Η Αναβίωση του Μεγαλοϊδεατισμού στην Ελλάδα κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

06:10 5/11/2021 - Πηγή: militaire

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Τμήμα Πολιτικών Επιστημών

Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών

Τραϊκόπουλος Στυλιανός

Η Αναβίωση του Μεγαλοϊδεατισμού στην Ελλάδα

κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

(ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ)

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

2020

Την ιταλική εισβολή και εμπλοκή της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (Β΄ Π.Π.) τον Οκτώβριο του 1940, ακολούθησε η γερμανική επίθεση και κατάληψη της χώρας από τις δυνάμεις

του Άξονα τον Μάιο του 1941, οπότε η ελληνική κυβέρνηση καταφεύγει στο Κάϊρο. Στις 4 Ιουλίου του 1941 κατά τη διάρκεια της μετακίνησής της από Αίγυπτο προς το Κέιπ Τάουν της Νοτίου Αφρικής, εν πλω με το ολλανδικό κρουαζιερόπλοιο «New Amsterdam», ο πρωθυπουργός Εμμανουήλ Τσουδερός διορισμένος από τον Γεώργιο Β΄, συντάσσει και αποστέλλει υπόμνημα στον τελευταίο, εκθέτοντας τις Εθνικές Διεκδικήσεις (ΕΔ) που πρέπει να επιδιώξει η Ελλάδα από εδώ και πέρα. Αυτό που είναι εκπληκτικό και ενδεχομένως άξιο απορίας είναι ότι αυτήν ακριβώς τη χρονική στιγμή, 34 ημέρες μετά την μάχη της Κρήτης, καταγράφεται επίσημα η πλήρης μεταστροφή της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και μάλιστα ελλείψει ελεύθερου μητροπολιτικού εδάφους! Η ελληνική εξωτερική πολιτική από την εθνική πολιτική περιχαράκωσης και διατήρησης των υφιστάμενων συνόρων έτσι, όπως ακριβώς διαμορφώθηκαν μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και την Συνθήκη της Λωζάννης, οδηγείται σε μια έντονη διπλωματική προσπάθεια αλλαγής του «status quo» των ελληνικών συνόρων……………………………………………………………………………………………………

Γ΄ ΜΕΡΟΣ

Κεφάλαιο 6. Η μεταστροφή της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής

Το έναυσμα για πλήρη μεταστροφή και υιοθέτηση πολιτικής εθνικών εδαφικών διεκδικήσεων, ως επίσημης πλέον κρατικής πολιτικής γίνεται εξ αφορμής του Β΄ Π.Π., με το υπόμνημα που αποστέλλει στον Βασιλιά Γεώργιο Β΄ στις 4 Ιουλίου 1941, η κυβέρνηση του Εμμανουήλ Ι. Τσουδερού. Πλέον, η πολιτική ηγεσία, χωρίς να έχει τον φόβο να κατηγορηθεί ως αναθεωρητική δύναμη, επικαλούμενη την ηρωική στάση και αντίσταση που κατέβαλε η Χώρα στις δυνάμεις του Άξονα, θεώρησε ότι ήταν η κατάλληλη στιγμή να προβάλει τις ΕΔ της.

Σε αυτό το Γ΄ Μέρος, θα αναφερθούμε στις προσπάθειες που καταβλήθηκαν, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που διατυπώθηκαν στο υπόμνημα αυτό, στην πορεία προς την Διάσκεψη της Ειρήνης προκειμένου να διερευνήσουμε:

• Πως ξεδιπλώθηκαν και εν τέλει διαμορφώθηκαν οι τελικές προτάσεις για τις ΕΔ;

• Τους λόγους και τα επιχειρήματα που επικαλείτο η ελληνική πλευρά.

• Πως αυτές επέδρασαν στο εσωτερικό της χώρας.

• Με ποιους τρόπους έγιναν προσπάθειες να επηρεαστούν η ελληνική και ξένη κοινή γνώμη.

Όπως, ήδη αναφέραμε προλογικά σχεδόν 42 μέρες μετά την πτώση και του τελευταίου ελευθέρου ελληνικού εδάφους – της Κρήτης – εκδηλώνονται και μάλιστα με τον πιο επίσημο τρόπο, οι αναθεωρητικές διαθέσεις της ελληνικής κυβέρνησης, υιοθετούμενες ως επίσημη πλέον κρατική πολιτική, με το περίφημο υπόμνημα της 4ης Ιουλίου 1941 του Εμ. Τσουδερού προς τον Γεώργιο Β΄. Ένα υπόμνημα όπου, η ελληνική κυβέρνηση, θέτει τις βάσεις αλλά και τον τρόπο υλοποίησης των εθνικών βλέψεων.176

176 Ηλίας Βενέζης, Εμ. Τσουδερός ο πρωθυπουργός της μάχης της Κρήτης και η εποχή του, από το αρχείο του τας αναμνήσεις του από άλλα κείμενα της ιστορίας, Αθήναι 1966, σελ. 242, 243.

