Γεωπολιτική ανάλυση του Σουνιτικού και Σιιτικού Ισλαμιστικού κινήματος στη Μ. Ανατολή κατά την Συριακή Κρίση

06:15 18/4/2021 - Πηγή: militaire

Άρθρο του Γιάννη Χατζηκυριακίδη

Πτυχιούχου Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σπουδών Μάστερ Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος Κατά-στροφών και Κρίσεων

Η Γεωπολιτική ως έννοια έχει πολλούς ορισμούς, η σταθερά είναι η σχέση της με την επιστήμη της Γεωγραφίας και της Πολιτικής. Επίσης υπάρχει σύγχυση μεταξύ των ορισμών της Γεωπολιτικής και Γεωστρατηγικής.

Για να μην υποπέσουμε σε καμία παρανόηση, θα κάνουμε χρήση των ορισμών τηςΣυστημικής Γεωπολιτικής ανάλυσης, στο μέλλον θα ασχοληθούμε και με άλλες γεωπολιτικές προσεγγίσεις :

«Γεωπολιτική

ανάλυση ενός γεωγραφικού συστήματος ανισορρόπου κα τανομής ισχύος καλείται η γεωγραφική εκείνη μέθοδος η οποία μελετά, περι- γράφει και προβλέπει τις συμπεριφορές και τις επιπτώσεις των σχέσεων των α ντιτιθεμένων και διακριτών διεθνών δράσεων ανακατανομής ισχύος και των ιδεολογικών μεταφυσικών που τις καλύπτουν, στο πλαίσιο των γεωγραφικών συμπλόκων που οι δράσεις αυτές εντοπίζονται και λειτουργούν.

Η Γεωγραφία είναι η μητρική επιστήμη (το Γένος) και η Οικονομική Γεωγραφία το συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο (το Είδος) από όπου εκπηγάζει η Γεωγραφική αυτή αναλυτική μέθοδος γνωστή ως «Γεωπολιτική». Μέθοδος, για την προσέγγιση της οποίας προτείνω ενδεικτικό υπόδειγμα γεωγραφικής Μεθοδολογίας Συστημικής Γεωπολιτικής Αναλύσεως και είναι -εν πολλοίς- απεξαρτημένη από ιδεολογικές προσηλώσεις και ποικίλες «αφηγήσεις» που δεν επιτρέπουν στην Ανάλυση να προσεγγίσει με νηφάλιο πνεύμα τα διεθνή γεγονότα και τα ερμηνεύσει.» ορισμός του Καθηγητή του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Μάζη Θ. Ιωάννη.

Α ́ Ορισμοί της Συστημικής Γεωπολιτικής ανάλυσης

́Εννοιες που θα χρησιμοποιήσουμε κατά την Συστημική Γεωπολιτική Ανάλυση:

Γεωπολιτικός παράγοντας είναι ο παράγοντας εκείνος που προκαλεί την ανακατανομή της ισχύος στο υπό μελέτη Σύστημα/ Σύμπλοκο. Επηρεάζει συγκεκριμένους Γεωπολιτικούς δείκτες ενός εκάστου γεωπολιτικού πυλώνος. Οι γεωπολιτικοί πυλώνες και οι αντίστοιχοι γεωπολιτικοί τους δείκτες, επιλέγονται από τον αναλυτή κατά το κριτήριο της βαρύτητας τους.

Οι Γεωπολιτικοι πυλώνεςκαι η ισχύς που εκφράζουν είναι οι εξής:Άμυνα/ασφάλεια (σκληρή ισχύς) Πολιτική (σκληρή ισχύς) Οικονομία (ήπια ισχύς) Πολιτισμός/πληροφορία (ήπια ισχύς

Σύμπλοκο είναι η ευρύτερη, εν πολλοίς, γεωγραφική ενότητα του συστήματος.

