Φάνης Μουρατίδης: «Η Εκκλησία με έκανε να ασχοληθώ με τη δουλειά του ηθοποιού»

Φάνης Μουρατίδης: «Η Εκκλησία με έκανε να ασχοληθώ με τη δουλειά του ηθοποιού»20.02.2018Πρόσωπα

Ο Φάνης Μουρατίδης μιλά για το θέατρο και την προσφορά, τον χριστιανισμό και τη δυναμική της αγάπης. «Η θρησκευτική πίστη με έμαθε να πιστεύω ότι μπορώ να πετύχω το αδύνατο, να οραματίζομαι» λέει

Ενας από τους πιο προικισμένους ηθοποιούς των τελευταίων χρόνων είναι ο Φάνης Μουρατίδης,

με επιτυχημένη θητεία στο θέατρο, στην τηλεόραση, στον κινηματογράφο. Στη συνέντευξη που ακολουθεί έχουμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε ότι, πέραν του ταλέντου του στην υποκριτική, έχει κατασταλαγμένη σκέψη και έντονη πνευματικότητα, με τη βοήθεια της οποίας διαφαίνεται το σωστά δομημένο στοιχείο της θρησκευτικής πίστης.

Σε μια εποχή όπως η σημερινή ποιους σκοπούς καλείται να υπηρετήσει η τέχνη του θεάτρου;
Το θέατρο ως τέχνη βασίζεται στην άμεση επικοινωνία με τον θεατή. Και δίνει τη δυνατότητα σε αυτόν να ζήσει την έννοια της ψυχαγωγίας με κυριολεκτικό τρόπο. Να έχει, δηλαδή, μια αγωγή της ψυχής, όπως και να ξεχαστεί και να φύγει μακριά -έστω και προσωρινά-, σε ένα διαφορετικό περιβάλλον. Οταν βάλλεσαι από παντού, έχεις μέσω του θεάτρου τη δυνατότητα να ξαναζήσεις την πραγματικότητά σου μέσα από ένα διαφορετικό πρίσμα και να πάρεις άλλου τύπου αποφάσεις για την καθημερινότητα και τα προβλήματα που σε απασχολούν. Η τέχνη ακόμη έχει τη δυνατότητα να σε αποφορτίζει από ένα πρόβλημα. Σε παλαιότερες εποχές μπορεί να μη δίναμε μεγάλη σημασία σε αυτά τα πράγματα, αλλά σήμερα έχουν πλέον καταστεί σημαντικά. Το θέατρο είναι ένα ζωντανό κύτταρο, με το οποίο ο θεατής συνδιαλέγεται. Ας μην ξεχνάμε, επίσης, ότι το θέατρο με τα κείμενά του διαπαιδαγωγεί, αφυπνίζει και συγχρόνως προβληματίζει.

Τα προβλήματα της καθημερινότητας που συνεχώς εντείνονται ποια επίδραση έχουν πάνω σας; Νιώθετε την απογοήτευση και την τάση αναχωρητισμού, που διακρίνουν όλο και περισσότερους συνανθρώπους μας σήμερα;
Σαφέστατα, ένας ηθοποιός-καλλιτέχνης αποτελεί έναν ευαίσθητο δέκτη. Είναι πολύ δύσκολο να λειτουργήσεις αγνοώντας τον περιβάλλοντα χώρο. Οσο περνούν τα χρόνια, ο ηθοποιός αφήνει στην άκρη το στοιχείο του ναρκισσισμού και αποκτά μια πιο οργανική, ουσιαστική σχέση με την εργασία του αλλά και με το κοινό. Αλλάζουν τα πράγματα και αποκτά προβάδισμα η έννοια της προσφοράς. Για να μπορέσεις να προσφέρεις ως ηθοποιός όμως, πρέπει να έχεις τη δυνατότητα ν' αποκωδικοποιείς. Αυτό όμως ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να το κάνει ως πολιτική στάση. Η πολιτική στάση ενός καλλιτέχνη είναι το έργο του: ο τρόπος, δηλαδή, με τον οποίο στέκεται στη δουλειά του, ο τρόπος που συνυπάρχει με τους ανθρώπους, ο τρόπος με τον οποίο συνδιαλέγεται με την οικογένειά του, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνεί με το κοινό, προάγοντας το ήθος και τον σεβασμό απέναντι σε αυτό. Αυτό που κάνουμε δεν είναι απλώς ένα λειτούργημα, είναι και ένα επάγγελμα. Πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να κάνεις και επιλογές προκειμένου να ζήσεις. Δεν είναι μόνο το σήμερα, είναι και το αύριο. Αυτό σε υποχρεώνει να κάνεις και επιλογές που ίσως δεν σου αρέσουν. Το θέμα είναι να έχεις συνείδηση ότι κάτι δεν σου αρέσει και, παρ' όλα αυτά, να προσπαθήσεις όσο το δυνατόν περισσότερο μπορείς! Αυτή είναι η δουλειά σου. Εάν μπορεί κάποιος να λειτουργεί ως αναχωρητής, αδιαφορώντας για τους όρους επιβίωσης, και να αντέχει σε άθλιες συνθήκες, επιλέγοντας έτσι μια πολιτικοκοινωνική στάση, τότε, βέβαια, ας το πράξει. Δεν ξέρω όμως κατά πόσο θα είναι αποτελεσματική μια τέτοια επιλογή. Δεν συνεπάγεται ότι σε μια κοινωνία όπως η σημερινή μια τέτοια στάση θα ληφθεί σοβαρά υπόψη και δεν θα θεωρηθεί παρωχημένη και γραφική!

