Αλληλένδετες η ενεργειακή και σεισμική αναβάθμιση των κτηρίων

του Θοδωρή Καραουλάνη

Μια πολύ χρήσιμη συζήτηση που αφορά τον τρόπο και τις προτεραιότητες της Ελληνικής Πολιτείας, αλλά και της ΕΕ, στα θέματα ενεργειακής αναβάθμισης των κτηρίων, είχε η Greenagenda στον απόηχο των εργασιών του επιστημονικού συνεδρίου TUFE2018 που διοργάνωσε το ΤΕΕ με τον Άρη Χατζηδάκη, Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Πολιτικών Μηχανικών (ECCE).

Το Δημόσιο θα έπρεπε να δίνει το παράδειγμα

Ο κ. Χατζηδάκης

σημειώνει ότι «οι στόχοι της Ευρώπης για το 2020 περιλαμβάνουν μια σειρά περιβαλλοντικούς στόχους που συναρτώνται ευθέως από την μείωση των εκπομπών CO2 και κατά συνέπεια την μείωση και αλλαγή του μίγματος ενεργειακής κατανάλωσης. Ανάμεσα σε αυτές η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων και η σταδιακή μετάβαση σε κτήρια με ενεργειακή αυτονομία είναι μια βασική κοινοτική πολιτική που συγκεντρώνει και αρκετούς κοινοτικούς πόρους. Εδώ ο ρόλος του Δημοσίου σαν υποδειγματικού ιδιοκτήτη θα έπρεπε να είναι πρωτοπόρος στην πιλοτική εφαρμογή καινοτόμων λύσεων επεμβάσεων σε υφιστάμενα κτήρια».

Αναβαθμίζουμε το κέλυφος αλλά όχι τον φέροντα οργανισμό των κτηρίων

«Είναι πιστεύουμε εύλογη η ένσταση αν έχει κάποιο νόημα σε χώρες με υψηλή σεισμικότητα να επενδύονται σημαντικά ποσά στην βελτίωση του κελύφους των κτηρίων αδιαφορώντας για την κατάσταση του φέροντος οργανισμού των κτηρίων αυτών. Είναι στατιστικά βέβαιο ότι πολλές από τις επιφανειακές επεμβάσεις και επενδύσεις θα σωριαστούν κάτω στον επόμενο σεισμό.

Σε χώρες με υψηλή σεισμικότητα όπως η Ιταλία έχει γίνει ήδη σοβαρή προσπάθεια να συνδυαστεί η ανάγκη της ενεργειακής με την σεισμική αναβάθμιση των κτηρίων. Έχει καταγραφεί η σεισμική διακινδύνευση σε κάθε περιοχή και υπάρχει μεθοδολογία αποτίμησης και βαθμονόμησης της σεισμικής διακινδύνευσης κάθε κτηρίου, ανάλογη με την ενεργειακή του βαθμονόμηση. Η βαθμονόμηση της τρωτότητας είναι το βασικό εργαλείο χάραξης μιας εθνικής πολιτικής σεισμικής αναβάθμισης. Οι πρόσφατοι σεισμοί στην κεντρική Ιταλία έδειξαν το μέγεθος του προβλήματος.

Ανάλογη προσπάθεια έγινε από το ΤΕΕ πριν μερικά χρόνια (2002-2005) με το πρόγραμμα ΕΠΑΝΤΥΚ δηλαδή το Εθνικό Πρόγραμμα Αντισεισμικής Ενίσχυσης Υφισταμένων Κατασκευών. Το πολύτιμο υλικό που συγκεντρώθηκε για την τρωτότητα των υφισταμένων κατασκευών στον Ελληνικό χώρο παραμένει έκτοτε αναξιοποίητο».

Ο σεισμικός κίνδυνος και το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης

«Το θέμα της σεισμικής αναβάθμισης των υφισταμένων κατασκευών (κτηρίων και υποδομών) είναι μείζoν για όλες τις χώρες του Ευρωπαϊκού νότου. Υπάρχει ήδη αρκετή κινητικότητα στην Ιταλία, Κύπρο, Πορτογαλία κλπ. Υπάρχουν αρκετές έρευνες από το JRC, το κοινό ερευνητικό κέντρο της ΕΕ, που τεκμηριώνουν την αναγκαιότητα αναβάθμισης της δομικής ασφάλειας των υφισταμένων κατασκευών, όχι μόνο από την κοινωνική και ανθρώπινη πλευρά αλλά και από καθαρά οικονομική. Είναι ενδεικτική η εκτίμηση του τελευταίου Συνεδρίου αντισεισμικής μηχανικής ότι ενδεχόμενος μεγάλος σεισμός στην περιοχή της Θεσσαλονίκης θα είχε πιθανές συνέπειες κόστους 20 δισ. ευρώ».

Η δομική αειφορία: Sustainable Structural Design στα «κοινοτικά»

«Είναι αυτονόητο ότι δεν μπορεί να υπάρξει αειφόρα πολιτική για την αναβάθμιση του υφιστάμενου δομικού πλούτου, χωρίς να εξασφαλίζεται η δομική ασφάλεια των κατασκευών. Η εξασφάλιση της δομικής αειφορίας είναι προϋπόθεση για την ευρύτερη αειφορία του δομημένου περιβάλλοντος. Στην Κοινοτική μανδαρινική γλώσσα ήδη άρχισε να κυκλοφορεί η έκφραση Sustainable Structural Design. Η επόμενη γενεά των Δομικών Ευρωκωδίκων θα έχει ενσωματώσει και τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις στις αρχικές παραμέτρους σχεδιασμού των δομημάτων στοχεύοντας εξ αρχής σε αειφόρο σχεδιασμό με βάση τον τιθέμενο χρόνο ζωής των δομημάτων».

Ολιστικός τρόπος αναβάθμισης του δομημένου περιβάλλοντος - προτάσεις

«Θα πρέπει να επεξεργαστούμε μια πολιτική για την σεισμική αναβάθμιση του δομικού πλούτου της χώρας παράλληλα με την ευρύτερη αειφορική περιβαλλοντική αναβάθμιση προσεγγίζοντας με ολιστικό τρόπο το πρόβλημα της βελτίωσης των επιδόσεων του δομημένου περιβάλλοντος. Η πολιτική αυτή απαιτεί συλλογική προσπάθεια και διακλαδική προσέγγιση» σημειώνει ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Πολιτικών Μηχανικών και κάνει ορισμένες προσεγγίσεις – προτάσεις με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, οι οποίες αν υιοθετηθούν μπορεί πραγματικά να αλλάξουν τον τρόπο που γίνονται οι εργασίες αναβάθμισης:

1ον: «Καλλιέργεια της ανάγκης για σεισμική αναβάθμιση των υπαρχόντων κτηρίων ανάλογα με τον βαθμό τρωτότητας τους. Η αναβάθμιση αυτή λογικά προηγείται της ενεργειακής αναβάθμισης και θα έπρεπε να υπάρχουν κίνητρα γι’ αυτό. Για τον στατικό έλεγχο των αυθαιρέτων έχει δοθεί κίνητρο μείωσης του προστίμου».
2ον: «Να γίνει υποχρεωτική η σεισμική αναβάθμιση σε πρώτη φάση για τα στρατηγικού χαρακτήρα δημόσια κτήρια και να προηγείται στις περιπτώσεις που προγραμματίζονται σε αυτά επεμβάσεις μεγάλης κλίμακας, όπως αλλαγές διαμερισμάτωσης κλπ».
3ον: «Να καθιερωθεί ένα είδος πιστοποιητικού δομικής τρωτότητας για τα κτήρια, ανεξάρτητο από την διαδικασία νομιμοποίησης των αυθαιρέτων, ώστε να αφορά όλα τα κτήρια. Αυτό θα μπορούσε να συσχετιστεί με την Ηλεκτρονική Ταυτότητα του Κτηρίου όπως καθιερώθηκε στον πρόσφατο νόμο για τον Έλεγχο και Προστασία του Δομημένου Περιβάλλοντος».
4ον: «Σε κάθε περίπτωση εφ’ όσον ο κύριος ενός κτηρίου προκρίνει την σεισμική παράλληλα με την ενεργειακή αναβάθμιση του ακινήτου του να είναι και οι εργασίες ενίσχυσης επιλέξιμες επίσης για την όποια κρατική-κοινοτική συμβολή».

Παράλληλα οι εργασίες σεισμικής και ενεργειακής αναβάθμισης

Ο κ. Χατζηδάκης εν ολίγοις προτείνει να δίνονται χρήματα μόνο σε κτήρια που ξέρουμε ότι είναι ασφαλή και αυτό να αποδεικνύεται με ένα πιστοποιητικό δομικής τρωτότητας, παράλληλα με το ενεργειακό πιστοποιητικό.
Θυμίζουμε στους αναγνώστες της Greenagenda ότι αντίστοιχη πρόταση, πριν ξεκινήσει το νέο «Εξοικονομώ», είχε κάνει και ο Πρόεδρος του ΤΕΕ Γιώργος Στασινός, καθώς έχει ιδιαίτερη σημασία. Διότι δεν υφίσταται πρακτικό πρόβλημα στο να προωθούνται ταυτόχρονα και υποχρεωτικά οι διαφορετικές εργασίες ενίσχυσης αλλά χρειάζεται να δουλέψουν ουσιαστικά και στοχευμένα οι αρμόδιες υπηρεσίες Αθηνών (και των άλλων πρωτευουσών) με τις υπηρεσίες των Βρυξελλών για να προσαρμοσθούν οι κανόνες επιλεξιμότητας του ΕΣΠΑ και των επιχειρησιακών προγραμμάτων. Στην πραγματικότητα δηλαδή αφορά ένα καθαρά γραφειοκρατικό θέμα, η αντιμετώπιση του οποίου όμως δεν φαίνεται να αποτελεί πολιτική προτεραιότητα. Μέχρι φυσικά να γίνει το κακό…
Όλα τα παραπάνω, σύμφωνα με τον κ. Χατζηδάκη προωθούνται και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Πολιτικών Μηχανικών στις αρμόδιες αρχές της Κοινότητας και μέσω του Επιτρόπου πολιτικής προστασίας.

Τέλος σημειώνουμε ότι σύμφωνα με πληροφορίες της Greenagenda, αρμόδια όργανα και επιτροπές του ΟΑΣΠ συζητούν ένα πρόγραμμα βαθμονόμησης της δομικής τρωτότητας των κτηρίων (κατά το Ιταλικό
παράδειγμα) που μπορεί να είναι κάτι παρόμοιο με τις τάξεις ενεργειακής απόδοσης, σαν προϋπόθεση οποιουδήποτε συστήματος ιεράρχησης και επιδότησης επεμβάσεων σε κτήρια, αρχής γενομένης από αυτά του δημοσίου. Οριστική απόφαση δεν έχει ληφθεί ακόμη.