Μεγαλύτερο «αγκάθι» η κλιματική αλλαγή τα επόμενα 20 χρόνια

Τη σύνδεση της κλιματικής αλλαγής με τα μεγάλα θέματα που επιδρούν στη ζωή και το μέλλον των πολιτών (οικονομική, υγειονομική και ενεργειακή κρίση) αναδεικνύει ως τη μεγάλη ευκαιρία η δεύτερη πανελλαδική έρευνα της Qed Market Research, που παρουσιάστηκε σε ειδική εκδήλωση της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) στο πλαίσιο του ολοκληρωμένου έργου LIFE-IP AdaptInGR της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Όπως αναφέρει, όταν η σύνδεση αυτή γίνεται, είναι ιδιαιτέρως επωφελής γιατί

α) συνδέει το ευρύτερο και θεωρητικό πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής με κάτι που αφορά άμεσα τους πολίτες και έτσι β) τους παρακινεί σε δράση και συμμετοχή. Επιπλέον, η σύνδεση είναι ένα βασικό «κλειδί» που ανοίγει την «πόρτα» της συμμετοχής του πολίτη στη μεγάλη «πράσινη» συμμαχία.

Σε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα της έρευνας, που διενεργήθηκε το τρίμηνο Σεπτέμβριος-Νοέμβριος 2022, οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται ως μεγαλύτερο πρόβλημα σε «βάθος» 20ετίας την κλιματική αλλαγή. Ειδικότερα, στο ερώτημα «ποια θεωρείτε ότι είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα που θα έχει να αντιμετωπίσει η Ελλάδα τα επόμενα 20 χρόνια» το 39% των ερωτηθέντων απάντησε «κλιματική αλλαγή», ενώ με 35% ακολουθεί η οικονομική κρίση. Μικρότερα ποσοστά καταγράφονται για άλλα θέματα, όπως η ανεργία / επαγγελματική αποκατάσταση (29%), η καταστροφή / ρύπανση του περιβάλλοντος (28%), η οικονομική δυσχέρεια (26%) και η ενεργειακή κρίση (18%). Στην ίδια ερώτηση, αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο, η κλιματική αλλαγή αποτελεί και πάλι το κυρίαρχο πρόβλημα με ποσοστό 40%. Ακολουθούν η οικονομική κρίση (28%), η καταστροφή / ρύπανση του περιβάλλοντος (27%) και η οικονομική δυσχέρεια (18%).

Στην έρευνα που διεξήχθη για λογαριασμό της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), αναδείχθηκε ο προβληματισμός για το γεγονός ότι οι νέοι έχουν ενημερωθεί λιγότερο πέρυσι σε σύγκριση με το 2019, που είχε γίνει η πρώτη έρευνα. Πολύ ενημερωμένο δηλώνει το 16% του δείγματος το 2022 έναντι 23% το 2019. Ωστόσο, οι εκπαιδευτικοί φορείς βάζουν το «λιθαράκι» τους προς την αντίθετη κατεύθυνση, καθώς η ενημέρωση από το σχολείο / πανεπιστήμιο καταγράφεται σαφώς αυξημένη και αρκετά μαζική. Το σχετικό ποσοστό «ανέβηκε» σημαντικά από το 40% το 2019 στο περίπου 70% το 2022.

Διαφορές μικρές, αν και ουσιαστικές, παρουσιάζονται και ως προς τις ενέργειες που υλοποιούνται σε σχέση με το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή. Ειδικότερα, η ισχυρότερη αύξηση στις εν λόγω δράσεις αφορούν περισσότερο αυτές που έχουν να κάνουν με την προσφάτως αναδειχθείσα κλιματική κρίση, όπως η χρήση συσκευών υψηλής ενεργειακής κλάσης και η ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, ενώ λιγότερο αυξητικές τάσεις παρατηρούνται σε άλλες δράσεις όπως η ανακύκλωση.