Σύστημα καλείται το ακριβές άθροισμα των εδαφικών ενοτήτων που αποτελούν τα γεωπολιτικά υποσυστήματα τα προσδιορισθέντα από τον εντοπισμό, την διακεκριμένη δράση και τη συστηματική και διακεκριμένη λειτουργία του συγκεκριμένου γεωπολιτικού παράγοντος στον φυσικό τους χώρο.

Υποσύστημα καλείται η ομοιογενής, ως προς την δράση και λειτουργία ενός γεωπολιτικού παράγοντος, εδαφική ενότητα.

Υπερσύστημα καλείται το σύνολο των πόλων διεθνούς ισχύος που επηρεάζουν την δράση των γεωπολιτικών παραγόντων στο εσωτερικό των υποσυστημάτων και του αντιστοίχου συστήματος το οποίο τα εμπεριέχει.

Είναι λοιπόν σημαντικό να κατηγοριοποιήσομε όλες αυτές τις διεργασίες για να ορίσομε τις οντότητες και τα εργαλεία των μαθηματικών υποδειγμάτων (μοντέλων) που κατασκευάζει ο εκάστοτε αναλυτής.

Όπως έχουμε ήδη ορίσει και αναφέρει (Μάζης, Ι. Θ. 2002) η γεωπολιτική ανάλυση, οφείλει να ερευνά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τη δομή και τη λειτουργία των τεσσάρων θεμελιωδών πυλώνων –κατηγοριών Άμυνας Ασφάλειας , Οικονομίας, Πολιτικής , Πολιτισμός) που συνθέτουν και καθορίζουν την ισχύ και την ανακατανομή της στο ενδοσυστημικό πλαίσιο του γεωγραφικού συμπλόκου, τις επιρροές και μεταλλαγές/ mutation που αυτοί οι πυλώνες υφίστανται από το εξωσυστημικό περιβάλλον του συμπλόκου αυτού και να καταλήγει σε Υπόδειγμα προβλέψεως της ανακατανομής της ισχύος στο πλαίσιο του εν λόγω συμπλόκου. Η διαδικασία αυτή οφείλει να τελείται με αφετηρία τον εντοπισμό και την ποιοτικοποσοτική παρουσίαση των πυλώνων αυτών, όπως και τη μέτρηση και περιγραφή της συστημικής λειτουργίας τους, στο πλαίσιο της θεωρουμένης ως θεμελιώδους δομής του εθνο-κρατικού δρώντος. Αυτό γίνεται με δύο ποσοτικά μεγέθη. Τον σταθμοδείκτη και των γεωπολιτικό δείκτη .

Ο Σταθμοδείκτης είναι ποσοτικό μέγεθος που ορίζει το όριο, άνω και κάτω του οποίου σημειώνεται ριζική μεταβολή της συμπεριφοράς του γεωγραφικού Συμπλόκου/ Συστήματος.

Ο γεωπολιτικός Δείκτης είναι αυτός ο οποίος ορίζει την τιμή του μετρουμένου ενδοσυστημικού μεγέθους κατά τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή.

Β ́ Η Γεωπολιτική ανάλυση

Ο γεωπολιτικός παράγοντας στην παρούσα ανάλυση είναι το Σουνιτικό και Σιιτικό Ισλαμιστικό κίνημα ως συντελεστής ανακατανομής ισχύος στο εξεταζόμενο γεωσύμπλοκο της Μέσης Ανατολής, το αναλυόμενο στα παρακάτω περιγραφόμενα Συστήματα..

Καθορισμός Συστημικών βαθμίδων

α. Το Σύστημα:

Η εν λόγω ανακατανομή ισχύος εξετάζεται στο Γεωσύμπλοκο/ Σύστημα της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής, του Μαγκρέμπ και χωρών της Υποσαχάριας Αφρικής ως προς τον γεωπολιτικό παράγοντα του Ισλαμιστικού Κινήματος Σουνιτικού και Σιιτικού σε μια περιοχή με έντονο γεωπολιτικό ενδιαφέρον, καθως αποτελεί θαλάσσιο και ενεργειακό κόμβο από την αρχή της Συριακής κρίσεως μέχρι σήμερα .

