Όψεις της Τελετουργικής χρήσης των Αγιασμάτων στον Παραδοσιακό Πολιτισμό
Του Μ. Βαρβούνη, Καθηγητή Λαογραφίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης
Η πίστη στην ιαματική ισχύ τους οδηγεί πολλούς πιστούς στην τέλεση διαφόρων τελετουργιών στα αγιάσματα και στους ναούς που κάποτε συνδέονται με αυτά, και μάλιστα πιστούς τόσο του χριστιανισμού, όσο και του ισλάμ, σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν παραπάνω. Καθώς μάλιστα το χριστιανικό πληθυσμιακό στοιχείο της πόλης έχει μειωθεί πολύ, εκεί όπου πρώτα πλειοψηφούσαν οι χριστιανοί σήμερα κυριαρχούν οι μουσουλμάνοι, χωρίς όμως αυτό να αλλάζει την μορφή
Στα αγιάσματα αυτά τελούνται θείες λειτουργίες και παρακλήσεις, προς τον άγιο με τον οποίο συνδέονται, προσφέρονται αφιερώματα, και δένονται κομμάτια από τα ενδύματα των προς θεραπεία ασθενών, σε δένδρα η σε θάμνους που βρίσκονται κοντά τους, κατά μία παλαιά λαϊκή μαγικοθρησκευτική θεραπευτική πρακτική, που αποσκοπεί στην μετάδοση της ασθενείας σε βασικά στοιχεία της παντοδύναμης και αφομοιωτικής φύσης, ώστε ο άρρωστος να απαλλαγεί. Πιστεύεται μάλιστα, ότι για να πάρεις αγίασμα πρέπει πρώτα να ρίξεις κάτι στην πηγή του, γι’ αυτό και συνηθίζουν να ρίχνουν μέσα κλωστές, κουμπιά κ.λπ., ενώ κάποτε μαρτυρείται ότι παλαιότερα τελούσαν και αιματηρή θυσία, κατά κανόνα προβάτου η πετεινού, κοντά στο αγίασμα, προς τιμήν του αγίου-προστάτη του, ώστε το ζώο να καταναλωνόταν στο εορταστικό τραπέζι που θα ακολουθούσε, με την πίστη πως έτσι είναι ενισχυόταν η υπερφυσική δύναμη του αγιασμένου νερού.
Το νερό των αγιασμάτων πίνεται η χρησιμοποιείται για επαλείψεις και πλύσεις στα ασθενή μέρη του σώματος, συχνά δε προσφέρονται σε αυτά νομίσματα, σύμφωνα με μία επίσης πανάρχαια λαϊκή πρακτική, της ρίψης νομισμάτων σε πηγές και δεξαμενές ύδατος, ώστε να εξευμενιστούν τα καλοποιά πνεύματα που θεωρείται ότι ενοικούν στα νερά αυτά. Παλαιότερα, ιδίως κατά την εορτή των αγίων που συνδέονται λατρευτικά με τα αγιάσματα, οι προσκυνητές έπιναν από αυτά, η νίβονταν και λούζονταν με ιαματικούς σκοπούς, ορισμένες μάλιστα νοικοκυρές έπαιρναν αγίασμα σε μπουκάλια, πιστεύοντας ότι προστάτευαν το σπίτι τους, αλλά και για να πιάσουν με αυτό προζύμι, για το ψωμί που ζύμωναν, ώστε η βασική αυτή τροφή να έχει την πρόσθετη ευλογία του αγιάσματος.
Ήδη από περιγραφές περιηγητών του 17ου αιώνα γνωρίζουμε για το κρέμασμα κουρελιών στα αγιάσματα, και για την πίστη ότι έτσι θεραπεύονται οι ασθένειες, λόγω και των θαυματουργών ιδιοτήτων που τους αποδίδονταν. Αυτές οι πρακτικές συνοδεύονταν κάποτε από την τελετουργία του «τρυποπεράσματος», σύμφωνα με την οποία οι ασθενείς, αφού έπιναν αγίασμα και κρεμούσαν κουρέλια από τα ενδύματά τους, περνούσαν μέσα από τον τρύπα μιας μεγάλης πέτρας, με στόχο την ίασή τους, κάποτε μάλιστα η ανάλογη τελετουργική χρήση των λίθων αυτών μαρτυρείται ήδη από τις βυζαντινές πηγές.