Η εσωστρέφεια και οι δράσεις των νέων

Σύμφωνα με την Qed Market Research, από το 2019 έως το 2022 οι πολίτες έχουν μπει σε μία φάση απενεργοποίησης, η οποία σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην εσωστρέφεια που αυξήθηκε λόγω Covid-19. Το ποσοστό των πολύ ενεργών πολιτών μειώθηκε από το 33% στο 28%, των μέτρια ενεργών από το 42% στο 39%, ενώ αντίστοιχα οι μη ενεργοί πολίτες αυξήθηκαν το 2022 στο 33% έναντι 25% το 2019. «Ο καθένας μας κλείστηκε στον μικρόκοσμο του, ενδιαφερόταν για την υγεία τη δική του και της οικογένειάς του, η επιβίωση μας ενδιέφερε, τα μεγάλα προβλήματα δεν εξαφανίστηκαν, εμείς δεν είχαμε το ψυχικό περίσσευμα για να ασχοληθούμε μαζί τους, ακόμα και τώρα που η πανδημία δεν μας απασχολεί δεν έχουμε ακόμα βρει το κουράγιο να ασχοληθούμε με άλλα εκτός από τα του οίκου μας», αναφέρει συμπερασματικά η έρευνα.

Συγκριτικά με την πρώτη έρευνα, ενισχυμένο ήταν το δείγμα όσον αφορά τις ηλικίες 15-17 ετών. Η οικονομία κρίνεται ως το μεγαλύτερο πρόβλημα για το μέλλον της Ελλάδας στις ηλικίες αυτές. Σε παγκόσμιο επίπεδο η οικονομία και το περιβάλλον είναι αρκετά κοντά, με την οικονομία να έχει προβάδισμα, το 2022. Ωστόσο, η σύνδεση περιβάλλοντος και οικονομίας στους νέους γίνεται, όχι στο επίπεδο της ενεργειακής κρίσης, αλλά στο επίπεδο της επαγγελματικής αποκατάστασης. Όσον αφορά τις δράσεις που υιοθετούν, ο εθελοντισμός και η χρήση ΜΜΜ αποτελούν τα δύο σημεία όπου οι νέοι υπερτερούν του συνόλου του δείγματος. «Οι νέοι ενεργοποιούνται βιωματικά, όχι θεωρητικά. Δεν είναι μαζί μας, αν είμαστε ασυνεπείς απέναντί τους», τονίζει η έρευνα.

Αυτοδιοικητικό ζήτημα

Η θεματική της κλιματικής αλλαγής αναγνωρίζεται ως σημαντικό περιεχόμενο της πολιτικής ατζέντας στην τοπική αυτοδιοίκηση και αφορά περισσότερο τον δήμαρχο και τον περιφερειάρχη, παρά ένα πολιτικό κόμμα. Οι πολίτες στην ερώτηση «Ποιος κυρίως πρέπει να αναλάβει δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής;» είναι σαφές πως προτείνουν μια πράσινη συμμαχία. Τέλος, ξεχωριστό κεφάλαιο της έρευνας ασχολείται με το τι ενθαρρύνει και τι αποθαρρύνει τους πολίτες. Αναλυτικότερα:

Τους ενθαρρύνουν

▪ Συνεργασία τοπικών, θεσμικών και επιχειρηματικών φορέων (π.χ. Green City).

▪ Καλές πρακτικές σε τοπικό επίπεδο.

▪ Ατομικές πρωτοβουλίες πολιτών και πολιτικών, που γίνονται παράδειγμα προς μίμηση.

▪ Βιωματικές δράσεις εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης.

▪ Εύκολες πρακτικές (π.χ. αντικατάσταση πλαστικής σακούλας στο Super Market, αντικατάσταση πλαστικών με χάρτινα καλαμάκια).

Τους αποθαρρύνουν

▪ Οι ενέργειες που προκαλούν αντιφάσεις.

▪ Η γραφειοκρατία στην έγκριση επιχορηγήσεων.

▪ Το μέγεθος του προβλήματος: νιώθουν «μικροί και αδύναμοι» μπροστά του.

▪ Η μη γνώση ευκαιριών εθελοντισμού.

▪ Υψηλό κόστος υιοθέτησης μοντέλου ζωής φιλικού προς το περιβάλλον.

Αριστοτέλης Παππάς

κλιματική κρίσηΤράπεζα της ΕλλάδοςέρευναΑΠΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗνέοιαυτοδιοίκησηδράσειςΟικονομική Κρίση