Πώς φτάσαμε στον «ψυχρό πόλεμο» Αθήνας - Μόσχας!

Οι πληροφορίες για την ύπαρξη δικτύου που παρενέβαινε στις διαπραγματεύσεις με τα Σκόπια, η κάλυψη από τη Ρωσία και οι «άκρες» με μητροπόλεις, Αγιο Ορος και πολιτιστικά ιδρύματα. Οι ενέργειες που θεωρήθηκαν εχθρικές

Από τον
Νίκο Ελεθερόγλου

Ο σα συμβαίνουν τις τελευταίες ημέρες στις σχέσεις Αθηνών - Μόσχας θα μπορούσαν να παραπέμπουν σε κατασκοπική ταινία της περιόδου του Ψυχρού Πολέμου μεταξύ Δύσης και ανατολικού μπλοκ. Και αυτό γιατί η ιστορία που οδήγησε τελικά στην απέλαση ενός Ρώσου διπλωμάτη και ενός Ρώσου εργαζομένου σε διεθνή οργανισμό με έδρα τη Θεσσαλονίκη, αλλά και στην απαγόρευση εισόδου στη χώρα μας δύο Ρώσων διπλωματών, εκ των οποίων ο ένας έχει σπίτι στη Θεσσαλονίκη, τα έχει όλα: ίντριγκα, κατασκοπία, παιχνίδια επιρροής, ρασοφόρους, επιχειρηματίες, εμπλοκή πρεσβειών, ραντεβού σε γνωστά σημεία των Αθηνών, «δίκτυα» πολιτιστικών συλλόγων και «πόλεμο πρακτόρων».

Ακόμη και το ΝΑΤΟ ενεπλάκη στην υπόθεση, με δήλωση που έκανε ο γενικός γραμματέας του Γενς Στόλτενμπεργκ, ο οποίος χαρακτήρισε απαράδεκτη την ανάμειξη από άλλες χώρες σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής που αφορούν την Ελλάδα. Στην Αθήνα βέβαια περιμένουν το αν, πότε και σε τι βαθμό θα εκδηλωθεί η ρωσική αντίδραση, με διπλωματικές πηγές να αναφέρουν ότι αυτή θα κρίνει και πόσο θα επιδεινωθούν περαιτέρω οι διμερείς σχέσεις που είναι ήδη διαταραγμένες τα τελευταία δύο χρόνια μετά τη στροφή της κυβέρνησης Τσίπρα προς τη Δύση και τη συνεργασία με τις ΗΠΑ.

Οι Ρώσοι, που φέρεται ότι έχουν δημιουργήσει ένα δίκτυο στην Ελλάδα (με επίκεντρο τη Θεσσαλονίκη όπου ζουν πολλοί ομογενείς), παρενέβαιναν από τότε που άρχισε η διαπραγμάτευση με τα Σκόπια, με μια σειρά ενεργειών που έφτασαν στα «αυτιά» του Μαξίμου και του ΥΠΕΞ τόσο από ανθρώπους πρεσβειών που ανήκουν στο Ατλαντικό Σύμφωνο όσο και από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών, που «κλείδωσε» τις πληροφορίες που έφτασαν στην Αθήνα.

Μάλιστα, η τελευταία σχημάτισε τον «φάκελο» για την υπόθεση, με στόχο να σταλεί το μήνυμα ότι δεν θέλουμε να φτάσουμε σε ρήξη στις σχέσεις μας με τη Ρωσία, αλλά να τις κάνουμε ξεκάθαρες και να τεθούν σε υγιή βάση.

Πρόσβαση

Μάλιστα, όπως τόνιζαν καλά πληροφορημένες πηγές, το δίκτυο που έχει πρόσβαση και κάλυψη από τη Μόσχα έχει «άκρες» σε μητροπόλεις, στο Αγιον Ορος, σε πολιτιστικά ιδρύματα, σε «φροντιστήρια» μάθησης της ρωσικής γλώσσας, σε δράσεις και πολιτιστικές εκδηλώσεις σωματείων κ.λπ., μόνο που αυτή τη φορά ξέφυγαν, με αποτέλεσμα να τους καταλογίζονται μια σειρά «εχθρικών» για φίλη χώρα ενεργειών.

Οπως επισήμαναν γνώστες της υπόθεσης, τους καταλογίζονται οι απόπειρες αλίευσης και διακίνησης πληροφοριών αλλά και χρηματισμού κρατικών λειτουργών (και όχι μόνο), ενώ, σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες και ρεπορτάζ του Reuters, εμπλέκονται και σε χρηματοδότηση συγκεντρώσεων διαμαρτυρίας για το Σκοπιανό.

Το ερώτημα είναι πάντως μέχρι πού θα φτάσει η αντιπαράθεση, καθώς δεν είναι η πρώτη φορά που «ρωσικά κλιμάκια» κάνουν μυστικές επιχειρήσεις στην Αθήνα.

Για εξηγήσεις ο πρέσβης

Από τη μεριά του την Παρασκευή το ρωσικό ΥΠΕΞ κάλεσε για εξηγήσεις τον πρεσβευτή της Ελλάδας στη Μόσχα Ανδρέα Φρυγανά.
Μετά τη συνάντηση το ρωσικό ΥΠΕΞ ανακοίνωσε πως εξέφρασε την έντονη δυσαρέσκειά του για την απέλαση δύο Ρώσων διπλωματών από την Ελλάδα και την απαγόρευση εισόδου σε άλλους δύο και έδειξε ως υπεύθυνες τις ΗΠΑ.

