Θερμοκήπια: Πώς η Ελλάδα χάνει έδαφος από την Τουρκία

Ιδανικό κλίμα, γεωθερμικά πεδία, αναπτυσσόμενες πηγές πράσινης ενέργειας, τεχνογνωσία από τα γεωπονικά πανεπιστήμια από τη μία και αυξανόμενη ζήτηση για εξαγωγές αλλά και από την εσωτερική αγορά. Θα μπορούσε να πει κάποιος ή κάποια ότι όλα αυτά ως επιμέρους δεδομένα συνιστούν μια λαμπρή ευκαιρία για την ανάπτυξη των θερμοκηπιακών καλλιεργειών. Ωστόσο, με βάση την εμπειρία πεδίου κάτι τέτοιο δε συμβαίνει και στον αντίποδα τα ράφια, λίγο πριν καταφθάσει η κρητική ντομάτα από τα πρώτα θερμοκήπια, κατακλύζονται από τούρκικες παραγωγές ή ιταλικά ντοματίνια.

Όπως ανέφεραν, χαρακτηριστικά,

σε ειδική ημερίδα τη Δευτέρα 2 Οκτωβρίου τα στελέχη της εταιρείας IGC, που έχει αναπτύξει ένα άκρως καινοτόμο θερμοκήπιο υδροπονίας σε 21 στρέμματα στο Κάστρο Βοιωτίας, με προϊόντα που φυλλωδών (μαρούλια) με την επωνυμία “Μαγικός κήπος”, οι τεχνολογικά εξελιγμένες θερμοκηπιακές καλλιέργειες μπορούν, με σωστή στρατηγική, να δώσουν λύσεις στην πρόκληση για επισιτιστική ασφάλεια. Παράλληλα μπορούν να διασφαλίσουν μεγάλες αποδόσεις και να στηρίξουν τις εξαγωγές, να ενδυναμώσουν την ανάπτυξη της υπαίθρου αλλά και να δώσουν καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Αντιπαρέβαλαν, δε, το τι γίνεται στην Τουρκία, με την οποία υπήρχαν “παράλληλοι βίοι” στα θέματα των θερμοκηπιακών καλλιεργειών.

“Μαζί με Τούρκους ξεκινήσαμε και τώρα είμαστε πίσω καθώς αυτοί έχουν περίπου 800 χιλ. στρέμματα” ανέφερε ο Κ. Φιλιππίδης Διευθύνων Σύμβουλος της IGC σημειώνοντας ότι: “Στις αρχές του 2000 η θερμοκηπιακή καλλιέργεια ήταν 60 χιλιάδες στρέμματα. Κι αυτή τη στιγμή είναι στα ίδια επίπεδα. Η Τουρκία έχει φτάσει τα 800 χιλ. και είμαι βέβαιος ότι από αυτά, έχει τα 100 χιλ. στρέμματα με προηγμένες καλλιέργειες. Εμείς μέχρι το πολύ 2.000 στρέμματα έχουμε τα προηγμένα θερμοκήπια.”

Όπως τόνισε ο κ. Φιλιππίδης “το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η χρηματοδότηση και η εκπαίδευση. Σημαντικό είναι να υπάρξουν τα πιλοτικά θερμοκήπια” ανέφερε και τόνισε ότι μπορούν να γίνουν “με ιδιωτική πρωτοβουλία, κοντά σε υφιστάμενες μονάδες και αλλού, όπου φορείς θα μπορούν να εξασφαλίζουν τεχνογνωσία”, λόγω των ειδικών καλλιεργητικών δεδομένων που έχει κάθε περιοχή. Με βάση τον κ. Φιλιππίδη “θα μπορούσαν με συμμετοχές με μειοψηφικό ποσοστό τοπικών φορέων και ιδιωτών να γίνουν και αποδεκτές από τοπικές κοινωνίες”, ώστε να μη συναντούν προβλήματα, όπως συνέβη σε περιπτώσεις ανά την επικράτεια. “Θα μπορούσαν Να χωροθετηθούν εκ προοιμίου ώστε να αναπτυχθούν οι καλλιέργειες” τόνισε ο κ. Φιλιππίδης και ανέφερε ότι θεσμικά ζητήματα, η κατάτμηση των γαιών σε μικρές ιδιοκτησίες αλλά και η απουσία στρατηγικής από το αρμόδιο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης αλλά και χρηματοδοτικών εργαλείων, είναι τα μεγάλα προβλήματα, που “φρενάρουν” την ανάπτυξη τέτοιων καλλιεργειών. “Οι Τούρκοι σου φέρνουν στην πόρτα τη γεωθερμία” αντέτεινε αναφερόμενος σε πρόσφατες ενέργειες στη γείτονο, όπου έχει γίνει πρόσκληση επενδυτών, σε περιοχή όπου ήδη έχει αναπτυχθεί αξιοποίηση γεωθερμικού πεδίου διασφαλίζοντας την απαραίτητη φτηνή ενέργεια θερμοκήπια υψηλής τεχνολογίας. “Δεν έχουμε εμείς άραγε γεωθερμία” αναρωτήθηκε αντιπαραβάλλοντας το τι συμβαίνει σε Ελλάδα και Τουρκία.

“Πριν από ένα μήνα στην Τουρκία ανακοίνωσαν οργανωμένο χωροταξικό για γεωθερμία και κάλεσαν επιχειρήσεις να κάνουν επενδύσεις έχοντας έτοιμες τις υποδομές” προσέθεσε ο εκ των ιδρυτών του “Μαγικού κήπου”.

Με βάση τον κ. Φιλιππίδη, σε σχέση με μονάδες σε Β. Ευρώπη το πλεονέκτημα χώρας είναι το κλίμα. “ Στη χώρα μας πρέπει να το αξιοποιήσουμε για να μπούμε σε χώρες, όπου δεν υπάρχει τέτοιας μορφής ανάπτυξη, όπως αυτές της Βαλκανικής” ανέφερε και προσέθεσε:

“Από υφιστάμενα θερμοκήπια που είναι λίγα ούτως ή άλλως, λίγα είναι τα εξελιγμένα. Στην Κρήτη 12 -14 τόνους δίνει το στρέμμα για ντομάτες, αλλά με νέες τεχνολογίες μπορεί να πάει στους 45 τόνους” τόνισε και υπογράμμισε ότι “θα πρέπει να υπάρχει στήριξη από ΥΠΑΑΤ από τα προγράμματά του που ήδη τρέχει.” Σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχει ένα ανεξήγητο πλαφόν στα 500 χιλ. ανά κάθε θερμοκήπιο ανεξάρτητα έκτασης, ενώ υπήρξε για δυο χρόνια ένα “διάλειμμα” με μια ρύθμιση για δυνατότητα ενίσχυσης έως 10 εκατ. που αναιρέθηκε με το που έγινε μια συγκεκριμένη επένδυση.

“Θερμοκήπια κλείνουν στο βορρά και υπάρχει μια τάση να έρθουν στο νότο” ανέφερε ο κ. Φιλιππίδης τονίζοντας την ευκαιρία για τη χώρα.

Η επένδυση

Σε σχέση με την επένδυση στο “Μαγικό κήπο” στο Κάστρο, όπως ειπώθηκε, αφορά ποσό της τάξης των 10 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για μια επένδυση που σχεδιάστηκε αρχικά να φτάσει 8 εκατ. αλλά με αναγκαίες προσαρμογές π.χ. λαμπτήρες LED για να αντιμετωπιστεί η χαμηλή ηλιοφάνεια κάποιες περιόδους του χρόνου, που κόστισαν 500 χιλ. ευρώ ή άλλες προσαρμογές όπως το φωτοβολταϊκό των 800 κιλοβάτ για virtual net metering έφτασαν το επίπεδο των 10 εκατ. Σε 6-7 χρόνια, δε, αναμένεται απόσβεση, ενώ φέτος εκτιμάται ότι θα υπάρξει λειτουργική κερδοφορία. Περίπου 2 και άνω εκατ. είναι οι πωλήσεις τώρα ενώ η ονομαστική δυνατότητα είναι τα 9,5 εκατ. τεμάχια κατ΄ έτος με την παραγωγή να είναι στα 7,5 εκατ. περίπου σήμερα. Να σημειωθεί ότι σε συμβατική καλλιέργεια θα απαιτούνταν 350 στρέμματα για να παραχθεί ό,τι παράγεται στο ‘Μαγικό κήπο” με υδροπονία σε 22 στρέμματα.

Να σημειωθεί ότι όπως ανέφερε και ο καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, Δημήτρης Σάββας η υδροπονία έχει 5 φορές πάνω παραγωγικότητα, ενώ περίπου 1860 στρέμματα είναι τα υψηλής τεχνολογίας θερμοκήπια στην Ελλάδα, είτε εδάφους είτε υδροπονικά.

Με βάση όσα ανέφερε, δε, ο κ. Σάββας, περίπου 40 εκατ. στρέμματα καλλιεργήσιμης γης υπάρχουν στη χώρα, με 1,15 εκατ. στρέμματα να είναι σε οπωροκηπευτικά. Σε θερμοκήπια είναι τα 60 χιλ. στρέμματα. Επίσης, στα 10 δισεκ. είναι η αξία πρωτογενούς παραγωγής με κτηνοτροφία και φυτική παραγωγή, με το 39% από αυτά είναι τα έσοδα από τα οπωροκηπευτικά. Σχεδόν το μισό δηλαδή 1,8 δισεκ. προέρχονται από το 3% της γεωργικής γης. “Αν δεν πάμε σε αξία, οι τιμές θα είναι πιο μεγάλες για παραγωγή από τα θερμοκήπια” τόνισε ο κ. Σάββας που περιέγραψε τα πλεονεκτήματα της υδροπονίας, που έχει διάφορες τεχνικές με υποστρώματα και άλλες μεθόδους. Συγκεκριμένα, διασφαλίζει αυξημένες αποδόσεις με υψηλότερη ποιότητα, εξοικονόμηση πόρων, φυτοπροστασία πιο φιλική στο περιβάλλον, μείωση φυτοφαρμάκων. Επίσης, δεν απαιτείται απολύμανση του εδάφους με τοξικά, δεν υφίσταται θέμα “κούρασης” των εδαφών, δεν υπάρχει ανάγκη για ετήσια εναλλαγή καλλιεργειών (αμειψισπορά), μειωμένα εργατικά, αύξηση αριθμού παραγόμενων φυτών ανά έτος.

Τα κλειστά υδροπονικά συστήματα περιορίζουν, δε, τη νιτρορύπανση των υδάτινων πόρων και τον ευτροφισμό. “Έχουμε ουσιαστική μηδενική ρύπανση του περιβάλλοντος. 40% περίπου εξοικονόμησης λιπασμάτων και 30% νερού” ανέφερε ο κ. Σάββας. Επίσης προσφέρουν σημαντικά κοινωνικά πλεονεκτήματα με σύγχρονες συνθήκες εργασίας και με καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.

Από την πλευρά του ο Π. Λαδακάκος Πρόεδρος IGC και μέτοχος της ΕΝΤΕΚΑ που έχει επενδύσει στην IGC, ανέδειξε την ποιότητα των προϊόντων υδροπονίας. “Στην Ελλάδα υπάρχουν τα προϊόντα της γης, τα προϊόντα τα βιολογικά και η υδροπονία. Η τιμή των προϊόντων υδροπονίας είναι μεταξύ ενός προϊόντος απλού και ενός βιολογικού. Και μάλιστα πιο ανταγωνιστικοί. Είναι άραγε καλύτερο το βιολογικό; Όχι γιατί ναι μεν παράγεται βιολογικά αλλά έχει φυτοφάρμακα. Αλλά εδώ δεν έχει φάρμακα και είναι γευστικά άρτιο.

Κανονικά θα έπρεπε να πωλείται πιο ακριβά από βιολογικό. Αλήθεια είναι ότι είναι στη τιμή πολύ πιο κάτω κι έτσι ζοριζόμαστε να το φέρουμε εις πέρας. Αντιμετωπίσαμε, δε, μεγάλα προβλήματα με τον κορονοϊό καθώς ανοίξαμε στην πανδημία μέσα, χωρίς τον κλάδο HORECA και με ενεργειακό κόστος στο θεό” τόνισε ο κ. Λαδακάκος που είναι και πρόεδρος της ΕΛΕΤΑΕΝ. Να σημειωθεί ότι το ενεργειακό κόστος εκτινάχθηκε στις μέρες της κρίσης, από τις 100 χιλ. το χρόνο στις 750 χιλ. αλλά με τις επιδοτήσεις “μαζεύτηκε” σε ανεκτά επίπεδα.

Από την πλευρά του ο Α. Δεδούσης από την Αγροτική Τραπεζική της Τρ. Πειραιώς τόνισε ότι “δεν είναι επαρκώς ετοιμασμένος για κλιματική αλλαγή ο πρωτογενής τομέας. Θα πρέπει να δοθεί έμφαση σε αυτόν. Σε σχέση με την ανάπτυξη της θερμοκηπιακής γεωργίας, π.χ. μια μέση παραγωγή ντομάτας είναι 12-15 τόνους αλλά σε ένα σύγχρονο θερμοκήπιο η παραγωγικότητα ανά μονάδα επιφάνειας είναι υψηλότερη, Επίσης γίνεται η δυνατότητα αξιοποίησης συστημάτων ευφυούς γεωργίας. Επίσης δίνεται ανθεκτικότητα στην κλιματική κρίση, μείωση του κόστους παραγωγής, μικρότερες απαιτήσεις σε νερό χωρίς την αναγκαιότητα του εδάφους. Ως Τράπεζα θεωρούμε ότι η ανάπτυξη της εν λόγω καλλιέργειας θα βελτιώσει την παραγωγικότητά μας” τόνισε.

Τέλος ο Βασίλειος Γούναρης, επικεφαλής της BASF στην Ελλάδα που προμηθεύει με σπόρους το “Μαγικό κήπο” ανέφερε ότι η Ελλάδα έχει ένα βασικό πλεονέκτημα στη δεδομένη συγκυρία. “Έχει τον ήλιο. Τα θερμοκήπια μετακινούνται στο Νότο και πρέπει να ενώσουμε δυνάμεις και να προχωρήσουμε” τόνισε σημειώνοντας ότι η υδροπονία έχει μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, είναι ασφαλής, ενώ δημιουργεί θέσεις εργασίας. Με επιστημονικό τρόπο να το καταθέσουμε στην πολιτεία. Να δείξουμε ότι η Ελλάδα έχει ισχυρή υδροπονία και να στείλουμε προϊόντα στην Ευρώπη” τόνισε.

Γιώργος Αλεξάκης

ΜΑΓΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣIGCΚΑΣΤΡΟ ΒΟΙΩΤΙΑΣΥδροπονίαθερμοκήπια