ΕΣΕΚ: Οι επενδύσεις 9 δισ. ευρώ στην ενεργειακή απόδοση και ο νέος κύκλος «Εξοικονομώ»

του Θοδωρή Καραουλάνη

Κατά τη δημόσια παρουσίαση του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, όπως ανέδειξε πρώτη η Greenagenda, το οποίο αφορά την περίοδο 2020 – 2030, ο Υπουργός ΠΕΝ Γιώργος Σταθάκης προανήγγειλε και μέτρα που θα τρέξουν πιο νωρίς: αφενός νέο κύκλο του «Εξοικονομώ κατ’ οίκον ΙΙ». Αφετέρου πρόσθεσε και άλλα προγράμματα εξοικονόμησης που έχουν πολλές φορές ανακοινωθεί μέχρι σήμερα από την κυβέρνηση. Ενώ παράλληλα ο Γενικός Γραμματέας Ενέργειας (και πρόεδρος της επιτροπής που συνέταξε – ενέκρινε το ΕΣΕΚ) Μιχάλης Βερροιόπουλος αναφέρθηκε σε «θηριώδες πρόγραμμα εξοικονόμησης

ενέργειας».

Σύμφωνα με τον κ. Σταθάκη οι παρεμβάσεις για την εξοικονόμηση ενέργειας που τρέχουν ή έρχονται αφορούν το «Εξοικονομώ ΙΙ» με 50.000 νοικοκυριά, για το οποίο σημείωσε «θα ακολουθήσει και νέα προκήρυξη». Επίσης το «Δημόσια Κτήρια», ένα πολύ μεγάλο πρόγραμμα που ετοιμάζει η κυβέρνηση εδώ και τρία τουλάχιστον χρόνια, όπως έχει γράψει πολλάκις η Greenagenda, για την εξοικονόμηση στα δημόσια κτήρια. Ενώ στο σχεδιασμό περιλαμβάνονται και συμπληρωματικές πρωτοβουλίες που θα πάρει η κυβέρνηση (μέσω προγραμμάτων αλλά όχι μόνο) για εξοικονόμηση ενέργειας σε βιομηχανία, τουριστικές εγκαταστάσεις, «εξειδικευμένα προγράμματα που σχεδιάζονται αυτή τη στιγμή», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο Υπουργός ΠΕΝ. Αυτά αφορούν την περίοδο του τρέχοντος ΕΣΠΑ η οποία κανονικά τελειώνει το 2020 αλλά θα «τραβήξει» χρηματοδοτικά μέχρι το 2023. Ωστόσο πιο ενδιαφέρον ίσως είναι τα μέτρα που σχεδιάζονται για την επόμενη δεκαετία, άρα και για την επόμενη προγραμματική περίοδο.

9 δισ. ευρώ για την ενεργειακή απόδοση

Σύμφωνα με το ΕΣΕΚ γενικά την περίοδο 2020-2030 προβλέπονται επενδύσεις 9 δισ. ευρώ σε ενεργειακή απόδοση στη χώρα, όπου περιλαμβάνεται και η εξοικονόμηση ενέργειας σε κάθε τομέα, σε σύνολο ενεργειακών επενδύσεων προβλεπόμενου ύψους 32,7 δισ. ευρώ. Σημειώνεται ότι ο συγκεκριμένος τομέας είναι ο υψηλότερος όσων προβλέπονται ακολουθούμενος από επενδύσεις σε ΑΠΕ με 8,5 δισ. ευρώ την επόμενη δεκαετία και νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής προβλεπόμενου ύψους 5,5 δισ. ευρώ.

Ωστόσο το ΕΣΕΚ δίνει και ορισμένες κατευθύνσεις για τον τρόπο που θα γίνουν αυτές οι χρηματοδοτήσεις, οι οποίες δείχνουν τον τρόπο που θα τρέξουν τα προγράμματα τόσο στην τρέχουσα όσο και στην επόμενη περίοδο του ΕΣΠΑ.

Πιο συγκεκριμένα αναφέρεται ότι «η βελτιστοποίηση της απόδοσης των κρατικών κεφαλαίων θα επιτευχθεί μέσω του περιορισμού των επιδοτήσεων και αντ’ αυτού χορήγησης προνομιακών δανείων που θα επιτρέπουν την ανακύκλωση των κεφαλαίων (επιστρεπτέες ενισχύσεις), μέσω ειδικών ταμείων», οπότε η κατεύθυνση μάλλον (όπως προκύπτει και από τις πολιτικές αναφορές κυβερνητικών στελεχών) είναι να εξαντληθούν στο τρέχον ΕΣΠΑ οι επιδοτήσεις για προγράμματα τύπου «Εξοικονομώ» για τα χαμηλότερα εισοδήματα ώστε αμέσως μετά να προωθηθούν προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας και ενεργειακής αποδοτικότητας μέσω δανείων, κάτι που αφορά όσους έχουν πιστοληπτική ικανότητα – προφανώς ευελπιστώντας σε βελτίωση τόσο του τραπεζικού συστήματος όσο και της οικονομικής κατάστασης των νοικοκυριών τα επόμενα χρόνια.

