Πλημμυρίζουν με τσιμέντο τα τελευταία ρέματα της Αττικής

του Νίκου Αβουκάτου

Η καταστροφική πλημμύρα στη Μάνδρα και τη Νέα Πέραμο Αττικής, που άφησε πίσω της πολλούς νεκρούς και τεράστιες υλικές ζημιές, έφερε στο φως μια σειρά από ευθύνες πολλών ετών και σίγουρα τις λανθασμένες ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στα ρέματα.

Σύλλογοι και Συλλογικότητες που συνεργάζονται κάτω από το σχήμα «Φορείς και Κινήσεις για την προστασία των ρεμάτων», σε Κοινή Διακήρυξη που υπέγραψαν, υποστηρίζουν ότι «οι πλημμύρες

είναι ένα φυσικό φαινόμενο», ωστόσο σημείωνουν ότι οι καταστροφικές συνέπειες των πλημμυρών «είναι κυρίως αποτέλεσμα διαχρονικών κυβερνητικών επιλογών στην Ελλάδα, που συνεχίζονται και από την σημερινή κυβέρνηση και λιγότερο της κλιματικής αλλαγής».

Ακόμη, διατυπώνουν την άποψη ότι τα αρμόδια υπουργεία και Περιφέρειες φαίνεται να μη διδάσκονται από τις επανειλημμένες αποτυχίες των μέχρι τώρα παρεμβάσεων στα ρέματα και στο όνομα της «αντιπλημμυρικής προστασίας».

Για αυτό και, όπως επισημαίνουν, δρομολογούν έργα:

Αντιπεριβαλλοντικά: Αποψιλώνουν ολοκληρωτικά τη βλάστηση σε παραρεμάτιες περιοχές, που αποτελούν σημαντικότατα οικοσυστήματα και πνεύμονες πρασίνου και φυσικού κλιματισμού των πόλεων και της υπαίθρου. Στις πιο ακραίες περιπτώσεις εξαφανίζουν τα ρέματα σκεπάζοντάς τα και μετατρέποντάς τα σε αγωγούς ομβρίων υδάτων. Τα έργα αυτά έχουν καταστροφικές συνέπειες όχι μόνο στην πολύτιμη χλωρίδα και πανίδα των ρεμάτων, αλλά και στον υδροφόρο ορίζοντα, στη θάλασσα, στο μικροκλίμα και στα επίπεδα θορύβου των παρόχθιων περιοχών.Αναποτελεσματικά ως προς την αντιπλημμυρική προστασία: Η αποψίλωση της φυσικής βλάστησης και η επένδυση της κοίτης με τσιμέντα ή συρματοκιβώτια μειώνουν τη δυνατότητα απορρόφησης του νερού από το έδαφος και αυξάνουν την ταχύτητα του νερού και του όγκου των φερτών υλικών που φτάνουν στα πεδινά. Επιπλέον, δεν απαλλοτριώνονται οι κατασκευές εντός των πλημμυρικών οριογραμμών, συνεπώς διατηρούνται οι στενώσεις στις κοίτες των ρεμάτων. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η αύξηση του πλημμυρικού κινδύνου.Δαπανηρά: Το κόστος αυτών των τεχνικών έργων, μαζί με το ετήσιο κόστος συντήρησής τους, ανέρχεται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Με ασύγκριτα μικρότερο κόστος θα μπορούσαν να προστατευθούν τόσο οι ευάλωτοι σε πλημμύρες πληθυσμοί, όσο και το φυσικό περιβάλλον.

Όπως τονίστηκε συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα, «μετά την τραγωδία της Μάνδρας και της Ν.Περάμου με τις καταστροφικές συνέπειες σε ζωές και περιουσίες, θα περίμενε κανείς από την κυβέρνηση, τις περιφέρειες και τους δήμους να κάνουν έναν απολογισμό των τεχνικών παρεμβάσεων που έχουν γίνει στα ρέματα, να βγάλουν συμπεράσματα ως προς την αποτελεσματικότητα αλλά και την επικινδυνότητα των μέχρι σήμερα τεχνικών έργων και να κινητοποιηθούν ως προς την εξεύρεση ριζικών λύσεων που εφαρμόζονται διεθνώς για την διαχείριση του πλημμυρικού κινδύνου».

«Το κόψιμο 39 πανύψηλων δέντρων, στο τμήμα της Πικροδάφνης στην Ηλιούπολη, 776 δέντρων στην Πικροδάφνη, από τη λ. Βουλιαγμένης έως τις εκβολές, 1.439 δέντρων, στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας με όλους τους θάμνους και τη χαμηλή βλάστηση που φύονται ανάμεσά τους, σχηματίζουν μια εικόνα του τι πρόκειται να συμβεί και προσπαθούμε να αποτρέψουμε», τόνισε στην εισήγησή της η Ευαγγελία Δημητρίου, γραμματέας της Κι.Π.Η. (Κίνηση Πολιτών Ηλιούπολης).

Επιπλέον, συνέχισε, «η συνεχής αποψίλωση των λεκανών απορροής και ταυτόχρονα των παραρεμάτιων περιοχών, και μάλιστα κάτω από συνθήκες συνεχούς αύξησης της θερμοκρασίας και υπερθέρμανσης του πλανήτη, εκτός από την αύξηση του κινδύνου της πλημμύρας, θα επηρεάσει δυσμενώς το μικροκλίμα των πόλεών μας, με αύξηση της θερμοκρασίας, θα υποβαθμίσει την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, επιβαρύνοντας την υγεία των πολιτών, και επιπλέον θα προκαλέσει αποστράγγιση των αποθεμάτων νερού».

Πράσινες υποδομές εναντίον «γκρι» υποδομών

«Στην Ευρώπη (Ευρωπαϊκές Οδηγίες 2007/60/ΕΚ, για την αξιολόγηση και τη διαχείριση της πλημμύρας και 2000/60/ΕΚ για την προστασία και ποιότητα των υδάτων, επιτάσσουν ένα πλέγμα φυσικών παρεμβάσεων (των λεγόμενων «πράσινων υποδομών») δίνεται στο νερό ο χώρος που χρειάζεται για να κυλά απρόσκοπτα, να δημιουργεί φυσικούς πλημμυρισμούς, μέρος του να απορροφάται από το έδαφος και τη βλάστηση και μέρος του να συγκρατείται στα ορεινά με έργα ορεινής υδρονομίας», τόνισε η Ροδούλα Κωνσταντινίδου εκ μέρους της κίνησης «Δίκτυο Πολιτών για την προστασία του ρέματος της Πικροδάφνης».

Τα αποτελέσματα σύγκρισης των «πράσινων» έναντι των «γκρι» υποδομών που καταγράφονται ως συμπεράσματα στο European Report EEA No14/2017 (Green Infrastructure and Flood Management: Promoting cost-efficient flood risk reduction via green infrastructure solutions) είναι:

Μείωση του πλημμυρικού κινδύνου σε σχέση με τις «γκρι υποδομές»Προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας των ρεμάτων και της ποιότητας ζωής των κατοίκωνΑσύγκριτα μικρότερο κόστος (κτίσης και συντήρησης) των «πράσινων» έναντι των «γκρι» παρεμβάσεων.

Σύμφωνα με την κα. Κωνσταντινίδου:

Στο ρέμα της Πικροδάφνης εγκρίθηκαν οι μελέτες που εγκιβωτίζουν το πανέμορφο φυσικό ρέμα – όαση της νότιας Αθήνας και μοναδικό εναπομείναν καταφύγιο άγριας ζωής, μέσα σε συρματοκιβώτια και τσιμέντο. Το μετατρέπουν σε ανοικτό οχετό ομβρίων και ακαθάρτων, ενώ έχει ήδη χαρακτηριστεί σαν «Ιδιαίτερου Περιβαλλοντικού Ενδιαφέροντος» ( 9173/1642/3.3.1993 απόφαση του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. , Δ΄ 281/1993), ως «υδατόρεμα Α΄ Προτεραιότητας» (νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας Ν. 4227 / 2014, άρθρο 20) και ως «υγρότοπος Β' προτεραιότητας» (Ν. 4227/14, παραρτ. ΙΧ). Το ρέμα δεν πλημμυρίζει παρά μόνον στις εκβολές, όπως εξάλλου δείχνουν κι οι χάρτες πλημμυρικού κινδύνου της ΕΓΥ του ΥΥΠΕΝ.

Αντίθετα τα έργα που προτείνονται αναμένεται να αυξήσουν τον πλημμυρικό κίνδυνο στην επίμαχη ζώνη, όπως αποδεικνύεται από μελέτες του ΕΜΠ.

Στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, το Περιφερειακό Συμβούλιο με συνοπτικές και αδιαφανείς διαδικασίες και με το σύνολο των ψήφων της πλειοψηφούσας παράταξης (ενώ από τη συνεδρίαση απουσίαζαν οι μισοί), ψήφισε στις 3/4/18 μια Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που θάβει κάτω από συρματοκιβώτια και μπετόν 15 χιλιόμετρα φυσικού ρέματος, χαρακτηρισμένου ως «Ιδιαίτερου Περιβαλλοντικού Ενδιαφέροντος και με εκβολή-υγρότοπο Α' Προτεραιότητας», επιφέροντας μια τεράστια και μη αναστρέψιμη περιβαλλοντική καταστροφή στην Ανατολική Αττική και αφήνοντας τους κατοίκους της Ραφήνας εκτεθειμένους στον κίνδυνο πλημμύρας, τόνισε η Εμμανουέλα Τερζοπούλου, εκπρόσωπος της Κ.Π.Α.Μ.Ρ.Ρ (Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας)

Στο ρέμα του Ποδονίφτη, αναφέρθηκε η Νατάσα Παπαδέδε, το οποίο βρίσκεται μεταξύ Δήμου Νέας Φιλαδέλφειας-Νέας Χαλκηδόνας και Δήμου Αθηναίων, η Περιφέρεια προωθεί τη μετατροπή των τελευταίων 800 περίπου μέτρων φυσικής κοίτης σε ανοιχτό τσιμεντένιο οχετό, κόβοντας πάνω από εκατό δέντρα απ' τη μια και διατηρώντας τις υπάρχουσες αυθαίρετες κατασκευές επί της κοίτης από την άλλη. Κι αυτό σε μια περιοχή όπου, σύμφωνα με τους Χάρτες Βαθμού Επιρροής πλημμύρας της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων, δεν υφίσταται σοβαρός πλημμυρικός κίνδυνος, αφού επιπλέον η υδρολογική λεκάνη του Ποδονίφτη έχει μειωθεί κατά τα 3/4 περίπου λόγω εκτροπής των ομβρίων προς το Μεγάλο Ρέμα της Ραφήνας, μετά την κατασκευή της Αττικής Οδού".

Επίσης, η φυσική κοίτη του ρέματος Γιαμπουρλά τίθεται σε κίνδυνο από τη σχεδιαζόμενη υπογειοποίηση της οδού Πατριάρχου Κωνσταντίνου. Ανάλογα έργα αλλά και προβλήματα ρύπανσης, εμφανίζονται σε μια σειρά μικρότερα αλλά επίσης σημαντικά ρέματα της Αττικής όπως στα ρέματα Σαπφούς, Προφήτη Δανιήλ , Σούρρες, Αγ.Αικατερίνης, Μαύρου Βουνού Γραμματικού-Σέσι κλπ.