β. Τα Υποσυστήματα:

i) Ως πρώτο Υποσύστημα θεωρούνται οι χώρες που η συμμαχία με το Ιράν ή ο επηρεασμός από το Ιράν πολιτικός, στρατιωτικός, οικονομικός είναι έντονος και περιλαμβάνει την πλειοψηφία των ατόμων που πρόσκεινται στο Σιιτικό Ισλαμικό Κίνημα και όχι μόνο σε αυτό συμπεριλαμβάνουμε το Ιράν, το Ιράκ πλειοψηφία Σιιτών , το Λίβανο λόγω της οργάνωσης Χεσμπολάχ και της στρατιωτικής της Ισχύς, το Μπαχρέϊν, την Υεμένη το Ισραήλ, Παλαιστινιακά εδάφη η Χαμάς αν και σουνίτες διατηρούν σχέσεις με το Ιράν την Κύπρο που παρά ότι ανήκει πολιτικά στην Ευρωπαϊκη ́Ενωση γεωγραφικά ανήκει στον ευρύτερο χώρο της Μέσης Ανατολής

ii) Ως δεύτερο Υποσύστημα θεωρούνται οι χώρες που περιλαμβάνει τις χώρες Τουρκία, Ιορδανία Σαουδική Αραβία, Καταρ Κουβέιτ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ομάν αν και η πλειοψηφία των κατοίκων τους ασπάζονται το Ιμπαντί Ισλάμ.

iii) Ως τρίτο Υποσύστημα θεωρούνται οι χώρες της Βόρειας Αφρικής όπως Αίγυπτος ,Λιβύη, Τυνησία, Αγερία , Μαρόκο, και προσθέτουμε την Μαυριτανία και το Μάλι

γ) Υπερσύστημα

Πρόκειται για τους εξής Υπερσυστημικούς παράγοντες τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Ρωσία, την Γαλλία και την Κίνα. Η ΕΕ, ως ενότητα επηρεάζεται σαφώς από την Ειδική Σχέση που έχει με τις ΗΠΑ . Ο ΟΗΕ αδρανοποιείται βραχυπρόθεσμα ως Υπερσυστημικός παράγοντας εξαιτίας της υπάρχουσας διαφωνίας μεταξύ των τριών μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ των ΗΠΑ και του Διπόλου των μελών Ρωσίας-Κίνας.

Στην παρακάτω ανάλυση καθορίζουμε τον εξής συνδυασμό από τα τέσσερα πεδία (γεωπολιτικών πυλώνων)

1) Ανάλυση του διαχειριστικού (πρώτου) υποσυστήματος

Το Ιράν Ισλαμική Δημοκρατία κύριος εκπρόσωπος του Σιτικού Ισλαμ βοήθησε το καθεστώς του Άσαντ, κόμμα Μπαάθ, στην Συρία και την κυβέρνηση του Ιράκ εναντίον των ενόπλων οργανώσεων των Σουνιτών μουσουλμάνων, αιτία ήταν η απομόνωση του σε περίπτωση που κέρδιζαν τον πόλεμο οι Σουνίτες Ισλαμιστές και σχημάτιζαν κυβέρνηση, και η περικύκλωση της Χεσμπολάχ του Λιβάνου, αν και η σύγκρουση συνεχίζεται στη Συρία θεωρείται από τους κερδισμένους, επίσης βοηθάει και το κίνημα τον Χούτι στην Υεμένη εναντίον της κυβέρνησης που υποστηρίζεται από την Σαουδική Αραβία , έχει αναδειχτεί σε δρώντα παίκτη της περιοχής.

2) Ανάλυση του δευτέρου υποσυστήματος

Το Κατάρ συνεργάζεται στενότατα με την Τουρκία σε στρατιωτικό και οικονομικό επίπεδο επίσης διατηρεί σχέσεις με το Ιράν. Αυτό το πράττει, αφενός μεν ανταγωνιζόμενο τον ηγεμονισμό της Σαουδικής Αραβίας και αφετέρου διεκδικώντας ισχυρή θέση μεταξύ των Αραβικών κρατικών δρώντων στον Κόλπο και στον αραβο-μουσουλμανικό κόσμο. Άλλωστε, εκμεταλλεύεται μαζί με το Ιράν το κοινό κοίτασμα SouthPars-North Field στον Αραβοπερσικό Κόλπο.