Πολλά από τα αγιάσματα της Κωνσταντινούπολης σώζονταν είτε μέσα σε ναούς, είτε σε υπόγεια ιδιωτικών κτισμάτων, και η ανάρτηση των κουρελιών, των υφασμάτων και των ενδυμάτων των ασθενών γινόταν στον περιβάλλοντα χώρο τους. Κάποτε μάλιστα οι μουσουλμάνοι, που προτιμούν να προσκυνούν τα αγιάσματα του αγίου Δημητρίου και του αγίου Γεωργίου, προσφέρουν στα αγιάσματα και χριστιανικές εικόνες. Μάλιστα, η κοινή ιαματική και λατρευτική χρήση τους από χριστιανούς και μουσουλμάνους έχει αποτυπωθεί και σε έργα λογοτεχνικά που περιγράφουν την ζωή στην πόλη πριν τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, όπως για παράδειγμα είναι τα έργα της Κωνσταντινουπολίτισας Μαρίας Ιορδανίδου.
Οι τελετουργίες που σχετίζονται με τα αγιάσματα κατά κανόνα ερμηνεύονται ως πολιτισμικά στοιχεία που πέρασαν από τους χριστιανούς στους μουσουλμάνους της πόλης, κατά την διάρκεια της μακραίωνης συμβίωσής τους εκεί, μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, το 1453. Επίσης πρέπει να αναφερθεί ότι σε ορισμένες περιπτώσεις οι τελετουργικές πρακτικές που σχετίζονται με τα αγιάσματα, περιλαμβάνουν εγκοιμήσεις, δηλαδή τελετουργική διανυκτέρευση του ασθενούς στο αγίασμα ή στο ναό που συνδέεται με αυτό και το περιλαμβάνει, ώστε στη διάρκεια της νύχτας να συντελεστεί η θαυματουργική θεραπεία. Επίσης τελούνται και τελετουργικές εναποθέσεις στα αγιάσματα αντικειμένων, όπως τα ενδύματα των ασθενών που επιδίωκαν την θεραπεία τους. Σε κάθε περίπτωση, η υποκείμενη θρησκευτική αντίληψη είναι κοινή: ο άγιος ενοικεί στο αγίασμά του, και επενεργεί θαυματουργικά μέσω αυτού, ενώ η απόθεση των ενδυμάτων ή η πρόσδεση κουρελιών συντελεί ώστε αυτά να συναποκομίσουν και την ασθένεια, μεταβιβάζοντάς την στο αγίασμα ή στη φύση, που μπορεί να την απορροφήσει και να την εξουδετερώσει, αποκαθιστώντας την υγεία του προσκυνητή.
Όλα αυτά συμβαίνουν επειδή στο επίπεδο της λαϊκής λατρείας η ανάγκη θαυματουργικής αποκατάστασης της υγείας ξεπερνά συχνά τα διαχωριστικά όρια των θρησκειών, και οδηγεί σε κοινές τελετουργικές πρακτικές ανθρώπους διαφορετικών δογμάτων και θρησκευτικών πίστεων ή παραδόσεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η διάσταση αυτή της τελετουργικής χρήσης των αγιασμάτων συνεχίζει να υπάρχει μέχρι σήμερα στην Κωνσταντινούπολη, όπως προαναφέρθηκε, παρά τις πολλές και σημαντικές πληθυσμιακές, εθνοτικές, οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές μεταβολές που έφερε κυρίως ο 20ός αι. στην πόλη και την ταυτότητα και καθημερινή ζωή των κατοίκων της.
Από τα παραπάνω, μπορεί κανείς να καταλάβει ότι η λατρεία και η τελετουργική χρήση των αγιασμάτων διατρέχει και συνέχει την ιστορία της Κωνσταντινούπολης, από την ίδρυσή της ακόμη, και στη διάρκεια των πολλών ιστορικών περιπετειών της μέσα στους αιώνες. Μάρτυρες και σύνοικοι βυζαντινών μνημείων, καταφύγια των ελπίδων και των αγωνιών των κατοίκων, μέσα για την απευθείας επαφή με το υπερφυσικό και ελπίδες ίασης σε ένα κόσμο με περιορισμένα ιατρικά μέσα, τα αγιάσματα ήταν, και σε μεγάλο βαθμό συνεχίζουν να είναι, άμεσα συνδεμένα με την ζωή, την καθημερινότητα, τις πίστεις και τις αντιλήψεις των κατοίκων της πόλης.
The post Όψεις της Τελετουργικής χρήσης των Αγιασμάτων στον Παραδοσιακό Πολιτισμό appeared first on Dogma.
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Ειδήσεις
- Πουλήθηκε η έπαυλη του εφοπλιστή Κωνσταντίνου Τσακίρη στο Ψυχικό – Μια από τις πιο ιστορικές βίλες
- Survivor spoiler: Αυτή η ομάδα κερδίζει απόψε την ασυλία! Τα «βέλη» του Κατσαούνη στον Σοϊλέδη!
- Πρόταση για κλειστά σχολεία Δευτέρα και Τρίτη λόγω «Ελπίδας» – Το απόγευμα οι ανακοινώσεις
- Ποιος πασίγνωστος τραγουδιστής ετοιμάζεται για το Survivor
- Σχολεία: Προς κλείσιμο την Τρίτη, πιθανόν και την Τετάρτη λόγω της κακοκαιρίας – Τι θα γίνει με τη Δευτέρα
- Δώρισε το νεφρό του στη μητέρα της κοπέλας του, αλλά τον χώρισε και παντρεύτηκε άλλον
- Στους -10 βαθμούς έπεσε η θερμοκρασία σήμερα το πρωί, σύμφωνα με το meteo του Αστεροσκοπείου
- Κακοκαιρία Ελπίδα: Ντύθηκαν στα λευκά Εύβοια, Κυκλάδες και Κρήτη – Χιόνια και στην Αττική
- Ο αόρατος μπερλουσκονισμός και ο πραγματικός στόχος: ο Τσίπρας
- Λαχταριστή πεντανόστιμη τυρόπιτα στο τηγάνι έτοιμη στο τσακ μπαμ-Θα γλείφετε τα δάχτυλά σας
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις dogma
- Η Μονή Αρσανίου στο Ρέθυμνο
- Σε ποιο θαύμα παραπέμπει το προσκυνητάρι που βρίσκεται στο δρόμο προς το ασκητήριο του Οσίου Διονυσίου του εν Ολύμπω
- Καλάβρυτα: Οι μοναχές κέρδισαν τη μάχη με τον ΑΔΜΗΕ – μετακινούν τους πυλώνες
- Όψεις της Τελετουργικής χρήσης των Αγιασμάτων στον Παραδοσιακό Πολιτισμό
- Ο χαρισματικός βίος του Οσίου Διονυσίου του εν Ολύμπω
- Τελευταία Νέα dogma
- Όψεις της Τελετουργικής χρήσης των Αγιασμάτων στον Παραδοσιακό Πολιτισμό
- Καλάβρυτα: Οι μοναχές κέρδισαν τη μάχη με τον ΑΔΜΗΕ – μετακινούν τους πυλώνες
- Σε ποιο θαύμα παραπέμπει το προσκυνητάρι που βρίσκεται στο δρόμο προς το ασκητήριο του Οσίου Διονυσίου του εν Ολύμπω
- Ο χαρισματικός βίος του Οσίου Διονυσίου του εν Ολύμπω
- Η Μονή Αρσανίου στο Ρέθυμνο
- Στις 23 Ιανουαρίου εορτάζει ο Άγιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω
- Σαν σήμερα 23 Ιανουαρίου: Όλες οι εορτές και τα πιο σημαντικά γεγονότα
- Όταν δεν ασχολείσαι με τον εαυτό σου!
- Ολοκληρώθηκε ο ναός στο Μκόμπε της Τανζανίας – Η αχυροκαλύβα που έγινε εκκλησία (ΦΩΤΟ – ΒΙΝΤΕΟ)
- Μη περιεργάζεσαι τις αμαρτίες του άλλου
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Ειδήσεις
- Στερεά Ελλάδα: Πού έχει διακοπεί η κυκλοφορία λόγω της κακοκαιρίας -Σε ποιους δήμους δεν θα λειτουργήσουν τα σχολεία
- Νέες μελέτες: Λιγότερο παθογόνα και αποτελεσματική η μετάλλαξη Όμικρον
- Δώρισε το νεφρό του στη μητέρα της κοπέλας του, αλλά τον χώρισε και παντρεύτηκε άλλον
- Η Τζένη Καρέζη με τον Κώστα Καζάκο σε θεατρική πρόβα το 1992 -Πανέμορφη στα 60 της, λίγο πριν φύγει από τη ζωή
- Κριστιάνο Ρονάλντο για Τζορτζίνα Ροντρίγκες: «Είμαι εντελώς ερωτευμένος με αυτή τη γυναίκα»
- Αυτοκτόνησε ο 26χρονος γιος της Ρετζίνα Κινγκ
- Κορωνοϊός: Ποιες οι νευρολογικές επιπλοκές της νόσου
- Νεκρά ψάρια και πτηνά συνεχίζουν να ξεβράζονται στο Περού, πίσσα θάλασσες και ακτές
- Θεσσαλονίκη: Τροχαίο σε διασταύρωση χωρίς σήμανση - Δραματική έκκληση 18χρονου