Συγκεκριμένα ,στις 27 Ιουνίου 1941 αναχωρεί ο Γεώργιος Β΄ και η ελληνική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Εμ. Τσουδερό για την Αγγλία, μέσω Ν. Αφρικής, με το ολλανδικό κρουαζιερόπλοιο «New Amsterdam». Στην διάρκεια του ταξιδιού, στις 4 Ιουλίου 1941, ο Τσουδερός παραδίδει στον Γεώργιο Β΄ ένα υπόμνημα με τις θέσεις της κυβέρνησής του επί των εθνικών βλέψεων και ταυτόχρονα υιοθετεί πλέον τη θέση ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα κυρίως μεσογειακή και όχι τόσο βαλκανική. Με την αποστολή αυτή, θέλει να εκμεταλλευτεί τις πολεμικές προσπάθειες που κατέβαλε η χώρα το 1940-1941, εξαργυρώνοντας αυτές με μελλοντικές εδαφικές διεκδικήσεις.

Την υποστήριξη του Γεώργιο Β΄ την θεωρεί αναγκαία, επειδή κατ’ αυτόν, δεν υπάρχει άλλη ισχυρή προσωπικότητα αντίστοιχη του Ε. Βενιζέλου, όπως στο παρελθόν. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, θεωρεί ότι χρειάζεται μια σώφρονα πολιτική προσωπικότητα που να εγγυάται την ενότητα των Ελλήνων, προκειμένου να επιτύχει η Ελλάδα στις ΕΔ της.177

Τι περιλαμβάνουν αυτές οι ΕΔ;

Ο Τσουδερός διατυπώνει τις ΕΔ, οι οποίες συνοψίζονται σε ένα πρώτο κατάλογο –και αναφερόμαστε σε ένα πρώτο κατάλογο, γιατί στην διάρκεια του πολέμου μέχρι την Συνδιάσκεψη Ειρήνης, το εύρος αυτού θα αυξομειώνεται– ως εξής:

1. Βόρειος Ήπειρος.

2. Δωδεκάνησα.

3. Κύπρος.

4. Διαρρύθμιση των βουλγαρικών συνόρων.

5. Διαρρύθμιση των γιουγκοσλαβικών συνόρων.

6. Το δικαίωμα ομαδικής μεταναστεύσεως και εγκατάστασης σε αποικίες

της Βορείου Αφρικής που αποτελούσαν πρώην αποικίες ή κτήσεις (συμμαχικές ή όχι ) στη Βόρειο Αφρική, χωρίς η Ελλάδα να διεκδικεί εντολή κατά το πρότυπο της Σμύρνης.

7. Την βαλκανική συνεννόηση μέσω της δημιουργίας τελωνειακής ένωσης (και όχι ελεύθερης ζώνης).

8. Την Ανατολική Θράκη.

9. Την μετατροπή της Κωνσταντινούπολης σε ελεύθερο κράτος με ελληνική συμμετοχή στην διοίκηση.

10. Παραχώρηση των ιταλικών αποικιών στην Ελλάδα.

Η επίδοση του υπομνήματος αυτού έχει μεγάλη σημειολογική σημασία. Σηματοδοτεί με τον πιο επίσημο τρόπο την μεταστροφή της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Δηλαδή, από την πολιτική της διατήρησης των υφιστάμενων συνόρων στην αναβίωση του μεγαλοϊδεατισμού και επί της ουσίας την αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάννης εκ μέρους της Ελλάδος.

Βεβαίως, η εξέλιξη αυτή δεν αποτέλεσε ελληνική αποκλειστικότητα, αφού με την έναρξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, ο Ρουσδή–Αράς υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, δηλώνει ότι θεωρεί μέρος της σφαίρας επιρροής της Τουρκίας, τα Δωδεκάνησα, την Βουλγαρική Θράκη και την Αλβανία!178

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Κεφάλαιο 11. Το ζήτημα των αποικιακών εδαφών και της μετανάστευσης

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η συζήτηση για την απόκτηση αποικιών και μαζικής μετανάστευσης ελληνικών πληθυσμών. Συνήθως, έως τώρα υπήρξαν κάποιες σκόρπιες αναφορές για το ζήτημα αυτό και μάλιστα με ένα ειρωνικό μειδίαμα θα έλεγε κανείς. Ενδεχομένως, γιατί κάτι τέτοιο φάνταζε υπερβολικό για τα ελληνικά δεδομένα. Φαίνεται όμως, ότι οι σχετικές συζητήσεις και αναφορές είχαν λάβει διαστάσεις, ή τουλάχιστον υπήρξε προσπάθεια να λάβουν μεγαλύτερη έκταση. Οι προσπάθειες αυτές, είτε καλύπτονταν με τη λογική της ανάγκης διοχέτευσης του πλεονάζοντος πληθυσμού, είτε ως μορφή αποζημιώσεως αργότερα μετά τον πόλεμο. Προσπάθειες είχαν ήδη ξεκινήσει κατά την διάρκεια του Μεσοπολέμου.

Ο Ι. Δ. Πίντου στην εργασία του «Τα αίτια και αι διακυμάνσεις της ανεργίας εν Ελλάδι» πίστευε το 1934, ότι:

«… ή μετανάστευσις καί ό αποικισμός θ’ άπετέλουν σήμερον τήν καλλιτέραν λύσιν. Πλήν όμως ή διεθνής κατάστασις καί τά εθνικιστικά ρεύματα δεν επιτρέπουν την διατήρησιν ελπίδων τοιαύτης διοχετεύσεως του πληθυσμού…».300

300 I. Δ. Πίντου, Τα αίτια και αι διακυμάνσεις της ανεργίας εν Ελλάδι, Α΄, Αθήναι 1934, σελ. 110

301 Ό.π. σελ. 44.