Ακόμη το ΕΣΕΚ αναφέρει ότι για τον τομέα της ενεργειακής απόδοσης, «θα δοθεί βαρύτητα σε σχήματα που θα βασίζοντα στην υλοποίηση έργων μέσω συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης (ΣΕΑ), σύμπραξης δημοσίου – ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) καθώς και αγορο-κεντρικών μηχανισμών», προφανώς εννοώντας κτήρια του δημοσίου και μεγάλων ιδιωτικών εταιρειών. Τέλος σημειώνει ότι « θα διερευνηθούν εναλλακτικά σχήματα αποπληρωμής έργων μεταξύ διαφορετικών εμπλεκομένων, όπως είναι η αποπληρωμή μέσω λογαριασμών ή τελών και θα αρθούν τα όποια κανονιστικά εμπόδια, ενώ θα εξεταστεί η χορήγηση φορολογικών κινήτρων για την περαιτέρω κινητοποίηση δράσεων ενεργειακής αναβάθμισης. Τέτοια σχήματα αναμένεται να βοηθήσουν και στην αντιμετώπιση φαινομένων όπως αυτό του διαμοιρασμένου οφέλους μεταξύ ιδιόκτητων – ενοικιαστών, που αποτελεί σημαντικό τροχοπέδη για την ενεργειακή αναβάθμιση του υφιστάμενου κτηριακού αποθέματος. Τέλος θα εξεταστούν ειδικά σχήματα για την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας είτε μέσω υφιστάμενων μέτρων πολιτικής είτε νέων, υποστηριζόμενα από κρατικές επιδοτήσεις».

Αξίζει να σημειώσουμε ότι στο κείμενο του ΕΣΕΚ εκτιμάται ότι η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, με τη συμβολή του κτηριακού τομέα και ιδίως της ανακαίνισης κατοικιών, αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας κατά 12 δισεκατομμύρια ευρώ καθώς και τη δημιουργία και διατήρηση πάνω από 20.000 θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης.

Τα μέτρα του ΕΣΕΚ για τα κτήρια

Σημειώνουμε ότι το ίδιο το ΕΣΕΚ περιλαμβάνει πληθώρα (προτεινόμενων ακόμη) μέτρων για την εξοικονόμηση ενέργειας, σε επίπεδο γενικής περιγραφής. Σταχυολογούμε, ενδεικτικά, όσα προβλέπονται για τα δημόσια κτήρια:

Προώθηση ΣΕΑ στον δημόσιο τομέα μέσω στοχευμένων χρηματοδοτικών προγραμμάτωνΧρηματοδοτικά προγράμματα ανακαίνισης κτηρίων δημόσιου τομέα στο πλαίσιο της νέας προγραμματικής περιόδου.Χρηματοδότηση αναβαθμίσεων δημόσιων κτηρίων βάσει των Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας και των Σχεδίων Δράσης Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων των Δήμων και ΠεριφερειώνΒελτίωση κανονιστικού πλαισίου και ενίσχυση ρόλου ενεργειακών υπευθύνων δημοσίων κτηρίωνΠροώθηση συστημάτων ενεργειακής διαχείρισης στα δημόσια κτήριαΚανονιστικά μέτρα για την προώθηση των κτηρίων σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας (nZEB)Κανονιστικά, φορολογικά και χρηματοδοτικά κίνητρα για την προώθηση κτηρίων άνω των ελάχιστων ενεργειακών απαιτήσεων (nZEB)

Από την άλλη πλευρά, για τα κτήρια του ιδιωτικού τομέα το ΕΣΕΚ προβλέπει:

Χρηματοδοτικά προγράμματα ανακαίνισης κτηρίων κατοικίας στο πλαίσιο της νέας προγραμματικής περιόδουΧρηματοδοτικά προγράμματα ανακαίνισης κτηρίων τριτογενή τομέα (εκτός δημοσίου) στο πλαίσιο της νέας προγραμματικής περιόδουΠροώθηση Συμβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΕΑ) στον ιδιωτικό τομέα μέσω στοχευμένων χρηματοδοτικών προγραμμάτωνΧρήση φορολογικών και πολεοδομικών κινήτρων για την υλοποίηση επεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας σε κτήρια κατοικίας και του τριτογενή τομέα (εκτός δημοσίου)Κανονιστικά μέτρα για την προώθηση των κτηρίων σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας (nZEB)Κανονιστικά, φορολογικά και χρηματοδοτικά κίνητρα για την προώθηση κτηρίων άνω των ελάχιστων ενεργειακών απαιτήσεων (nZEB)Υποχρεωτική εγκατάσταση ηλιοθερμικών συστημάτων σε νέα και ριζικά ανακαινιζόμενα κτήριαΑντικατάσταση των παλαιών λεβήτων πετρελαίου με νέα πιο αποδοτικά συστήματα θέρμανσης σε κτήριαΑντιμετώπιση του φαινομένου διάσπασης κινήτρων μεταξύ ενοίκων – ιδιοκτητών, καθώς και διασφάλιση κάλυψης αναγκών θερμικής άνεσης μεταξύ των χρηστών κτηρίων πολλαπλών ιδιοκτησιών