Η ανατομία ενός ατιμώρητου εγκλήματος

Στις 26 Φεβρουαρίου, στο Αζερμπαϊτζάν τιμάται η μνήμη των θυμάτων της γενοκτονίας του Χοτζαλί. Η τραγωδία της πόλης Χοτζαλί αποτελεί ένα από τα πιο τραγικά κεφάλαια της σύγχρονης ιστορίας του Αζερμπαϊτζάν.

Πριν από 26 χρόνια, τη νύχτα μεταξύ της 25ης και 26ης Φεβρουαρίου 1992, οι Ένοπλες Δυνάμεις της Αρμενίας επιτέθηκαν στην πόλη Χοτζαλί, που είχε γύρω στους 7.000 κατοίκους, και διέπραξαν μαζικά εγκλήματα κατά των αμάχων της πόλης. Κατά την προσπάθεια των κατοίκων να εγκαταλείψουν την πόλη για να σωθούν, δέχτηκαν πυρά από

Ως αποτέλεσμα, 613 άτομα σκοτώθηκαν βίαια, μεταξύ τους 106 γυναίκες, 63 παιδιά και 70 ηλικιωμένοι. 1.275 πιάστηκαν αιχμάλωτοι από τους οποίους τα 150 άτομα εξακολουθούν να αγνοούνται. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι τα αρμενικά στρατεύματα έχουν διαπράξει βάρβαρα εγκλήματα.

Πολλά πτώματα, περιλαμβανομένων των πτωμάτων των γυναικών και των παιδιών, βρέθηκαν με πολλαπλές μαχαιριές ενώ ορισμένα είχαν αποτεφρωθεί. Δεδομένης της μεγάλης κλίμακας και της φύσης των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν σε βάρος των άμαχων κατοίκων του Αζερμπαϊτζάν στην πόλη Χοτζαλί, οι πράξεις αυτές εμπίπτουν στον ορισμό των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας.

Πολιτικές οι καταδίκες…

Την περίοδο 2010-2018 τα Κοινοβούλια μιας σειράς χωρών καταδίκασαν το γεγονός ως πράξη γενοκτονίας. 18 Πολιτείες των ΗΠΑ το έχουν ήδη αναγνωρίσει ως μαζική σφαγή. Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται. Τα εγκλήματα έναντι του αζερικού λαού καταδικάστηκαν και από τους διεθνείς οργανισμούς.

Στις 26 Ιανουαρίου 2012 η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης εξέδωσε δήλωση στην οποία καταδικάζει τη γενοκτονία του Χοτζαλί, ενώ κάλεσε και άλλους διεθνείς οργανισμούς να μην απέχουν από τη διεθνή εκστρατεία αυτή και να προχωρήσουν στη νομική αξιολόγηση των εν λόγω γεγονότων.

Η άμεση ανάμιξη και ευθύνη των αρμενικών αρχών για το έγκλημα αυτό δεν αποτελεί μυστικό για κανέναν. Ο σημερινός Πρόεδρος της Αρμενίας Σερζ Σαρκσιάν αναγνώρισε ανοιχτά τον ρόλο των Αρμενίων στρατιωτικών στο εν λόγω έγκλημα. Σε μια συνέντευξη με τον Βρετανό δημοσιογράφο Thomas de Waal, που στη συνέχεια δημοσιεύθηκε σε βιβλίο (Thomas de Waal, «Black Garden: Armenia and Azerbaijan through peace and war» NYU Press, 2003, page 169-172), δήλωσε τα εξής:

«Πριν από τα γεγονότα στην πόλη Χοτζαλί, οι Αζέροι πίστευαν ότι μπορούν να αστειεύονται μαζί μας, νόμιζαν ότι οι Αρμένιοι είναι άνθρωποι που δεν θα σήκωναν ποτέ το χέρι τους κατά του άμαχου πληθυσμού. Όμως καταφέραμε να σπάσουμε το στερεότυπο αυτό».

Επαναλαμβανόμενες τραγωδίες

Η τραγωδία του Χοτζαλί μοιάζει να αποτελεί τον τελευταίο κρίκο μια αλυσίδας εγκλημάτων πολέμου με αυτουργό αρμένικες ένοπλες ομάδες και θύμα τον λαό του Αζερμπαϊτζάν, τα οποία έμειναν ατιμώρητα.