Επίσης συνεργάζεται με την Τουρκία για την ανατροπή του Μπααθικού καθεστώτος στη Συρία, η Τουρκία δεν χρηματοδοτεί πλέον μόνο Σουνιτικές Ισλαμιστικές Οργανώσεις αλλά έχει επέμβει στη Συρία με τακτικό στρατό τρεις φορές. Επίσης έχει επέμβει και στη Λιβύη υπερ της κυβέρνησης της Τρίπολης. Άλλη σύγκρουση είναι της Σαουδικής Αραβίας που βοηθάει τους Σουνίτες Μουσουλμάνους στην Υεμένη και των Χούτι που βοηθάει το Ιράν. Η Σαουδική Αραβία δείχνει αποφασισμένη με τη βοήθεια των ΗΠΑ και άλλων δυτικών δυνάμεων να σταματήσει την επιρροή του Ιράν στην περιοχή . Η Σουνιτική οργάνωση όμως που πρωταγωνίστησε αυτό το διάστημα μέχρι την εκμηδένισή της ήταν το Ισλαμικό Κράτος (ΙΣΙΣ) που είχε κατορθώσει να ελέγχει μεγάλο μέρος των εδαφών της Συρίας και του Ιράκ καθώς και πολλές πετρελαιοπηγές, διακρίθηκε για τις ανηλεείς μεθόδους εναντίον των αντιπάλων του.

3) Ανάλυση του τρίτου υποσυστήματος

Στην Αίγυπτο οι Αδερφοί Μουσουλμάνοι παρά την υποστήριξη του Κατάρ και της Τουρκίας έχουν ηττηθεί για την ώρα, παραμένουν όμως ένα ισχυρό κίνημα Σουνιτών, η Αιγυπτιακή κυβέρνηση είναι σε αντιπαράθεση με την Τουρκία στη Λιβύη όπως η Γαλλία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, σύγκρουση υπάρχει και στο Μάλι από ένοπλες Σουνιτικές Ισλαμιστικες Οργανώσεις..

4) Ανάλυση του Ρωσικού πόλου ισχύος του Υπερσυστήματος

Η Ρωσία έχει τρεις σοβαρότατους λόγους για να μην επιτρέψει «άνευ ισοδυνάμων γεωστρατηγικών ανταλλαγμάτων» την απομάκρυνση του Άσαντ και του κόμματος Μπάαθ από την εξουσία: α) τη ναυτική της βάση στο λιμάνι της Ταρσού β) τις εξαγωγές όπλων στο καθεστώς του Ασαντ. γ) Επίσης σε περίπτωση ήττας του καθεστώτος στη Συρία από οργανώσεις που πρόσκεινται στους αδελφούς Μουσουλμάνους θα αποσταθεροποιήσει και το Ιράν κύριο εκπρόσωπο του Σιιτικού Ισλάμ και θα φέρει το Σουνιτικό Ισλαμιστικό κίνημα στις χώρες της Κεντρικής Ασίας που ανήκουν στην σφαίρα επιρροή της.

5) Ανάλυση του Κινεζικού πόλου ισχύος του Υπερσυστήματος

Το Ιράν αποτελεί βασικό προμηθευτή της Κίνας σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Επίσης σημαντικότατο χώρο επενδύσεων για το Πεκίνο εις τον τομέα της ενεργείας Επίσης ένας άλλος λόγος είναι το αποσχιστικό κίνημα των μουσουλμάνων Ουϊγούρων στην Ν/Δ επαρχία ΣινΚιάνγκ της Β/Δ Κίνας, την συνορεύουσα με το Καζακστάν, από όπου σχεδιάζεται αγωγός τροφοδοσίας της Κίνας με φυσικό αέριο ο οποίος θα φθάνει μέχρι την Σαγκάη. Η Τουρκία στηρίζει με κάθε δυνατό τρόπο το κίνημα αυτό. Επίσης η Κίνα με τον νέο δρόμο του μεταξιού τόσο ” από ξηράς όσο και από θαλάσσης” θέλει να πρωταγωνιστήσει ως “μαλακή” δύναμη, με το εμπόριο.