Στη μορφή και στην παρουσία ενός ηθοποιού επί σκηνής τι αποζητά να δει το κοινό;
Το ερώτημα είναι κατά πόσο το κοινό μπορεί ν' αποκωδικοποιήσει σωστά μια στάση ή τι θέλει υποκειμενικά να βλέπει μέσα από τη συμπεριφορά ενός καλλιτέχνη. Αυτό είναι ένα θέμα που δεν μπορεί να το ξέρει ή να το ελέγξει κανείς. Το θέμα είναι ότι ο καλλιτέχνης πρέπει να έχει μια συνέπεια στο αίσθημά του απέναντι στο κοινό.

Βρεθήκατε ποτέ σε θέση να κάνετε κάποιους συμβιβασμούς στη δουλειά σας;
Οχι, δεν έχω τέτοια θέματα! Αυτό που με απασχολεί είναι ό,τι κάνω να το κάνω όσο το δυνατόν καλύτερα. Από την πλευρά μου, ξέρω ότι πρέπει να είμαι δοσμένος 100% στη δουλειά μου και να νιώσουν οι θεατές ότι δεν τους υποτίμησα, αλλά τους σεβάστηκα.

Ποια είναι η σημασία της θρησκευτικής πίστης στη ζωή σας;
Η θρησκευτική πίστη με έμαθε να πιστεύω! Με έμαθε να πιστεύω ότι μπορώ να πετύχω το αδύνατο και να οραματίζομαι. Αλλά και να διακρίνω ότι μέσα στο θαύμα ενυπάρχει και το θείο!

Εχετε συναντηθεί με το βίωμα του θαύματος και τον αντίκτυπο που αυτό έχει στη ζωή μας;
Στη ζωή καθημερινά βιώνω την έννοια του θαύματος! Αλλά η έννοια του θαύματος προϋποθέτει την έννοια της πίστης. Η πίστη σού μαθαίνει να μην αποθαρρύνεσαι και να μην απογοητεύεσαι στις δύσκολες στιγμές. Επειδή, αν να έχεις απογοητευτεί, αυτό σημαίνει ότι έχεις αρχικώς γοητευτεί πολύ από κάποιο πράγμα. Η σαγήνη και όχι η ουσία έπαιξε στην περίπτωση αυτή τον ρόλο της! Είναι πολύ σπουδαίο να έχεις καταφέρει να αποκτήσεις τα στοιχεία της αντοχής, της υπομονής και της επιμονής. Επειδή, όταν ο στόχος θα έχει επιτευχθεί, ως προς εμένα αυτό συνιστά ένα μικρό θαύμα. Τα θαύματα της καθημερινότητας αθροιστικά κάνουν ένα θαύμα ζωής! Ολοι θεωρούν ότι το θαύμα είναι η Ανάσταση του Λαζάρου, δεν είναι όμως έτσι! Λένε κάποιοι: «Ανάψαμε σαράντα λαμπάδες, αλλά δεν έγινε καλά ο άνθρωπός μας». Δεν μπορούμε όμως να μπούμε σε αυτή τη λογική. Το θείο νομίζω ότι σε βάζει σε δοκιμασία!

«Παιδί, ντυνόμουν παπαδάκι κρατώντας εξαπτέρυγο και ο τότε πνευματικός μου ήταν μια μορφή συγκλονιστική!»

Δείχνετε άνθρωπος που τον απασχολούν έντονα τα θεολογικά ζητήματα...
Με απασχολούν επειδή έχω αναγωγές σε σημαντικούς θεολόγους, όπως είναι ο Αλεξάντερ Σμέμαν. Εχω διαβάσει δικά του κείμενα στο Ραδιόφωνο της Εκκλησίας της Ελλάδος. Οπως πολλοί άλλοι άνθρωποι, έτσι και εγώ στις αναζητήσεις μου συναντήθηκα με κάποια κείμενα. Κάποια αφήνεις στην άκρη, ενώ κάποια άλλα διαθέτουν μια άλλη οπτική και δυναμική. Στα κείμενα αυτά διαπιστώνεις ότι ένας άνθρωπος διαθέτει όχι μόνο θεολογική γνώση, αλλά και βαθιά γνώση του κόσμου. Για να εξελιχθεί μια γνώση, πρέπει να επικοινωνήσει με μια άλλη. Στην περίπτωση του Σμέμαν, διέκρινα μια γνώση συγκλονιστική!