Τέτοια εγκλήματα είναι η γενοκτονία του 1918, όταν στο Μπακού και σε άλλες περιοχές του Αζερμπαϊτζάν σκοτώθηκαν περισσότεροι από 30.000 άμαχοι πολίτες, οι μαζικές σφαγές των Αζέρων στην επικράτεια της ανεξάρτητης Αρμενίας των Ντασνάκ το 1918-1920, η απέλαση 150.000 Αζέρων από την Αρμενία το 1948-1953 κατά τη διάρκεια της οποίας πέθαναν χιλιάδες Αζέρικες οικογένειες, η απέλαση από την Αρμενία το 1987-1988 περίπου 250.000 Αζέρων από τα εδάφη που ιστορικά τους ανήκουν. Και τέλος, κατοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ και 7 γειτονικών περιοχών του Αζερμπαϊτζάν, από τις οποίες απέλασαν σχεδόν 7.000 Αζέρους.

Ύψιστη προτεραιότητα της Ε.Ε.

Η Διεθνής Εκστρατεία για την καταγγελία των εγκλημάτων των Αρμενίων στρατιωτικών έχει μεγάλη σημασία και για τη μνήμη των πολιτών του Αζερμπαϊτζάν, αλλά και για όλους τους λαούς του κόσμου, αφού στη βάση του προβλήματος βρίσκεται η ιδεολογία του εθνικού σωβινισμού, της εθνικής μισαλλοδοξίας. Αρκετοί είναι οι αναλυτές που υποστηρίζουν ότι μία τέτοια ιδεολογία και όχι η επιθυμία για αυτοδιάθεση οδήγησε στη σύγκρουση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Αυτές οι μαζικές απελάσεις αποτελούν τη σαφή ένδειξη του γεγονότος ότι η ίδια η Αρχή του δικαιώματος των λαών στην αυτοδιάθεση, την οποία επικαλούνται συνεχώς οι αρμενικές αρχές, χρησιμοποιείται από αυτές μόνο για να δικαιολογήσει την επιθετικότητα, την κατοχή, την προσάρτηση και τη δημιουργία ενός εθνικά καθαρού κράτους.

Δεν είναι τυχαίο ότι η Αρμενία εμποδίζει την ειρηνευτική διαδικασία και την εφαρμογή των τεσσάρων αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που εγκρίθηκαν το 1993 για τη διευθέτηση της σύγκρουσης Αρμενίας – Αζερμπαϊτζάν και προσπαθεί να εδραιώσει τα αποτελέσματα της επιθετικότητάς της.

Ωστόσο, η αρμενική πλευρά δεν είναι σε θέση να αγνοεί επ’ αόριστον το διεθνές δίκαιο.

Τον Φεβρουάριο του 2016 η Federica Mogherini αποκάλεσε την ειρηνική διευθέτηση της σύγκρουσης ως «ύψιστη προτεραιότητα» της Ε.Ε. Και στις 6 Φεβρουαρίου 2017 ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο Ντόναλντ Τουσκ, επανέλαβε ότι το status quo στη σύγκρουση είναι απαράδεκτο και ότι «χρειάζεται να βρεθεί ταχεία πολιτική λύση σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο».

Παράλληλα, σημείωσε ότι «το Αζερμπαϊτζάν είναι ένας σημαντικός εταίρος της Ε.Ε., την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα του οποίου υποστηρίζουμε». Η νομική εκτίμηση της τραγωδίας του Χότζαλι (σ.σ. κρίνεται σημαντικό να μην απέχει από την εν λόγω διεθνή εκστρατεία η ελληνική Βουλή), η εξάλειψη της ιδεολογίας του εθνικού σοβινισμού και η ταχεία διευθέτηση της σύγκρουσης Αρμενίας- Αζερμπαϊτζάν είναι ηθικό καθήκον προς όλα τα θύματα της σύγκρουσης, ανεξάρτητα από την εθνικότητα και τη θρησκεία τους. Χωρίς αυτό, η διαρκής ειρήνη, η σταθερότητα και η ανάπτυξη στην περιοχή του Νοτίου Καυκάσου είναι αδύνατη.