6) Ανάλυση των ΗΠΑ ως πόλου ισχύος του Υπερσυστήματος

Οι ΗΠΑ αν και για πολλά χρόνια κρατούσαν στάση ευνοϊκή προς τις Σουνιτικές Ισλαμιστικές οργανώσεις της Συρίας εκτός του ΙΣΙΣ, κατόπιν υποστήριξαν τις οργανώσεις των κούρδων της Συρίας και των Αράβων συμμάχων τους για να τους εγκαταλείψουν προς όφελος της Τουρκίας με την αποχώρησή τους. Από τη στιγμή που ανέλαβε ο νέος πρόεδρός των ΗΠΑ Τζό Μπάιντεν όλα δείχνουν ότι ξαναεπιστρέφουν στη Συρία ως σύμμαχοι των Κούρδων οι οποίοι μάχονται τους μαχητές που υποστηρίζει η Τουρκία καθώς και τον ίδιο τον τουρκικό στρατό στα εδάφη της Συρίας.

Ένας από τους λόγους είναι ότι η πλειονότητα των πετρελαιοπηγών στα βορειοανατολικά της Συρίας ελέγχονται κατά κύριο λόγο από τους Κούρδους καθώς τις έχουν καταστήσει την κύρια πηγή εσόδων της ημιαυτόνομης διοίκησής τους, μετά από συμφωνία που υπέγραψαν με αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία.

7) Ανάλυση του πόλου της Ειδικής Σχέσεως του Υπερσυστήματος

Η ήδη αναλυθείσα δραστηριότητα του δεύτερου διαχειριστικού Υποσυστήματος βρίσκει συμμάχους μια αδύναμη οικονομικά ΗΠΑ που δείχνει να θελει να αποχωρήσει από την περιοχή, τη Γαλλία δύναμη στο ΝΑΤΟ βρίσκεται σε αντιπαράθεση με την Τουρκία για τα οικονομικά της

συμφέροντα στην Υποσαχάρεια Αφρική. Οι ΗΠΑ διατηρούν τις σχέσεις της με την Σαουδική Αραβία και επιθυμούν να αποκλείσουν την επέκταση της ρωσικής και κινέζικης επιρροής στην ευρύτερη περιοχή της Μεσης Ανατολής κάτι τέτοιο για την ώρα φαντάζει δύσκολο λόγω της ήττας στη Συρία και την Αίγυπτο των Σουνιτικών Ισλαμιστικών Οργανώσεων όμως παραμένει δυνατή και ισχυρή η θέση τους.

Πηγές

1.Βιβλίο Μεταθεωρητική Κριτική Διεθνών σχέσεων και Γεωπολιτικής συγγραφέας Μάζης Θ Ιωάννης.

2. Συριακός Εμφύλιος Πόλεμος
Βικιπέδια https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%85%CF%81%CE%B9% CE%B1%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CE%95%CE%BC%CF%86%CF%8D %CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%A0%CF%8C%CE%BB%CE% B5%CE%BC%CE%BF%CF%82

3. Συρία δέκα χρόνια πολέμου και ανθρωπιστικής
καταστροφής https://www.kathimerini.gr/world/561295180/syria-10-chronia- polemoy-kai-anthropistikis-katastrofis/

4. Iranian armed forces more united than before
CMDR https://en.irna.ir/news/84207416/Iranian-armed-forces-more-united- than-before-Cmdr

The post Γεωπολιτική ανάλυση του Σουνιτικού και Σιιτικού Ισλαμιστικού κινήματος στη Μ. Ανατολή κατά την Συριακή Κρίση appeared first on Militaire.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords