Αυτό είναι το σχέδιο του ΥΠΕΝ για ολοκληρωμένη διαχείριση αποβλήτων

Την πολιτική της κυβέρνησης για μια ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων-αποβλήτων κατά την περίοδο 2019-2023 παρουσίασαν σήμερα ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστής Χατζηδάκης, και ο γ.γ. Διαχείρισης Απορριμμάτων, Μανόλης Γραφάκος.

Αναφερόμενος στη δεινή θέση της Ελλάδας στον συγκεκριμένο τομέα, θέση που την καθιστά υπόλογη για

• Η Ελλάδα, με ποσοστό 18,9%, κατέχει την 24η θέση στη λίστα των ευρωπαϊκών χωρών που εφαρμόζουν την ανακύκλωση, ενώ αντίθετα είναι μία από τις πρώτες χώρες στην ταφή απορριμμάτων, με ποσοστό 80%.

• Στην Ελλάδα λειτουργούν ακόμη 53 παράνομες χωματερές (22 από αυτές στα νησιά και 21 στην Πελοπόννησο), για τη λειτουργία των οποίων η χώρα τιμωρείται με πρόστιμο 5 εκατ. ευρώ ανά έτος.

• Παρατηρείται πολύ χαμηλή απορροφητικότητα κονδυλίων από το ΕΣΠΑ για το θέμα. Από το σύνολο των 940 εκατ. ευρώ, μόνο 230 έχουν συμβασιοποιηθεί.

• Πονοκέφαλο δεν προκαλεί μόνον η διαχείριση των αστικών αποβλήτων, αλλά και των βιομηχανικών, γεωργοκτηνοτροφικών, νοσοκομειακών και κατασκευαστικών, τα οποία στο σύνολό τους ξεπερνούν σε όγκο τα αστικά. Ωστόσο, οι δομές είναι ελλιπείς, ουδείς ουσιαστικός σχεδιασμός υπάρχει για την ανασύσταση των γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων, ενώ για τη διαχείριση των βιομηχανικών οι υφιστάμενες δομές κρίνονται εξαιρετικά ανεπαρκείς.

«Σε πολλά από τα νησιά μας η κατάσταση με τα απορρίμματα είναι απογοητευτική. Η Κέρκυρα πνίγεται στα σκουπίδια, στη Σαντορίνη τα καίνε στην καλντέρα και στη Λευκάδα δεν υπάρχει καν ΧΥΤΑ. Επιπλέον, στο σημείο μηδέν βρίσκεται η Αττική, η περιφέρεια με την παραγωγή του μεγαλύτερου όγκου απορριμμάτων-αποβλήτων της χώρας, όπου η διορία λειτουργίας του ΧΥΤΑ της, στη Φυλή, λήγει σε έναν χρόνο» σημείωσε ο κ. Χατζηδάκης, ανακοινώνοντας την ανάθεση της σφαιρικής διαχείρισης του θέματος των αποβλήτων στη γενική γραμματεία του υπουργείου, προκειμένου όπως είπε, να συγκεντρωθούν οι κερματισμένες αρμοδιότητες και να «τρέξει» το συντομότερο δυνατό ο σχεδιασμός για την αντιμετώπιση του σοβαρού προβλήματος.

Όπως εξήγησε, οι προτεραιότητες του υπουργείου σε πλάνο τετραετίας έχουν ως εξής:

• Επικαιροποίηση του εθνικού σχεδιασμού με στόχους μετρήσιμους. «Χρειάζεται ορθολογικοποίηση των στόχων για ανάκτηση ανακύκλωση, ώστε έως το 2029 να προκύψουν μετρήσιμα αποτελέσματα. Ξεκινήσαμε με έμφαση στα δύο μεγάλα ρεύματα (καφέ και μπλε κάδους). Η νομοθεσία μιλάει για τέσσερα, αλλά η πραγματικότητα είναι άλλη. Το θέμα είναι να γίνει ένας ρεαλιστικός σχεδιασμός και να συνδεθούμε με την κοινή λογική. Για ποια τέσσερα ρεύματα να μιλήσουμε, όταν το 40% των μπλε κάδων επιστρέφει στις χωματερές;» διερωτήθηκε ο κ. Χατζηδάκης.

• Εφαρμογή του μέτρου του καφέ κάδου (για τα οργανικά απόβλητα) σε ολόκληρη τη χώρα κι ολοκλήρωση των απαιτούμενων εργοστασίων.

• Επέκταση των Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ), ακόμη και μέσω ΣΔΙΤ. Σήμερα υπάρχουν έξι, από τις οποίες οι τρεις αποτελούν ΣΔΙΤ και λειτουργούν με νέα τεχνολογία, ενώ σε δημοπράτηση είναι 12 έργα, τρία σε αναμονή (στην Πελοπόννησο) και πέντε σε κατασκευή. Όπως σημείωσε ο κ. Γραφάκος, η κατασκευή του εργοστασίου στην Πελοπόννησο, που «σέρνεται» τα τελευταία χρόνια, αναμένεται εντός του 2019, καθώς, όπως είπε, οι τοπικές Αρχές στηρίζουν τη λειτουργία του.

• Ενίσχυση του ποσοστού ανακύκλωσης από 18,9% σε 30%. «Πρέπει να ξεκολλήσουμε από το υπάρχον ποσοστό» είπε ο κ. Γραφάκος και εξήγησε πως επιδιώκεται ο διπλασιασμός του κονδυλίου της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ) για τροφοδοσία μπλε κάδων, που θα απλωθούν στο σύνολο της χώρας. Επιπλέον, όπως είπε, θα ισχύσουν προγράμματα επιβράβευσης νοικοκυριών, που υιοθετούν και προωθούν την ανακύκλωση. Ένα από αυτά είναι και η «πράσινη κάρτα», με την οποία οι πολίτες θα έχουν τη δυνατότητα να αγοράζουν προϊόντα με έκπτωση από επιχειρήσεις ευαίσθητες σε περιβαλλοντικά θέματα.

• Κατάρτιση ολοκληρωμένου σχεδίου για την επεξεργασία των χημικών και των γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων. Δρομολογείται η κατασκευή συστημάτων περισυλλογής και διαχείρισης πλαστικών συσκευασιών, που περιέχουν χημικά προϊόντα. Για δε τα βιομηχανικά απόβλητα, ο προσανατολισμός είναι να πειστούν οι «παραγωγοί» να δημιουργήσουν δικές τους εγκαταστάσεις για τη διαχείρισή τους.

• Άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος διαχείρισης απορριμμάτων στις τουριστικές περιοχές. Για ευθεία σύνδεση του πολιτισμού με τη διαχείριση των απορριμμάτων έκανε λόγο ο κ. Γραφάκος, διευκρινίζοντας πως στις άμεσες προτεραιότητες είναι η επίλυση του προβλήματος στις τουριστικές περιοχές, καθώς με τη διατήρησή του υποβιβάζεται διαρκώς το τουριστικό προϊόν.

«Ως γνωστόν, το κάθε νησί/δήμος έχει την ευθύνη για τη διαχείριση των απορριμμάτων του. Σε αρκετές περιπτώσεις αυτό δεν λειτουργεί. Εκείνο που μπορούμε εμείς να κάνουμε, είναι να θωρακίσουμε την αυτοδιοίκηση, ώστε να μπορέσει να τα καταφέρει» διευκρίνισε από την πλευρά του ο κ. Χατζηδάκης.

• Απορρόφηση όλων των διαθέσιμων πόρων του ΕΣΠΑ.

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στο θέμα των νοσοκομειακών αποβλήτων, τα οποία συχνά είναι επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία και χρήζουν εξειδικευμένης διαχείρισης. Όπως σημείωσε ο κ. Γραφάκος, στόχος είναι να βρεθεί φόρμουλα συνεργασίας με τις μικρές κλινικές και τα ιατρεία.

Αλλά και η διαχείριση των λυμάτων φαίνεται πως είναι ένα από τα μελανά σημεία της περιβαλλοντικής πολιτικής στη χώρα, καθώς, όπως σημείωσε ο γγ του υπουργείου, παρατηρούνται σοβαρές καθυστερήσεις σε διαγωνισμούς, οι πολίτες δεν συνδέονται με το δίκτυο και η Ελλάδα καλείται κάθε χρόνο να καταβάλλει 10 εκατ. ευρώ σε πρόστιμα για το Θριάσιο και τα Μεσόγεια.

Σε ερώτηση για το θέμα της Φυλής, ο κ. Χατζηδάκης απάντησε ότι αναμένονται οι σχετικές αποφάσεις του περιφερειακού συμβουλίου.

Η ανακοίνωση του ΥΠΕΝ:

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Κωστής Χατζηδάκης, μαζί με το Γενικό Γραμματέα Διαχείρισης Αποβλήτων, κ. Μανώλη Γραφάκο, παρουσίασαν σήμερα σε συνέντευξη Τύπου τις προτεραιότητες του Υπουργείου στη διαχείριση των αποβλήτων.

Η αρχική τοποθέτηση του υπουργού ΠΕΝ, κ. Κωστή Χατζηδάκη, είναι η ακόλουθη:

«Σήμερα σας παρουσιάζουμε τη συνολική μας στρατηγική για τη διαχείριση των αποβλήτων στη χώρα.

Το πρόβλημα σήμερα

Πολύ συχνά όταν μιλάμε για στερεά απορρίμματα έχουμε στο μυαλό μας τα αστικά στερεά απόβλητα. Το ζήτημα όμως αφορά στα βιομηχανικά, τα γεωργοκτηνοτροφικά, τα νοσοκομειακά, τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων, που στο σύνολό τους είναι πολύ περισσότερα.

