγγλίας.

Ήταν ένα πραγματικά φονικό όπλο, που διέθετε 17 τορπίλες, καθώς και ένα κανόνι των 100 mm επί του καταστρώματος. 

Είχε μήκος 84 μέτρα και πλάτος 8,08 μέτρα και διέθετε δύο δίδυμους κινητήρες diesel των 1450 ίππων έκαστος.

 Η εμβέλεια του ήταν 4.500 ναυτικά μίλια / 8.330 χιλιόμετρα, και το υποβρύχιο το επάνδρωναν από 59 έως 63 άνδρες.

 Μετά από μια εβδομάδα, το υποβρύχιο «Τίγρης», βρέθηκε στα νερά της Αδριατικής και εισήλθε στα στενά του Οτράντο, στις 21 Ιανουαρίου 1943.

Από το περισκόπιο του «Τίγρης», ο 32χρονος κυβερνήτης υποπλοίαρχος Τζόρτζ Κόλβιν(Lt.Cdr. George, R. Colvin), διέκρινε την σιλουέτα του πλοίου «πόλη της Γένοβα» και το πλησίασε αργά, όπως κάνει ο κυνηγός το θήραμά του, καθώς βρισκόταν 25 ναυτικά μίλια, δυτικά της αλβανικής νησίδας Σάσων (Sason).

Επάνω στο πλοίο, ουδείς είχε αντιληφθεί τον επερχόμενο κίνδυνο, καθώς άρχιζε η αντίστροφη μέτρηση για τον τορπιλισμό του πλοίου, «πόλη της Γένοβα».

Η αναφορά μάχης, που καταγράφεται στο πολεμικό ημερολόγιο του υποβρύχιου «Τίγρης», είναι χαρακτηριστική και μας περιγράφει αναλυτικά, τις τελευταίες στιγμές του πλοίου:

«12.50 ώρα.

Παρατηρείται ένα μέσο εμπορικό πλοίο με το διακριτικό 116. 

Η απόσταση είναι 5 ναυτικά μίλια. Ξεκινά η επίθεση.

13.13 ώρα.

Από την θέση 40ο 32΄Ν, 18ο 45΄Ε, εξαπολύονται 4 τορπίλες από απόσταση 1200 γυάρδες. 

Μια τορπίλη εκτιμάται να χτυπήσει το πλοίο κάτω από την καπνοδόχο, 63 δευτερόλεπτα μετά την πυροδότηση – εκτόξευση της 1ης τορπίλης.

 Το πλοίο ταλαντεύτηκε 90 μοίρες προς τα δεξιά και έχασε την πορεία του… 

Ο στόχος (το πλοίο) φάνηκε να ηρεμεί με την καρίνα να μην έχει πάρει κλίση.

13.15 ώρα.

Ο «Τίγρης» στράφηκε στην αριστερή πλευρά του πλοίου, για να αποσυρθεί.

13.20 ώρα.

Ο στόχος εμφανίζεται σαν να μην έχει αποσταθεροποιηθεί πιο βαθιά, έτσι αποφασίζεται να τελειώσει (η επιχείρηση), με μια άλλη τορπίλη.

13.25 ώρα.

Εξαπολύεται από τον πυροσωλήνα της πρύμνης (τορπίλη).

 Ο στόχος κτυπήθηκε 78 δευτερόλεπτα αργότερα και αμέσως βυθίστηκε απότομα… 

Ολόκληρο (το πλοίο) φαινόταν και τα τμήματα του φαινόταν στο νερό.

 Πήγε προς τα κάτω με κατακόρυφη βουτιά 90 δευτερόλεπτα αργότερα…».

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των διασωθεντων, η δεύτερη τορπίλη, ήταν αυτή που έδωσε τη χαριστική βολή εγκλωβίζοντας στα έγκατά του τους ιταλούς ναύτες και τους αιχμαλώτους έλληνες αξιωματικούς:

«Ξαφνικά κι ενώ τα ρολόγια έδειχναν 1.17΄ μετά το μεσημέρι, αναστατώθηκε το παν από ένα τρομακτικό κρότο.

