Έρευνα: Η δραματική μείωση των κριλ απειλεί την άγρια ζωή της Ανταρκτικής

του Πασχάλη Μεντίζη

Η Ανταρκτική, μία από τις μεγαλύτερες ερημιές παγκοσμίως και κατοικία θαλασσίων ζώων όπως οι φάλαινες, οι πιγκουίνοι και οι θαλάσσιες λεοπαρδάλεις, απειλείται από τα δεινά που υφίσταται ένα ψαράκι που σε μήκος φτάνει μόνο τα λίγα εκατοστά και μοιάζει με γαρίδα, σύμφωνα με επιστήμονες.

Ερευνητές και περιβαλλοντικές οργανώσεις κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου προειδοποιώντας ότι ο συνδυασμός της κλιματικής αλλαγής και της βιομηχανικής κλίμακας αλιείας απειλεί τον πληθυσμό Κριλ στα νερά

Πιο συγκεκριμένα, μία μελέτη που συνυπογράφει ο Τζορτζ Γουότερς, επικεφαλής επιστήμονας της Αμερικανικής αντιπροσωπείας στο σώμα λήψης αποφάσεων για την Ανταρκτική «Συνθήκη για τη Διατήρηση Θαλασσίων Έμβιων Πόρων της Ανταρκτικής (CCAMLR)», προειδοποιεί πως ο πληθυσμός πιγκουίνων μπορεί να μειωθεί σχεδόν κατά το 1/3 ώς το τέλος του αιώνα που διανύουμε λόγω των αλλαγών στη βιομάζα του είδους κριλ.

«Θα μπορούσαμε δυνητικά να έχουμε σημαντική συρρίκνωση στον αριθμό των θηρευτών, ιδίως των πιγκουίνων, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής», είπε ο Γουότερς.

Το Κριλ (Ευφαυσία, η υπερήφανος - Euphausia superba) αποτελεί κομβικό συστατικό του διατροφικού δικτύου στην Ανταρκτική, παρέχοντας τροφή για ψάρια, φάλαινες, φώκιες, πινγκουίνους, άλμπατρος και άλλα θαλασσοπούλια, καθώς και για τα θαλάσσια ασπόνδυλα.

Το κριλ, που μοιάζει με γαρίδα, αποτελεί τροφή για τα μεγάλα θαλάσσια είδη της Ανταρκτικής

Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό PLOS One, προειδοποιεί ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να περιορίσει τους πληθυσμούς κριλ έως και κατά 40% σε κάποιες περιοχές στη Θάλασσα της Σκωτίας, στην Ανταρκτική, προκαλώντας δραστική μείωση και στους αριθμούς θηρευτών.

Οι ερευνητές τονίζουν, ακόμη, πως τα υφιστάμενα επίπεδα αλιείας των κριλ «αύξησαν το ρίσκο ελάττωσης μερικών πληθυσμών θηρευτών», σημειώνοντας, ωστόσο, ότι είχαν «μικρότερο αντίκτυπο από το φαινόμενο της υπερθέρμανσης των Ωκεανών».

Τα κριλ αποτελούν «κλειδί» για την εύθραυστη τροφική αλυσίδα της Ανταρκτικής. Τρέφονται με θαλάσσια άλγη και αποτελούν κύρια πηγή φαγητού για φάλαινες, πιγκουίνους και φώκιες. Ταυτόχρονα, κάνουν σημαντική δουλειά στην απομάκρυνση του διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, αφού προσλαμβάνουν φαγητό με υψηλά επίπεδα από το συγκεκριμένο αέριο του θερμοκηπίου, κοντά στην επιφάνεια του ωκεανού, απεκκρίνοντάς το όταν βυθίζονται σε χαμηλότερα και πιο κρύα νερά.

Οι πληθυσμοί κριλ έχουν μειωθεί κατά 80% από τη δεκαετία του 1970. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου ευθύνεται για ένα μέρος αυτής της συρρίκνωσης, κι αυτό γιατί ο πάγος, που αποτελεί το «σπίτι» της άλγης και του πλαγκτόν με τα οποία τρέφονται, υποχωρεί συνεχώς.

Περιβαλλοντικές οργανώσεις υπογραμμίζουν ότι η πρόσφατη ανάπτυξη στην αλιευτική τεχνολογία επιτείνει το πρόβλημα, επιτρέποντας ένα είδος μαζικού αναρροφητικού «θερισμού» από μεγάλες τράτες που, τώρα, έχουν τη δυνατότητα να συγκεντρώνουν τεράστιες ποσότητες κριλ.

Αυτοί οι αλιευτικοί στόλοι τρέφουν μία παγκοσμίως αυξανόμενη ζήτηση για προϊόντα υγείας με βάση το κριλ, τα οποία υποστηρίζουν ότι βοηθούν ασθένειες, όπως η καρδιοπάθεια και η υψηλή αρτηριακή πίεση, ακόμα ακόμα και τα εγκεφαλικά επεισόδια ή την κατάθλιψη.

Μία πρόσφατη ανάλυση για την παγκόσμια βιομηχανία εκμετάλλευσης κριλ προέβλεπε ότι αυτή βρίσκεται σε αυξητική πορεία κατά 12% ετησίως, για τα επόμενα τρία χρόνια.

Οι πιγκουίνοι της Αδελίας επαφίονται στο κριλ, ως τη σημαντικότερη πηγή τροφής

Σε απάντηση, μία διεθνής εκστατεία ξεκίνησε ούτως ώστε να μετατρέψει μία τεράστια έκταση θαλασσών πέριξ της Ανταρκτικής στο μεγαλύτερο παγκοσμίως καταφύγιο άγριας ζωής, με ταυτόχρονη απαγόρευση κάθε είδους αλιείας.

Ο προστατευόμενος τόπος συνολικής επιφάνειας 1,8 εκατ. τετραγωνικών χιλιομέτρων θα κάλυπτε μία αχανή έκταση από τη Θάλασσα του Γουέντελ και ένα μικρό κομμάτι από τη Χερσόνησο της Ανταρκτικής, και θα είναι ένα από τα τρία προτεινόμενα νέα καταφύγια υπό εξέταση από τη Συνθήκη για τη Διατήρηση Θαλασσίων Έμβιων Πόρων της Ανταρκτικής.

Η ιδέα αρχικά προωθήθηκε από τη Γερμανία και τώρα υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ενδεχομένως να υπάρξει μία σχετική απόφαση στο συνέδριο της CCAMLR που πρόκειται να λάβει χώρα τον Οκτώβριο.

Τον περασμένο μήνα, η Greenpeace εκκίνησε μία καμπάνια για την υποστήριξη αυτού του καταφυγίου.

Παρ' όλα αυτά, οι ηγέτιδες εταιρείες στην αλιεία κριλ, δεν φαίνονται να συμμερίζονται τις ανησυχίες των ερευνητών. «Δεν υπάρχει καμία επιστημονική απόδειξη ότι η αλιεία του είδους αποτελεί απειλή για το οικοσύστημα της Ανταρκτικής», δήλωσε στον Guardian η Σίλια Χολμς, διεύθυντρια βιωσιμότητας της Aker BioMarines.

Σύμφωνα με την ίδια, ήδη έχουν τεθεί περιορισμοί στην αλιεία κριλ από τα έθνη της Ανταρκτικής. Ως αποτέλεσμα, το ποσοστό αλιείας, κατά την ίδια, δεν ξεπερνά το 0,4% του εκτιμώμενου πληθυσμού στη Χερσόνησο της Ανταρκτικής.