Η κατάσταση σήμερα στη χώρα είναι πραγματικά αποκαρδιωτική.

Ενδεικτικά αναφέρω:

· Στην ανακύκλωση είμαστε στην 24η θέση στην ΕΕ-27 με 18,9%.

· Δεύτεροι, δυστυχώς, στην ταφή απορριμμάτων στην ΕΕ-27 με 80%.

· Οι παράνομες χωματερές ξεπερνούν τις 50, οι 22 από αυτές στα νησιά.

· Πολύ χαμηλή απορροφητικότητα στο ΕΣΠΑ για έργα διαχείρισης στερεών απορριμμάτων. Έχουν συμβασιοποιηθεί μόλις 230 εκατ. ευρώ από τα 940 εκατ.

· Δεν υπάρχει καμία ουσιαστική διαχείριση και σχεδιασμός για τα γεωργοκτηνοτροφικά απόβλητα (πλαστικά από φυτοφάρμακα και θερμοκήπια).

· Έχουμε ανεπαρκείς δομές για τα βιομηχανικά απόβλητα.

· Δεν υπάρχει ουσιαστική διαχείριση για τα λύματα και τα απόβλητα εκσκαφών κα κατεδαφίσεων.

Σε τοπικό επίπεδο

Η κατάσταση στα νησιά είναι απογοητευτική, το τουριστικό μας προϊόν υποβαθμίζεται!

Η Κέρκυρα πνίγεται στα σκουπίδια. Στη Σαντορίνη τα απορρίμματα καίγονται στην καλντέρα. Στη Λευκάδα δεν υπάρχει ΧΥΤΑ. Προβλήματα και σε άλλες μεγάλες πόλεις Αίγιο, Πάτρα.

Και τέλος το μεγάλο πρόβλημα της Αττικής. Η Περιφέρεια με το 40% του πληθυσμού, που παράγει τα περισσότερα αστικά απόβλητα, είναι στο σημείο μηδέν. Τα τέσσερα εργοστάσια επεξεργασίας απορριμμάτων ακυρώθηκαν από την πρώην Περιφερειάρχη κα. Δούρου, ο ΧΥΤΑ Φυλής έχει ζωή ένα χρόνο ακόμα.

Το πρόβλημα της είναι μεγάλο, διογκώθηκε επικίνδυνα τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Ο χρόνος δεν είναι σύμμαχός μας, πρέπει να κινηθούμε με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα.

Στόχος μας είναι να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα σφαιρικά, μέσω της Γραμματείας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων, που λειτουργεί στο πλαίσιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που είναι και ο φυσικός της χώρος. Κι αυτό γιατί το ΥΠΕΝ είναι αρμόδιο για τα λύματα, την εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας και για τα ζητήματα περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων και χωροταξίας.

Για παράδειγμα οι Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων που καλούμαστε να ενισχύσουμε, προϋποθέτουν αδειοδότηση και χωροθέτηση, που υπάγονται στο Υπουργείο μας.

Επί πλέον η εποπτεία που έχει ο ΕΟΑΝ στα συστήματα ανακύκλωσης καθιστά την γραμματεία ακόμα πιο αποτελεσματική καθώς έχει όλα τα εργαλεία να κάνει τη δουλειά της.

Βασικές προτεραιότητες του σχεδιασμού μας:

1. Επικαιροποίηση του Εθνικού Σχεδιασμού με στόχους εφικτούς, μετρήσιμους με προοπτική τετραετίας.

2. Εφαρμογή του καφέ κάδου σε όλη την Ελλάδα μέχρι το τέλος της 4ετίας.

3. Επέκταση των Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων και μέσω ΣΔΙΤ. Τα Γιάννενα, οι Σέρρες και η Δυτική Μακεδονία δείχνουν το δρόμο.

4. Ενίσχυση της ανακύκλωσης από το 19% σήμερα στο 30% σε τέσσερα χρόνια.

5. Ολοκληρωμένο σχέδιο για την επεξεργασία των γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων και χημικών αποβλήτων για την προστασία της δημόσιας υγείας.

6. Άμεση αντιμετώπιση των προβλημάτων στις τουριστικές περιοχές.

7. Αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων πόρων από το ΕΣΠΑ

Δεν διαθέτουμε κάποια μαγική συνταγή. Προσεγγίζουμε το πρόβλημα με κοινή λογική εφαρμόζοντας τις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές.

Καμία στρατηγική και κανένα σχέδιο δεν μπορεί να πετύχει αν δεν έχει σύμμαχο την κοινωνία των πολιτών. Θέλουμε να κινητοποιήσουμε την κοινωνία συνολικά. Θα υπάρξουν ενημερωτικές καμπάνιες, σε πολίτες και μαθητές, προγράμματα επιβράβευσης των πολιτών (πράσινη κάρτα), καθώς επίσης και στενή συνεργασία με τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης».