Πόσο πιθανό είναι να χρησιμοποιήσει η Ρωσία πυρηνικά όπλα;

Οι φόβοι για τη χρήση πυρηνικών όπλων από τη Ρωσία για τον πόλεμο στην Ουκρανία να βρίσκονται στο «κόκκινο», με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ να εκφράζει την περασμένη εβδομάδα τις έντονές ανησυχίες του. Υπάρχουν βέβαια και αναλυτές που υποστηρίζουν πως μια τέτοια έκβαση φαντάζει αδύνατη.

Την περασμένη εβδομάδα παρουσιάσαμε αναλύσεις στο διεθνή Τύπο, τους Financial Times

και αλλού, που κατέληγαν στο συμπέρασμα πως δεν μπορεί να αποκλειστεί το σενάριο της χρήσης πυρηνικών από τη μεριά του Πούτιν. Αντίθετα, υπάρχουν ενδείξεις πως είναι πιθανό να κάνεις τις απειλές του πράξεις, κυρίως σε περίπτωση που δει ότι χάνει τον πόλεμο και βρεθεί υπό μεγάλη πίεση, που ενδεχομένως να απειλήσει και την παραμονή του στην εξουσία.

Σε μια σύντομη ανασκόπηση, να θυμίσουμε πως ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, εξαπέλυσε για πρώτη φορά απειλές όσον αφορά στη χρήση πυρηνικών όπλων όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, στις 24 Φεβρουαρίου 2022. Από τότε μέχρι και σήμερα, ο Πούτιν έχει εκφράσει ουκ ολίγες φορές άλλοτε με άμεσο και άλλοτε με έμμεσο τρόπο απειλές για την ενδεχόμενη χρήση πυρηνικών όπλων, τονίζοντας πως θα διασφαλίσει με κάθε τρόπο την εδαφική ακεραιότητα της Ρωσίας. Μάλιστα, σε ομιλία του στις 30 Σεπτεμβρίου σχετικά με την παράνομη προσάρτηση τεσσάρων περιφερειών της Ουκρανίας, ο Πούτιν κήρυξε τις περιοχές Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα ως μέρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας και απείλησε «ότι θα προστατεύσει αυτή τη γη με όλες τις δυνάμεις και τα μέσα», υπονοώντας ότι η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα κατά των ουκρανικών δυνάμεων αν απειλούσαν να τερματίσουν τη ρωσική κατοχή.

Οι απειλές για τη χρήση πυρηνικών είναι αναξιόπιστες

Όπως διαβάζουμε σε σχετική ανάλυση του William Alberque, Διευθυντή Στρατηγικής, Τεχνολογίας και Ελέγχου Όπλων στο ινστιτούτο IISS, οι φόβοι ότι η Ρωσία μπορεί να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα στην Ουκρανία αντανακλά μια παρερμηνεία των όσων έχει δηλώσει ο Πούτιν και του τρόπου με τον οποίο η Ρωσία σκέφτεται για τα πυρηνικά όπλα στον πόλεμο.

Όπως τονίζει ο Alberque στην ανάλυση, το μήνυμά του Πούτιν έχει σκοπό να ωθήσει τη Δύση να εξαναγκάσει την Ουκρανία σε διαπραγματεύσεις και να «παγώσει» το πεδίο της μάχης όπως είναι τώρα, κάτι που θα έδινε στη Ρωσία χρόνο και χώρο να ανασυγκροτήσει τις χερσαίες δυνάμεις της. «Αν η απειλή της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας ήταν σοβαρή, σίγουρα η επιδρομή στο Μπέλγκοροντ, η επίθεση στην αεροπορική βάση Σάκι ή ο βομβαρδισμός της Γέφυρας της Κριμαίας θα αποτελούσαν επαρκή δεδομένα για να πυροδοτήσουν αντίποινα», τονίζει ο ειδικός, επισημαίνοντας παράλληλα ότι οι παραπάνω ανησυχίες δεν συνάδουν με το ρωσικό πυρηνικό δόγμα.

Σύμφωνα με τον Alberque, η Ρωσία θα έπρεπε να απαντήσει σε τέσσερα βασικά ερωτήματα σε περίπτωση που επιχειρήσει να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα στην τρέχουσα σύγκρουση:

Ποιος είναι ο επιδιωκόμενος στόχος ενός πυρηνικού χτυπήματος;Ποιο είναι το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα στον στόχο;Ποιος τύπος πυρηνικού όπλου θα δημιουργούσε το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα με την υψηλότερη απόδοση;Τι θα γίνει μετά;

Οι τρεις πιθανές χρήσεις των ρωσικών πυρηνικών όπλων κατά της Ουκρανίας

Βάσει των στοιχείων της ανάλυσης, και σύμφωνα με τον William Alberque, υπάρχουν τρεις περιπτώσεις πιθανών χρήσεων των ρωσικών πυρηνικών όπλων στον πόλεμό κατά της Ουκρανίας.

Πιο συγκεκριμένα:

Ένα χτύπημα επίδειξης δύναμης εναντίον μιας ακατοίκητης περιοχής όπως η Μαύρη ΘάλασσαΈνα χτύπημα στο πεδίο της μάχης κατά της δύναμης της ΟυκρανίαςΈνα χτύπημα εναντίον ενός πληθυσμιακού κέντρου για να επιδιώξει έναν πολιτικό τερματισμό του πολέμου ή να «σβήσει» την κυβέρνηση της Ουκρανίας

Το πρώτο και το τρίτο σενάριο, εξαφανίζονται αμέσως καθώς το πρώτο πιθανότατα δεν θα είχε καμία επίδραση στη βούληση της Ουκρανίας να πολεμήσει ή στη στήριξη της Δύσης προς την Ουκρανία, αλλά αντιθέτως θα προκαλούσε μια παγκόσμια πολιτική δυσαρέσκεια. Από την άλλη, το τρίτο σενάριο θα αύξανε προφανώς τη βούληση της Ουκρανίας να πολεμήσει και θα αύξανε επίσης την παγκόσμια υποστήριξη στον αγώνα της ενάντια στις ρωσικές δυνάμεις. Έτσι, το μόνο που απομένει είναι το δεύτερο σενάριο, το οποίο φαντάζει επίσης μακρινό, καθώς δεν υπάρχουν ελκυστικοί στρατιωτικοί στόχοι για τα ρωσικά πυρηνικά όπλα στην Ουκρανία.

Σύμφωνα με τον Alberque, η ήττα του ουκρανικού στρατού στο πεδίο της μάχης θα απαιτούσε δεκάδες τακτικά πυρηνικά όπλα για να επιτευχθεί ένα αποφασιστικό στρατιωτικό αποτέλεσμα. Οι κίνδυνοι της ραδιενέργειας από τόσα πολλά χτυπήματα, θα ήταν σημαντικοί, μειώνοντας τη μαχητική αποτελεσματικότητα των Ρώσων στρατιωτών και την ήδη χαμηλή ικανότητά τους να εκμεταλλεύονται τα κενά στις αμυντικές γραμμές της Ουκρανίας.

Νέα φάση της κλιμάκωσης;

Οι ανησυχίες ότι η Ρωσία μπορεί να εισέρχεται σε μια νέα φάση της κλιμάκωσης του πολέμου είναι ορατές, ωστόσο οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχουν εμφανείς αλλαγές στις πυρηνικές δυνάμεις της Ρωσίας ή κινήσεις από την πλευρά της ρωσικής δύναμης που να υποδηλώνουν ότι οι απειλές του Πούτιν είναι πραγματικές. Η παραπάνω τοποθέτηση, ωστόσο, έρχεται σε αντίθεση με όσα δήλωσε πριν λίγες μέρες ο διευθυντής του ιδρύματος Carnegie Moscow, Alexander Gabuev, ο οποίος μίλησε στον επικεφαλής διεθνή αναλυτή των Financial Times, Gideon Rachman, τονίζοντας πως πράγματι οι συζητήσεις όσον αφορά στη χρήση πυρηνικών πρωταγωνιστούν στη Ρωσία, ενώ το σύστημα αποθήκης έχει ανακαινιστεί και οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να κρυφτούν σε πυρηνικές αποθήκες.

Τι θα γίνει μετά;

Η χρήση πυρηνικών στο πεδίο της μάχης θα ενθάρρυνε τις ΗΠΑ, μαζί με τους συμμάχους τους, να αντεπιτεθούν σε βασικούς ρωσικούς στρατιωτικούς στόχους και να διακινδυνεύσουν την ευρύτερη εμπλοκή του ΝΑΤΟ στον πόλεμο. Σύμφωνα με την ανάλυση, εάν η Ρωσία εξαπέλυε πυρηνικά χτυπήματα οι ΗΠΑ πιθανότατα θα ανταπαντούσαν άμεσα με συμβατικές δυνάμεις κατά των ρωσικών θέσεων στην Κριμαία και το Ντονμπάς, θα επιδίωκαν να στρέψουν περισσότερες χώρες εναντίον της Ρωσίας στη σύγκρουση και τέλος θα δημιουργήσαν το ιδανικό κλίμα για την απομάκρυνση του Πούτιν και του καθεστώτος του από την εξουσία.

Ωστόσο, ακόμα και εντός Ρωσίας, η χρήση πυρηνικών θα ήταν ευπρόσδεκτη μόνο στο περιθώριο. Εξάλλου, ο Πούτιν έχει αποδείξει κατά τη διάρκεια της ιστορίας ότι φοβάται μια λαϊκή εξέγερση, η οποία θα τον απομακρύνει από την εξουσία. Σύμφωνα, λοιπόν, με τον Alberque, η χρήση πυρηνικών όπλων στην Ουκρανία θα ανάγκαζε τους Ρώσους πολίτες να θεωρήσουν ότι ο Πούτιν είναι πρόθυμος να «αυτοκτονήσει» σε εθνικό επίπεδο με αντάλλαγμα ένα μικρό μερίδιο ουκρανικής επικράτειας. Ως αποτέλεσμα, η χρήση πυρηνικών όπλων στην Ουκρανία θα αύξανε την αντίσταση στον Πούτιν εντός της Ρωσίας και θα κινητοποιούσε τις παγκόσμιες δυνάμεις για να τιμωρήσουν αυτόν και το καθεστώς του.

πυρηνικά όπλαΠουτινΡωσία