Η «εκκλησιαστική πολιτική» του Κρεμλίνου και το σχέδιο εναντίον του Φαναρίου

Για την Ελλάδα η Ορθόδοξη Εκκλησία αποτελεί διαχρονικά σημαντικό διπλωματικό βραχίονα, για πολλούς ενδεχομένως τον ισχυρότερο. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, τα ελληνόφωνα Πρεσβυγενή Πατριαρχεία σε Αλεξάνδρεια και Ιερουσαλήμ και παλαιότερα το -εξίσου ελληνόφωνο- Πατριαρχείο της Αντιοχείας, το κοινό εκκλησιαστικό δόγμα και οι θρησκευτικές παραδόσεις που μοιράζεται η χώρα μας με τους βαλκανικούς λαούς, τη Ρωσία και το ορθόδοξο ποίμνιο στη Μέση Ανατολή και την αφρικανική ήπειρο συνεχίζουν να συμβάλλουν -πολλές φορές καταλυτικά- στη διατήρηση και τη σύσφιγξη πολιτικών, πολιτιστικών και εκκλησιαστικών δεσμών, ενίοτε ισχυρών.

Η αξιοποίηση του παράγοντα της Ορθοδοξίας δεν είναι, όμως, αποκλειστικό ελληνικό προνόμιο. Για τη Ρωσία η Εκκλησία αποτελεί εξίσου ισχυρό παράγοντα άσκησης εξωτερικής πολιτικής και παρέμβασης ήδη από την αυτοκρατορική εποχή. Τρανό παράδειγμα, η περιβόητη «Ορθόδοξη Αυτοκρατορική Ενωση Παλαιστίνης». Ιδρύθηκε το 1882 από τον τσάρο Αλέξανδρο Γ' και κατηγορήθηκε ότι επιχειρούσε να περιθωριοποιήσει το ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, με το πρόσχημα ότι βρισκόταν υπό οθωμανική επιρροή. Ακόμη και το καθεστώς του Στάλιν, όμως, αξιοποίησε συστηματικά την εκκλησιαστική διπλωματία, ενώ η προσπάθεια αυτή ενισχύθηκε μετά την πτώση του τείχους, προκειμένου να ανοιχτεί πάλι η Ρωσία στον κόσμο.

Η προσπάθεια της Ρωσίας να ενισχύσει τους δεσμούς με την Ελλάδα είναι τόσο εντατική σε βαθμό, που προκαλεί έκδηλη ανησυχία ακόμη και σε έμπειρους εκκλησιαστικούς παράγοντες. Τα παραδείγματα είναι πολλά. Ναοί ρωσικής -και ξένης προς την ελληνική αρχιτεκτονική παράδοση- τεχνοτροπίας ξεφυτρώνουν ο ένας μετά τον άλλον στην Ελλάδα και την Κύπρο. Εύρωστοι οικονομικά ομογενείς και Ρώσοι επιχειρηματίες εμφανίζονται ιδιαίτερα πρόθυμοι και σε πολλές περιπτώσεις εξαιρετικά πιεστικοί για να χρηματοδοτήσουν κατασκευή εκκλησιών, μοναστηριών, αγαλμάτων ακόμη και σε περιοχές που δεν υπήρξε ποτέ ελληνορωσικός δεσμός, κάτι που προκαλεί αμηχανία σε μητροπολίτες της Ελλαδικής Εκκλησίας. Εταιρίες και ιδρύματα για την προώθηση και τη σύσφιγξη των ελληνορωσικών σχέσεων χρησιμοποιούν ως προμετωπίδα τους τον Ιωάννη Καποδίστρια ή τον αγιοποιημένο από την Εκκλησία στη Ρωσία ναύαρχο Ουσακόφ, ενώ και οι στενές σχέσεις της Μόσχας με συγκεκριμένα μοναστήρια του Αγίου Ορους φαίνεται ότι αποτελούν κομμάτια στο ίδιο ψηφιδωτό.

Πολιτικοί και διπλωματικοί παράγοντες ανησυχούν ότι η Μόσχα αξιοποιεί την Εκκλησία ως «μακρά χείρα». Οτι επιχειρεί να εκμεταλλευτεί τους μακραίωνους θρησκευτικούς δεσμούς του ρωσικού με τον ελληνικό λαό, όπως και το διαρκώς αναπτυσσόμενο και διψασμένο για την ορθόδοξη πνευματικότητα και τη μοναστική παράδοση τουριστικό ρεύμα από τη Ρωσία προς τη χώρα μας, προκειμένου να εξυπηρετήσει αλλότριους σκοπούς.

Οι φωνές που πιστεύουν ότι τα ελατήρια της ρωσικής διείσδυσης στη χώρα μας δεν κινούνται μόνο από την κοινή θρησκευτική παράδοση πληθαίνουν. Επίσης, εδραιώνεται η πεποίθηση ότι οι κινήσεις αυτές της Ρωσίας μπορεί να εντάσσονται σε ένα ευρύτερο σχέδιό της να υπονομεύσει συστηματικά το κύρος του Οικουμενικού Πατριαρχείου για να μετατρέψει σε παγκόσμιο πρωταγωνιστικό παράγοντα το Πατριαρχείο της Μόσχας, αμφισβητώντας ακόμη και προνόμια της πρωτόθρονης Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης που καθορίστηκαν από Οικουμενικές Συνόδους πέντε αιώνες νωρίτερα από τη βάπτιση των Ρως του Κιέβου και την ίδρυση του πρώτου ρωσικού κράτους.

Αντώνης Τριανταφύλλου