Άλλωστε, προτάσεις για αποικισμό περιφερειών της Αιθιοπίας από Έλληνες είχαν ήδη διατυπωθεί και παλιότερα.301 192

Το Σεπτέμβριο του 1942, πραγματοποιείται διάλεξη απο τον Πέτρο Πετρίδη, πρώην επιτετραμένο της Αιθιοπίας στην Άγκυρα, με αντικείμενο «Το μέλλον του Ελληνισμού εν Αβησσυνία», στο πνευματικό κέντρο Ελληνικό Φωςτου Καΐρου. Η διάλεξη, δημοσιεύτηκε σε σειρά δημοσιεύσεων στη παροικιακή εφημερίδα «Φως» της Αιγυπτου, ενώ αργότερα τυπώθηκε και σε βιβλίο που το προλόγιζε ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, από τις εκδόσεις «Ελληνικής Σημαίας» το 1945.

Στην διάλεξη, διατυπώθηκε ένα πλήρες σχέδιο μετεγκατάστασης Ελλήνων στην χώρα αυτή. Συμπερασματικά, ο Π. Πετρίδης, αναφερόμενος στις δυνατότητες να αποικισθεί η Αβησσυνία, αρχικά με 20 έως 25 χιλιάδες Έλληνες, θεωρούσε ότι μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να αποδώσει στην ελληνική οικονομία 1 με 2½εκαττομμύρια λίρες στερλίνες ετησίως σε εμβάσματα συναλλάγματος, καθώς και την πιθανή είσοδο ιδιωτικών περιουσιών στην Ελλάδα, κατά το πρότυπο της Αιγύπτου. Βασική προϋπόθεση όμως ήταν, η μαζική αυτή εγκατάσταση να γίνει οργανωμένα από το ελληνικό κράτος και όχι αυθόρμητα, ενώ οικονομικά θα μπορούσε να στηριχθεί με την ίδρυση μιας ελληνο-αιθιοποικής τράπεζας, γύρω από την οποία θα αναπτύσοντανκάθε ελληνική δραστηριότητα στην χώρα.302

Είναι ενδιαφέρον, ότι ήδη κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Εμ. Τσουδερού, υπήρξε πρόταση του ίδιου για την παραχώρηση ειδικών προνομίων αποικισμού της Κυρηναϊκής. Στις 5 Νοεμβρίου 1941 συγκαλείται σύσκεψη στο Λονδίνο. Στη σύσκεψη αυτή, παραβρίσκονται οι Κυριακός Βαρβαρέσος, Χαράλαμπος Σιμόπουλος, ο πρέσβυς Βασίλειος Παπαδάκης και ο σύμβουλος της πρεσβείας Ιωάννης Ρωμανός, προκειμένου ο πρωθυπουργός να τους εκθέσει τις σκέψεις του περί της εθνικής πολιτικής. Μεταξύ άλλων, τονίστηκε ότι οι ελληνικές αυτές θέσειςθα ισχύουν μέχρι το Συνέδριο της Ειρήνης, εκτός αν η κατάσταση στην Βαλκανική αλλάξει, οπότε θα εξετασθούν οι πιθανότητες ευρύτερων διεκδικήσεων.303

Συζητήθηκε, επίσης κατά την σύσκεψη, το ζήτημα της Κυρηναϊκής, γιατί γεωγραφικά είχε πολλές ομοιότητες με την Ελλάδα και όπου για ιστορικούς λόγους θα δικαιολογούνταν η εγκατάσταση ελληνικών πληθυσμών. Δε θα συζητείτο ενδεχόμενο να τεθεί υπό αποκλειστική ελληνική διοίκηση, αλλά υπό τη μορφή διεθνοποίησης, με αναγνωρισμένο το ελληνικό δικαίωμα μετανάστευσης.

Οι προτάσεις αυτές διατυπώθηκαν και προς τον Γιάν Σματς, προκειμένου να επιτραπεί η ελεύθερη μετανάστευση καθώς και σε άλλες περιοχές την Αφρικής .Στη συνάντησή του αυτή ο Τσουδερός επισήμανε στον Γιάν Σματς τη δυσαναλογία μεταξύ του μαύρου και του λευκού πληθυσμού και τα οφέλη από μια οργανωμένη ελληνική μετανάστευση.305

Μάλιστα, η άφιξη του Γεωργίου Α,΄ περιστοιχιζόμενου από συμβούλους, στην Νότιο Αφρική συνδυάστηκε με συσκέψεις με Νοτιοαφρικάνους και Άγγλους εμπειρογνώμονες διαφόρων κλάδων, όπως της γεωργίας, των συγκοινωνιών, της οικονομίας και της υγιεινής. Αυτές αφορούσαν σχέδιο εγκατάστασης Ελλήνων προσφύγων, όπου η πρώτη αποστολή 1.200 με 1.500 (επί συνόλου 5.000 με 10.000) θα απαρτίζονταν από ξυλουργούς, κτίστες, ηλεκτρολόγους και χειρωνάκτες, από την Αίγυπτο στην Νότιο Αφρική. Τα έξοδα θα τα ανελάμβαναν οι κυβερνήσεις Ελλάδος, Αγγλίας, Νοτίου Αφρικής, Η.Π.Α. καθώς και ο Ερυθρός Σταυρός. Για το σκοπό αυτό δημιουργήθηκε πολυμελής επιτροπή υπό την προεδρία του Γεωργίου Ρούσσου και για την προώθηση αυτού του σχεδίου έγιναν συναντήσεις με μέλη της νοτιοαφρικανικής κυβέρνησης αλλά και με τον ίδιο τον Γιάν Σματς.

Στις 2 Αυγούστου 1941, η ελληνική κυβέρνηση εκδηλώνει ενδιαφέρον για το άνοιγμα προξενείων στην Αβησσυνία προς την βρεταννική κυβέρνηση.306Λίγο αργότερα η αγγλική κυβέρνηση δίνει άδεια στον Περικλή Αργυρόπουλο να μεταβεί εκεί. Αυτός σκοπεύει να επισκεφθεί δύο πόλεις στην Αβησσυνία και μια πόλη στην Ερυθραία, με ενδιάμεσο σταθμό το Χαρτούμ, όπου ζουν πολλοί Έλληνες και για τον σκοπό αυτό ζητάει μια επιστολή του Γεωργίου Β΄ προς τον αυτοκράτορα της Αιθιοπίας.307 Στις 3 Δεκεμβρίου 1941, ο Τσουδερός ζητάει την ταχεία επιστροφή των Ελλήνων στην Αβησσυνία (Αιθιοπία) που είχαν διωχθεί κατά την διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου από την Αιθιοπία.308

Στις 30 Ιανουαρίου του 1943, ο Ρωμανός μεταφέρει στον Τσουδερό την πληροφορία ότι απεσταλμένος από το Foreign Office τον προσέγγισε με την παράκληση να ρωτήσει την ελληνική κυβέρνηση, εάν θα δέχονταν η τελευταία την αποστολή και εγκατάσταση Ελλήνων προσφύγων στην Κυρηναϊκή. Μάλιστα του ανέφερε ότι σε αυτό συνηγορούν και Bρεταννοί υπουργοί, τους οποίους όμως δεν κατενόμασε,καιοιοποίοιθεωρούνότιοιΈλληνεςπρέπειναδιαδεχτούντουςΙταλούς,ακόμα και στα μέρη που κρατούνται από τους Ιταλούς.309

Τον Ιανουάριο του 1942, με προφορικη υπόδειξη και παρότρυνση του Foreign Office στον Κανελλόπουλο, άγνωστο γιατί, εκφώνησε ο τελευταίος λόγο ενώπιον ελλήνων στην Κυρηναική. Φαίνεται ότι και ο ίδιος ο Τσουδερός είχε τον Ιανουάριο του 1942 προφορικά υποδείξει κάτι τέτοιο στο Foreign Office, ο οποίος επίσης είχε εκφωνήσει λόγο σε Έλληνες της Κυρηναϊκής.310

Οι προσπάθειες προς την κατεύθυνση να πεισθούν οι Σύμμαχοι για την αναγκαιότητα να μετοικήσουν Έλληνες, δεν σταματούν. Ο Α.Πάλλης στη διάλεξή του στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου με θέμα «Η Ελληνική Οικονομία», περιέγραψε την δεινή οικονομική κατάσταση της χώρας προτείνοντας να δοθούν στους Έλληνες οι πρώην ιταλικές αποικίες της Βορείου Αφρικής, προκειμένου να βρούν οικονομική διέξοδο στις περιοχές αυτές και να βοηθηθεί η ανόρθωση της ελληνικής οικονομίας. Φέρνει ως παράδειγμα την επιτυχή δραστηριοποίηση Ελλήνων σε άλλες περιοχές της Αφρικής, όπως στην Αβησσυνία, Νιγηρία, Τανγκανίκα.

Ο Κύρου, θεωρεί ότι δικαίωμα εγκατάστασης και εργασίας πρέπει να δοθεί στον χώρο της νοτιοανατολικής λεκάνης της Μεσόγειου και στην περιοχή αυτή θα πρέπει να αναζητηθούν οι νέες περιοχές εγκατάστασης. Ταυτόχρονα ,δίχως να τις κατονομάζει, υπογραμμίζει ότι θα πρέπει να γίνουν όλες εκείνες οι απαραίτητες ενέργειες, προκειμένου να αποφευχθεί μια αφομοίωση των ελληνικών πληθυσμών μετά από μια ή δυο γενιές από τους γηγενείς πληθυσμούς. Από την άλλη όμως, εκφράζει επιφυλάξεις αν οι πληθυσμιακές απώλειες λόγω του πολέμου, δικαιολογούν μια τέτοια πολιτική.311

Στις 28 Σεπτεμβρίου 1942, ο Κανελλόπουλος ζητά την βοήθεια του Τσουδερού προκειμένου να παραμείνει στην Αιθιοπία για όσο διάστημα είναι απαραίτητο. Ζητά επίσης από την κυβέρνηση να μελετήσει τρέχοντα και μελλοντικά ελληνικά ζητήματα του εκεί Ελληνισμού.312Την ίδια θέση ενστερνίζεται και ο στενός του συνεργάτης Κωνσταντίνος Κόλλας, ο οποίος ζητεί μεταξύ των ζητημάτων που θα πρέπει να μελετηθούν θα πρέπει να είναι και η δυνατότητα μετανάστευσης Ελλήνων σε αγγλικές αποικίες ή στην Αμερική.313

Από την πλευρά του, ο Φ. Δραγούμης συμμερίζεται μια τέτοια προοπτική την οποία και επεκτείνει στα πλαίσια μιας λογικής:

«… τόνωσης του εμπορικού και ναυτιλιακού δαιμονίου της φυλής μας δύναται να εύρηευρύ και πρόσφορον διά την διατήρησιν και τό νωσιντου εθνικού χαρακτήρος στάδιο ειρηνικής δράσεως εις την Ανατολήν μέχρι Καυκάσου, 14

Μεσοποταμίας και Αβησσυνίας…».

Για τον σκοπό αυτό προτείνει τη σύναψη:

«…αγαθοτάτων σχέσεων μετηνΑβησσυνία,την Συρία,τονΛίβανον και την Μεσοποταμίαν…».

Εξάλλου,θεωρεί ότι Αιθιοπία και Συρία θα μπορούσαν να δεχθούν την εγκατάσταση Ελλήνων αστών και γι΄αυτό προτείνει την δημιουργία πρεσβείας, κατάλληλα στελεχωμένης σε Συρία και Λίβανο, κάτι που ήδη η κυβέρνηση Γ.Παπανδρέου είχε ψηφίσει με νόμο.316

Ο Καλογερόπουλος από την πλευρά του, είναι σθεναρά ενάντια στην επέκταση της χώρας επί αποικιακών εδαφών, αφού κάτι τέτοιο θα της προσέδιδε ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα:

«…υπάρχουν μερικοί που ονειρεύονται μίαν θολή και ακαθόριστην αυτοκρατορία με εδαφικές μάλιστα επιδιώξεις επι αποικιακών εδαφών. Κάτι τέτοιο είναι ασυμβίβαστο με την ελληνική νοοτροπία …».317

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Κεφάλαιο 9. Το Εδαφικό Ζήτημα

Εδαφικό έναντι της Αλβανίας (Ζουμπουλάκης)

Η προς την Αλβανία μεθόριος, πρέπει να ακολουθήσει τον ποταμό Σκούμπι από την εκβολή του μέχρι το σημείο διασταύρωσης των οδών Εγνατίας προς το Λιν και από εκεί προς τις βόρειες κορυφογραμμές του όρους Σεμπενίκου (υψόμετρο 2.180) μέχρι του σημείου υψ. 2250, που βρίσκεται στα αλβανοσερβικά σύνορα.

Εδαφικό έναντι της Γιουγκοσλαβίας (Ζουμπουλάκης)

Ως προς την γιουγκοσλαβική μεθόριο, η συνοριακή γραμμή θα πρέπει να ξεκινάει από την ανατολική όχθη της λίμνης Οχρίδας και από ένα σημείο κοντά στα χωριά στο Βελστότοβο και Κόνοκο και μέσω των υψομετρικών σημείων 1660 – 1919 του όρους Πλακίστα – Πλάνινα νότια του χωριού του Ντολέντσι, με υψ. 1762, Ν.Δ. του χωριού Κρούσεβο, υψ. 1454 (Νεοχώρι-Κρούσεβο), 1277 (Δάβητσα) του χωριού Βομπιάνη υψ. 1277, 1502,1222, 1110, 1149 κοντά στο χωριό Ουλάντσι με υψ. 390, 553, βορειοανατολικά του Κρίβολοκ, νότια του χωριού Στεπάτσεμε, υψ. 923, 1152, κορυφογραμμής του όρους Γκροπτέσκα, ανατολικού υψ. 910, δυτικά του χωριού Νεγκρενιβότσι, Ν.Α. του χωριού Νούλαρος, με υψ. 1299, Άνχκε Τσούκα, υψ. 1395, Ντάμ Τεπέ, 1744, για να καταλήξει στο σημείο 8 χιλιόμετρα βόρεια του υψ. 1369 επί του όρους ΄Ογρα Στέν Πλάνισα, που βρίσκεται κοντύτερα στη βούλγαροσερβική μεθόριο.

Εδαφικό έναντι της Γιουγκοσλαβίας (Καλογερόπουλος)

Για την Μακεδονία:

1η πρόταση:

Από τα βουνά Προστάνισκα, η γραμμή θα στραφεί προς τα Α. περνώντας το διάσελο Σόπ (1077) προς το βουνό Κρούσκα και από την κορυφή Τσέσμα (1654) της οροσειράς Μπαμπά, στρέφεται προς Β. και περνά το υψ. 1200, ακολουθεί την οροσειρά της Μπαμπούνας (Στρούσκα), Μούκος (1458), Κρίστετς (1534), Βορίλα, περιλαμβάνει το χωριό Νικόδημος, περνά την Παπαδιά (1008), το υψ. 600, περιλαμβάνει τα χωριά Κρνίνο, Πόδλες και Τσίτσεβο, κατεβαίνοντας προς τον ποταμό Αξιό, περιλαμβάνοντας τους αρχαίους Στόβων, εν συνεχεία ακολουθεί προς τα κάτω τον Αξιό μέχρι το Κριβολάκ, ανεβαίνει τον λόφο του Οτά Μπαγίρ, περνά από το υψόμετρο 450, περιλαμβάνει τα χωριά Γαρβάνι, Βράστιτσα, Δαμιανό, Πιρναλία, Σουπούργα και από το υψ. 1000, φθάνει στην κορυφή Χαιδούκ – Τσεσμέ(1185), οπότε από εκεί η γραμμή στρέφει προς Β. ακολουθώντας την οροσειρά του Γολέκ έως την κορυφή Τσούκα-Γολέκ, ανεβαίνοντας από την Κλεισούρα στα παλιά τουρκοβουλγαρικά σύνορα. Στην συνέχεια φθάνει στην κορυφή Φιτίρ (1671) από εκεί ανεβαίνει στην κορυφή Πολίτς (2357) και στις κορυφές Σετσμένσκι-Καμίκ (2177), Κρίβα – Σίνα (2157), Γεδρισαβίτσα (2539), Σόκολετς (2027), υψ.2377, Τσαμπερλί(2207), υψ.2294, Κεροβίτσα και Τσατάλ-Τσουκάρ(2226). Το συνολικό εμβαδόν της παραπάνω έκτασης, ανέρχεται σε 19.334 τ.χλμ και περιλαμβάνει πληθυσμό 606.480 κατοίκων (στατιστική 1903).