«Τορπιλιστήκαμε», φώναξαν μερικοί κι αμέσως τα φώτα έσβησαν.

 Ένας τρομακτικός πανικός διαχύθηκε σε όλο το καράβι.

Οι έγκλειστοι άρπαξαν τα σωσίβια και προσπαθούσαν με την βοήθεια των σπίρτων που άναβαν, να φτάσουν στην σκάλα, που οδηγούσε στον πάνω διάδρομο.

 Εκεί, επικρατούσε μια αφάνταστη αταξία. 

Φωνές τρόμου και φρίκης ακουγόταν από παντού και από διάφορα σημεία έφθαναν παρακλήσεις βοήθεια.

Όσοι κατόρθωσαν να επιβιβαστούν στις σωσίβιες λέμβους, ή να γαντζωθούν στις αναποδογυρισμένες βάρκες και στα ξύλινα συντρίμματα του πλοίου, περισυνελέγησαν από βοηθητικά σκάφη του ιταλικού στόλου, που έφτασαν στον τόπο του δραματικού τορπιλισμού… απεβιβάσθησαν στη νήσο Σάσωνα, όπου μεταφέρθηκαν και τα πτώματα των νεκρών αξιωματικών».

Ο αξιωματικός του Ιππικού, Ηρακλής Γκερλιώτης, όμηρος στην τραγική αυτή αποστολή, άφησε πριν φύγει από τον μάταιο τούτο κόσμο, γραπτή την προσωπική του μαρτυρία για το ναυάγιο.

«Το απόγευμα της 20-1-1943 μας μετέφεραν επι του Ιταλικού ατμόπλοιου “Citta Di Genova”, οπερ ανεχώρησε τας νυκτερινάς ώρας και την πρωίαν της επομένης έστριψε απο το ύψος της Κερκύρας προς Ιταλίαν. 

Την 14ην ώραν ευρισκόμενοι εις το ύψος της νήσου Σάσωνος της Αλβανίας, εδέχθημεν την πρώτην τορπίλην απο Αγγλικόν υποβρύχιον και ακινητοποίησε το πλοίον, επι του οποίου εκτός των Ελλήνων ευρίσκοντο άνω των 800 Ιταλών στρατιωτών, τυγχάνοντες αδειούχοι. Εξεδηλώθη πανικός, ο οποίος εμεγάλωσε διότι οι Ιταλοί ναύτες κατέλαβαν τις βάρκες και απομακρύνθηκαν του πλοίου. Οι ελάχιστοι εναπομείναντες έρριπταν εις την θάλασσαν τας σωσιβίους λέμβους.

 Οι πρώτοι που ερρίφθησαν εις την θάλασσαν εφοδιασμένοι με ατομικά σωσίβια και ανερριχήθησαν εις τας ελαστικάς λέμβους ήρχισαν να 

απομακρύνονται του πλοίου.

 Ερρίφθη κατόπιν και η δευτέρα τορπίλη, η οποία εβύθισε αμέσως το πλοίον, όπου ευρίσκοντο οι περισσότεροι των επιβατών Ελλήνων και Ιταλών, οίτινες επνίγησαν παρασυρθέντες απο την δύνην του βυθισθέντος πλοίου.»

Τις δραματικές σκηνές της μοιραίας εκείνης μέρας μου περιέγραψε πριν από  χρόνια και ο διασωθείς κερκυραίος αξιωματικός Κων. Νούνεσης:

 «Αφού φάγαμε το μεσημέρι και όλα ήταν μια χαρά, ξαφνικά μας κτυπά μια τορπίλη.

 Επικράτησε πανικός και οι ναύτες άρχισαν να κατεβάζουν σωσίβιους λέμβους.

 Έρχεται και η δεύτερη τορπίλη και λέω στους άλλους, «εγώ φεύγω και όποιος θέλει έρχεται». 

Πήδησα στη θάλασσα και πρόλαβα να μπω σε μια βάρκα, όταν το πλοίο λαβωμένο πήρε κλίση… Ιταλοί και Έλληνες προσπαθούμε να σωθούμε και πιασμένοι χέρι με χέρι αναζητούμε την βοήθεια.

 Ο κοινός κίνδυνος παραμερίζει την μεταξύ μας έχθρα.

 Ένας Ιταλός βγάζει την εικόνα της Παναγιάς κάνει την προσευχή του και την δίδει και σε μας να προσκυνήσουμε για να μας βοηθήσει…».

Η σορός του Δαβάκη περισυνελέγη, αναγνωρίστηκε και ετάφη στον Αυλώνα.

Μεταπολεμικά τα οστά του διακομίστηκαν και ενταφιάστηκαν στην Αθήνα.

Οι Έλληνες αξιωματικοί, που είχαν χάσει την ζωή τους, στο τραγικό ναυάγιο του πλοίου, όσοι ανευρέθηκαν στις αλβανικές ακτές, τάφηκαν στην Αυλώνα της Αλβανίας το 1943. 

Την δεκαετία του ΄60 τα οστά εκείνων που είχαν ταφεί στην Αυλώνα της Αλβανίας, μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα με το πολεμικό πλοίο «Πυρπολητής».

To ναυάγιο του ιταλικού υπερωκεανίου  βρίσκεται στο βυθό, σε βάθος που εστιάζεται στα 800 μέτρα και καταγράφεται στις συντεταγμένες 40ο 32΄Ν, 18ο 45΄Ε, που ταυτίζονται με την πολεμική αναφορά, του υποβρύχιου «Τίγρης».

Τραγική ειρωνεία:

 Την ίδια τύχη είχε και αγγλικό υποβρύχιο «Τίγρης», ένα μήνα αργότερα, καθώς εκτελώντας την 18η πολεμική του περιπολία, βυθίστηκε στις 27 Μαρτίου 1943, αύτανδρο και με τους 63 άνδρες του, από το γερμανικό ανθυποβρυχιακό σκάφος UJ 2210, σε απόσταση 6 ναυτικά μίλια, νοτιοανατολικά του νησιού Κάπρι (Capri), στον κόλπο της Νάπολης.

Εκτός από τον Κωνσταντίνο Δαβάκη, πνίγηκαν τέσσερις συνταγματάρχες, δύο αντισυνταγματάρχες, 9 ταγματάρχες, 13 λοχαγοί, 14 υπολοχαγοί και 25 ανθυπολοχαγοί.

1) Δαβάκης Κων. συντ/ρχης Αθήνα

2) Γεωργούλας Νικόλαος συντ/ρχης Βόλος

3) Καποδίστριας Α. συντ/ρχης Ζάκυνθος

4) Σινιώρης Δημήτριος συντ/ρχης Αλμυρός

5) Σύρρος Σπυρίδων συντ/ρχης Αγρίνιο

6) Σινιώρης Ευάγγελος αντισυν/ρχης Αλμυρός

7) Γιαταγάνας Ιωάννης αντισυντ/ρχης Βόλος

8) Καλφέλης ταγματάρχης Μεσολόγγι

9) Αλεξανδρόπουλος Ι. ταγματάρχης Μεσολόγγι

10) Βερναδάκης Σπύρος ταγμ. Ζάκυνθος

11) Ανέστης Κων. Ταγμ. Βόλος

12) Καραστάθης Ηλίας ταγμ. Λαμία

13) Κοντομήτρος Κων. ταγματάρχης

14) Μόσχος Χρήστος ταγμ. Ναύπακτος

15) Μολφέσης Γεράσ. ταγμ. Λευκάδα

16) Γιώσης Θεοδωρος ταγμ. Ιωάννινα

17) Καραμέρης Ανδρέας ταγμ. Αταλάντη

18) Καλίγερος Ιω. λοχαγός Ζάκυνθος

19) Γιατράς Θεόδωρος λοχαγός Ζάκυνθος

20) Οικονόμου Ιω. λοχαγός δικαστικός Ζάκυνθος

21) Αδαμόπουλος Ανδρέας λοχαγός Βόλος

22) Κύσσονας Δημήτριος λοχαγός

23) Παπαδόπουλος Στυλ. λοχαγός Λάρισα

24) Πρατίλας Γεώργιος λοχαγός Ιωάννινα

25) Ρώσσης Κων. λοχαγός Αρτα

26) Πρατίλας Αθανάσιος λοχαγός Λάρισα

27) Καψάλης Κων. λοχαγός Ιωάννινα

28) Αλεξίου Χρήστος λοχαγός Αρτα

29) Πατέρας Κλέαρχος λοχαγός- κτηνίατρος Λάρισα

30) Καρβέλας Διον. υπολοχαγός Ζάκυνθος

31) Θεοδωρακόπουλος Π. υπολοχαγός Ζάκυνθος

32) Πέρρος Σπ. Υπολοχαγός Ζάκυνθος

33) Λίλης Θεόδωρος υποσμηναγός Αλμυρός

34) Βλαχάκης Ευάγγελος υπίατρος Λάρισα

35) Αθανασιάδης Ε. υπίατρος Χρυσό Παρνασίδος

36) Ζώγος Ιωάννης υπολοχαγός

37) Μπουσβάρας Βασ. υπολοχαγός Μέτσοβο

38) Χρηστίδης Χρήστος υπολοχαγός

39) Μέντζος Αθανάσιος υπολοχαγός

40) Κατσαρός Διαμαντής υπολοχαγός

41) Δούβλης Στυλ. υπολ. δικαστ. Λάρισα

42) Μητσιός Νικόλαος λοχαγός Τύρναβος

43) Θεοφάνου Π. Υπολοχαγός Ζάκυνθος

44) Αποστολάκης Εμ. Υπολοχαγός Λάρισα

45) Κάϊβας Ιωάννης υπολοχαγός-δάσκαλος, Τύρναβος

46) Μακρής Ευάγγελος ανθυπορφαμακοποιός

47) Κακαβιόλης Δημ.ανθυπομοίραρχος

48) Μπρίσης Δημήτριος ανθ/γός Μέτσοβο

49) Ραφτόπουλος Γ. ανθ/γός Ζάκυνθος

50) Λαβράνος Κ. ανθ/γός Κέρκυρα

51) Αγγελόπουλος Αθ. Ανθυπίατρος Λάρισα

52) Βεζυρούλης ανθυπίατρος Λάρισα

53) Νικολούλης Α. ανθυπίατρος Λάρισα

54) Κατσίγρας Κοσμάς ανθυπίατρος Λάρισα

55) Καραγκούνης Δημ. Ανθυπίατρος Λάρισα

56) Λίτσας Δ. ανθυπομοίραρχος Δελφοί

57) Τσιμίνης Ευάγγελος Ανθυπ/γός

58) Γεννηματάς ΦαίδωνΑνθυπ/γος Κερατέα

59) Ζώτος Σωτήριος ανθ/γός Πάργα

60) Μιχελής Γ. Ανθυπ/γός Λευκάδα

61) Μιχελής Δημ. Ανθ/γός Λευκάδα

62) Κατινιώτης Σπ. ανθυποφαρμακοποιός Ιωάννινα

63) Αναγνωστόπουλος Αντ. Ανθυπίατρος Παραμυθιά

64) Κονοσκούβαρος Κ. ανθ/γός Ιωάννινα

65) Συμπέθερος Β. Ανθ/γός Φιλιππιάδα

66) Συμπέθερος Κων. Ανθυπίατρος Φιλιππιάδα

67) Κανδύλης Δημ. Ανθυπίατρος Λάρισα

68) Τσιμπλούλης Ευάγγ. Ανθυπίατρος Λάρισα

69) Παρτάλης Δ. Ανθ/γός Ιωάννινα

70) Μακρής Βασίλειος ανθ/γός αυτοκιν. Λάρισα

71) Κολυβάς Κων. Ανθ/γός Ζάκυνθος

Πληροφορίες

ΤΑΣΟΣ Κ. ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΙΔΗΣ

WORDPRESS

The post Η τραγωδία της Αδριατικής, ο Δαβάκης και οι 70 αξιωματικοί που χάθηκαν στο ναυάγιο CITTA DI GENOVA appeared first on Militaire.gr.