2η Πρόταση

Από την κορυφή Πλάκα (1300) του βουνού Βίγλα, Ν.Α. από το χωριό Πλάκες προχωρεί προς την κορυφογραμμή Γολάκ μέχρι το επόμενο υψ. 1300 (Τσέμη Βουρχ), όπου στρίβει Β.Α. πάνω στη ράχη Στρουγόβα, περιλαμβάνοντας μέσα τα χωριά Παλιό και Νέο Σμίλεβο και Ομπεδνίκ, κόβει το ποτάμι Μαρμορίτσα, περνά από το χάνι της Μαρμορίτσας και ανεβαίνει στο βουνό υψ.1493. Από εκεί, κατεβαίνει προς τον Εριγώνα (Τσέρνα) ποταμό περνώντας μέσα από τα χωριά Άνω και Κάτω Ποροδίν και Άγιους Θεοδώρους, αφήνοντας έξω το χωριό Τυρνόφτσα, περνά πάλι τον Εριγώνα και το βορεινότερο παραπόταμό του, περιλαμβάνοντας τα χωριά Τσεπίγκοβο, Βεσελτσάνη, Ζαγοράνη και Τούκοβο, αφήνοντας έξω το χωριό Ρούχτσι, ανεβαίνει την κορυφή 1674 του όρους Δρένσκα, ακολουθεί την κορυφογραμμή και περνώντας από το υψ. 1250 κατεβαίνει στον Εριγώνα, στην συμβολή του παραπόταμου Μπελανσνίτσα, ανεβαίνει τα αντικρινά βουνά περιλαμβάνοντας τα χωριά Κουμανίτσοβο, Μπομάντσιτσα, Μποσάβα και Στρίγοβο (ή Στράτσοβο), αφήνοντας έξω τα χωριά Δράγοζιλ και Μπουνάρτσα, έως τον ποταμό Αξιό, τον διαπερνά και ανεβαίνει στο υψ. 290 και στους λόφους 560 και 650, αφήνοντας έξω τα χωριά Σκόρουτσα, Τρέσκοβετς (ή Τρίκαβετς) και Γαμπρές (ή Γαμπρότσι) και στο υψ. 900 συναντά τη συνοριακή γραμμή της Α΄ περίπτωσης, ακολουθώντας τηνκορυφή Χαΐδούκ – Τσεσμά(1185). Στην συνέχεια κατεβαίνει προς τον μικρό ποταμό Άνω Μπρεγάλνιτσα, μεταξύ των χωριών Μιτροσίντσι και Μπόυρδινάρτσι, συμπεριλαμβάνοντας το δεύτερο, ανεβαίνει στο υψ. 1450 και στις κορυφές Κάβιτσα και Σούοστρελ (1750) και υψ. 1900, όπου συναντιόνται οι οροσειρές Μάλες και Μπλαχίνια, στρίβει Β. και μετά την κορυφή Ρούγεν (1257) κατεβαίνει από το υψ. 850 προς τον Στρυμώνα ποταμό, νότια από το Σιμιτλί και το Βρέχοβο, ανεβαίνει τον λόφο Σερμπινοβ Βουρχ (938) και ακολουθεί τη κορυφογραμμή του Περίν (Ανατολικό Όρβηλο) περνώντας από τις κορυφές Περίν Βούρχ (1955), Δαούτ Δορουγού και Πτίτσα Γετσιδί και Γέλ – Τεπέ (2681) και Αμπουνάρ και στο υψ. 1895 του Μαγγίρτεπέ στρίβει προς τον Νέστο ποταμό, μεταξύ των παραποτάμων Μπεσμούκ και Ρετίτσα ή Παπάς–Δερσί, συμπεριλαμβάνοντας το χωριό Ομπιδίμ περνά τον Νέστο ποταμό στην συμβολή του Μπεσμπούκ και στην συνέχεια ανεβαίνει τα υψώματα 951 και Δημάτς (1152) προς Γκιόλτεπέ του Δοσπάτ – δάγ (Δεσποτοβουνού-Ροδόπης).

3η Πρόταση:

Η γραμμή Δ΄ από το χωριό Καλιμόν (ή Καλένοβο) στην αριστερή όχθη του Αξιού ακολουθεί τη ράχη του βουνού Γράδετς, περνώντας απ’ τις κορυφές Μπέλι-Κάμεν (750), 571, Έλενίτσα (951) καί 850 και περνώντας μέσα από τα χωριά Δουκατίνο, Προχραΐτσεβο και Άσελί, ανεβαίνει στο λόφο Κούσκολι κι ακολουθεί τη ράχη περνώντας απ’ τα υψώματα Γότεν (1050) καί Γαρβάν φθάνει στο υψ. 1215 της ράχης Καμενίτσα και την ακολουθεί, περνά το 1029 και φθάνει στην κορυφή Χαΐδούκ Τσεσμέ (1185), συνεχίζοντας από εκεί προς τη γραμμή της Β’ περίπτωσης.

4η Πρόταση:

Αν δεν παραχωρηθεί στην Ελλάδα, η πόλη της Αχρίδας, τότε η γραμμή από τη Λυχνίτιδα λίμνη ανεβαίνει Β. απ’ το χωριό Πέτσανι, το βουνό Πέτρινο (Γαλίτσιστα) και ακολουθώντας προς Β. την κορυφογραμμή, περνά απ’ τα υψ. 1708, 1700, 1615, 1450, κόβει την Εγνατία οδό στο διάσελο μεταξύ του χωριού Κρούσια καί Μπούκοβικ, ανεβαίνει στο βουνό Κράστα (ή Στράτσα υψ. 1250) και φθάνει Ν.Α. απ’ το χωριό Πλάκες στο υψ.1600 του βουνού Βίγλα, όπου αρχίζει το βορινό σύνορο της Μακεδονίας. Αν δεν παραχωρηθεί η νότια περιοχή του Μαλέσοβου, δηλαδή το Πέτσοβο, η γραμμή από το υψ. 1215 της ράχης Καμενίτσα περνά από τις κορυφές Χορός-Τεπεσί (ή Πετλέτς), Τζαμ-τεπέ και 1514, φθάνει στην οροσειρά Μαλές και την ακολουθεί περνώντας απ’ τα υψ. 1445, 1530, Κλέπαλο (1500), Τσιγκουνέ – Καλεσί,1453 έως το Τζαμί-τεπέ (1900), όπου συναντά τη γραμμή της Β’ περίπτωσης και την ακολουθεί.

Εδαφικό έναντι της Βουλγαρίας (Ζουμπουλάκης)

Η περιοχή μεταξύ Δουνάβεως και Αιγαίου Πελάγους από τη σέρβοβουλγαρική μεθόριο μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα, διατρέχεται από δυτικά προς ανατολικά από τις οροσειρές του Αίμου και της Ροδόπης, παρουσιάζει την παρακάτω εικόνα. Η οροσειρά του Αίμου διέρχεται ακριβώς από δυτικά προς ανατολικά, ενώ η οροσειρά της Ροδόπης έχει μια διεύθυνση, η οποία κλιμακώνεται προς την πρώτη βορειοδυτικά σύμφωνα με την έννοια βορειοδυτικά η απόσταση της Ροδόπης είναι μακρύτερη από αυτής του Αίμου. Οι δύο ενώνονται δυτικά και πλησίον της προπολεμικής σέρβοβουλγαρικής μεθορίου διά του όρους Σκούπι (Ρίλα Πλάνινα) σχηματίζεται μεταξύ αυτών μία κοιλάδα για μεσίτη οποίο ρέει ο ποταμός Έβρος. Από τις δύο πλευρές του Έβρου, εκτείνονται κοιλάδες που δεν είναι ίσες ως προς την έκτασή τους. Η οροσειρά της Ροδόπης στη δυτική πλευρά της όπου βρίσκεται η ελληνοβουλγαρική μεθόριος, δεν προσφέρει πλεονεκτήματα για μία μεθόριο που να έχει τέτοια αξία και για τα δύο κράτη, καθώς μία ενδεχόμενη προώθηση προς τα βόρεια της μεθορίου θα ήταν η μειονεκτική για τη Βουλγαρία και στρατηγικά ωφέλιμη μόνο για την Ελλάδα.

Αντίθετα, η οροσειρά του Αίμου είναι προς το σκοπό αυτό η πλέον κατάλληλη και δίκαιη για τις δύο χώρες. Μολονότι, ιστορικοί λόγοι θα δικαιολογούσαν απολύτως τη χάραξη της ελληνοβουλγαρικής μεθορίου επί της οροσειράς του Αίμου, αφαίρεση από τη Βουλγαρία μιας τέτοιας μεγάλης περιοχής, η οποία κατοικείται σήμερα από βουλγαρικό πληθυσμό, θα μπορούσε να προκαλέσει στην Ελλάδα μεγάλα προβλήματα μελλοντικά. Επομένως, αποκλείοντας την οροσειρά του Αίμου και της Ροδόπης, ως πλέον κατάλληλη συνοριακή γραμμή απομένει η γραμμή του Έβρου, εφόσον και τα δύο κράτη θα είχαν όπισθεν ένα ορεινό όγκο για την άμυνά τους σε περίπτωση που δεχόταν επίθεση από τον άλλον. Από οικονομικής απόψεως μια τέτοια λύση δεν θα είναι σε βάρος της Ελλάδας όπως θα ήταν η γραμμή των βορείων παρυφών της Ροδόπης, καθότι οι εκεί παραγωγικές περιοχές θα είναι απαραίτητες για την διατροφή του πληθυσμού των παρακείμενων περιοχών, των οποίων η παραγωγή είναι μικρή, επειδή ο ποταμός Έβρος έχει πολύ διακλαδώσεις στις εκβολές του. Η εκεί γραμμή πρέπει να ακολουθήσει μπροστά από το χωριό Κόστονετς την κύρια γραμμή της κορυφογραμμής του όρους Σκόμι (Ρίλα Πλάνινα), η οποία διερχόμενη μεταξύ Κοτσερίνοβο κα Τζουμάγιας στον ποταμό Στρυμώνα, θα καταλήξει στην Σέρβοβουλγαρική μεθόριο του 1940.

Με μια τέτοια χάραξη της ελληνοβουλγαρικής μεθορίου, η Βουλγαρία φαίνεται να στερείται από μια περιοχή περίπου 20.000 τ. χλμ., αλλά αν εξετάσουμε την περιοχή των ορέων Σκόμι και Ορβήλου(Πιτρίν – Πλόνινα), η οποία περιέρχεται στην Ελλάδα όπως και μεγάλο μέρος της δυτικής Ροδόπης, προκύπτει ότι έκταση που ανέρχεται περίπου στο ένα τέταρτο της εκχωρούμενης περιοχής, είναι τελείως άγονη και σχεδόν ακατοίκητη. Εξάλλου, η απώλεια της παραχωρούμενης περιοχής ισοσταθμίζεται με την προσάρτηση της Δοβρουτσάς που οικειοθελώς η Ρουμανία είχε παραχωρήσει στη Βουλγαρία το 1940–41.

Εδαφικό έναντι της Βουλγαρίας (Καλογερόπουλος)

Οι ιστορικοί λόγοι για τον Καλογερόπουλο, δεν είναι επαρκείς ως δικαιολογία σε μια σύγχρονη εποχή για εδαφικές διεκδικήσεις. Αλλά και ο οικονομικός συντελεστής εκτιμά πως είναι ανίκανος να εξουδετερώσει την εθνολογική σύνθεση. Επιπλέον, η επίκληση της ασφάλειας παραβιάζει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Κατά συνέπεια, αξιώσεις γενικά επί της Ανατολικής Ρωμυλίας δε θα μπορέσουν να είναι ισχυρές, αφού η βάση της ανασυγκρότησης των σύγχρονων κρατών είναι η επίκληση της αρχής της αυτοδιάθεσης και η νέα πληθυσμιακή σύνθεση της Αν. Ρωμυλίας, άσχετα εάν είναι αλλοιωμένη, είναι μια νέα πραγματικότητα. Η ιδέα της παραμονής του βουλγαρικού στοιχείου υπό ελληνική διοίκηση ενδεχομένως θα έπρεπε να εξεταστεί κάτω από αυτές τις νέες συνθήκες.

Παρόλα αυτά, αν υπάρξει η δυνατότητα τότε τα σύνορα της χώρας πρέπει να επεκταθούν μέχρι τα πραγματικά σύνορα που δεν είναι άλλα παρά αυτής της Αν. Ρωμυλίας και μάλιστα με ορισμένες εδαφικές μεταβολές. Έτσι, η συνοριακή γραμμή από το νότιο μέρος της Στραμνίτσας, θα πρέπει να διέλθει βόρεια του Πετριτσίου και να φθάνει στο Νευροκόπι ακολουθώντας την γραμμή του Άρδα. Από το Πασακλί θα πρέπει να ακολουθήσει την γραμμή Ροδόπης μέχρι το Ρήλο στα ελληνοσερβικά σύνορα. Έτσι, η Θεσσαλονίκη θα αποκτήσει σημαντική ενδοχώρα που θα ενίσχυε στρατιωτικά τα σύνορα. Η απομάκρυνση του βουλγαρικού στοιχείου θα εξαφάνιζε δυνητικό πρόβλημα δημιουργίας βουλγαρικής μειονότητας.

Εδαφικό έναντι της Βουλγαρίας (Δελαγραμμάτης) 167

Επιδιώξεις:

Ι. Εξασφάλιση της Δυτικής και Ανατολικής Μακεδονίας απο τα Β. και τα Β.Δ. των εξής στρατηγικών κατευθύνσεων:

• Δούπνιτσα – Τζουμαγιά – Ρούπελ προς Θεσσαλονίκη και

Ανατολική Μακεδονία.

• Μαχομία – Νευροκόπι προς κάτω Νευροκόπι και Ανατολική

Μακεδονία.

• Μαχομία – Πασμακλή προς Παρανέστη.

Χάρτης 6259

259 ΓΑΚ, Αρχείο τέως Βασιλικών Ανακτόρων, Φάκ.437, Αντιστράτηγος Γ. Δελαγραμμάτης, Μελέτη επί των εθνικών διεκδικήσεων, έγγραφο κατ΄ Απρίλιον και Αύγουστον 1944.

Διεκδικήσεις βουλγαρικών εδαφών.

Οι καταληπτέες νέες γραμμές: 168

• Δυτικός και Ανατολικός Όρβηλος.

• Δυτική και Κεντρική Ροδόπη.

ΙΙ. Εξασφάλιση της Δ. Θράκης απο των βόρειων στρατηγικών κατευθύνσεων.

• Φιλιππούπολη – Στενήμαχος – Πασμακλή – Ξάνθη.

• Φιλιππούπολη – Κιρτζαλή – Κομοτηνή.

• Φιλιππούπολη – Χάσκοβο – Διδυμότειχο.

Καταληπτέα Γραμμή:

• Ανατολικη Ροδόπη – Τσεπελαρες – Αϊδά όρη.

Γραμμή χαράξεως:

1932 – Δ. Όρβηλος – 2681 – Αν. Όρβηλός – 1652 – 2188 – 2083 – 1878 – 1992