Η θρησκευτική πίστη αφ' εαυτής ποιον ρόλο διαδραμάτισε ώστε να γίνετε ηθοποιός;
Πριν από τριάντα με σαράντα χρόνια το επάγγελμά μου ήταν καταδικαστέο, κουβαλούσε μια ρετσινιά. Μην κοιτάτε σήμερα που έχει γίνει αυτό μόδα και είναι αποδεκτό. Τους ηθοποιούς παλαιότερα δεν τους καλούσαν ούτε ως μάρτυρες στα δικαστήρια! Θεωρούνταν πρόσωπα του περιθωρίου. Υπό αυτή την έννοια, ο ηθοποιός εκπροσωπεί κατά κάποιον τρόπο το «δαιμονικό στοιχείο». Αυτά τα στεγανά είναι που πρέπει ν' αποβάλουμε αυτά τα σκοταδιστικά βαρίδια. Κάνοντας έναν απολογισμό για το πώς γοητεύτηκα από τη δουλειά μου και πώς αυτή με τράβηξε προς τα εκεί χωρίς να το ξέρω, βρήκα ότι αυτό οφείλεται στην Εκκλησία...

Πολύ συγκινητικό αυτό που λέτε. Δεν είναι κάτι που ακούμε συχνά...
Στην παιδική μου ηλικία ντυνόμουν παπαδάκι, κρατώντας εξαπτέρυγο. Ο τότε ιερέας και πνευματικός μου π. Παύλος στην Εκκλησία της Παναγίας Φανερωμένης στη Θεσσαλονίκη ήταν μια μορφή συγκλονιστική. Είχε μια βιωματική σχέση με το μυστήριο. Ανήκε στην κατηγορία των ιερέων που δεν τη συναντάς εύκολα και με τεράστιο ιεραποστολικό έργο. Μάλιστα, εάν κάποια στιγμή στη ζωή μου σκεφτόμουν ν' ακολουθήσω τον δρόμο της Εκκλησίας, αυτό θα οφειλόταν στη λατρεία προς το πρόσωπό του. Τον θαύμαζα τόσο πολύ, που ήθελα να γίνω όπως αυτός! Η επικοινωνία μαζί του ήταν τρομερή, ήταν ένας άνθρωπος της αγάπης. Εγώ ντρεπόμουν ως παιδί του δημοτικού σχολείου να εξομολογηθώ. Είχα τα άγχη μου και δεν ήξερα πώς να τα εκφράσω. Αυτός όμως μου είπε μια τρομερή φράση, την οποία έχω κρατήσει και τη χρησιμοποιώ και στο θέατρο: «Αφησε την ντροπή έξω, μέσα σε ένα σακουλάκι. Μπες μέσα και μίλησέ μου. Από το ένα αυτί θα μπει και από το άλλο θα φύγει. Δεν θα μείνει τίποτα μέσα μου. Και όταν βγεις, ξαναπάρε την ντροπή, επειδή ίσως τη χρειάζεσαι!» Αυτή είναι μια στιγμή αποκαλυπτική, όπου η ντροπή είναι εμπόδιο. Πρέπει να μπορεί κάποιος να εκτεθεί· και, όταν έχεις την ντροπή, τότε δεν μπορείς να εκτεθείς.

Οταν είσαι εκτεθειμένος, αυτό στην πράξη σημαίνει ότι περνάς στο στάδιο της ταπείνωσης...
Αποφάσισα να κάνω μια δουλειά όπου είμαι εκτεθειμένος σε κάθε κριτική και σε όποιο σχόλιο. Επέλεξα, χωρίς να το ξέρω, να κάνω μια δουλειά που έχει να κάνει 100% με την έκθεση. Για μένα, λοιπόν, η στιγμή της σκηνής είναι μια στιγμή εξομολόγησης! Αυτός ο χώρος έχει την ίδια ιερότητα. Το θέατρο προέκυψε μέσα από την τελετουργία στην αρχαιότητα. Αυτό είναι μια πολύ βασική προϋπόθεση, ώστε να καταλάβουμε ότι η δυναμική του θεάτρου προέρχεται από τις βαθιές ανησυχίες της ανθρώπινης φύσης.

Επισκεπτόσασταν κάποια μοναστήρια ως τόπους περισυλλογής και πνευματικής γαλήνης;
Πήγαινα συχνά στο Αγιον Ορος. Είναι πραγματικά ένας χώρος απόσυρσης, όπου μπορεί κάποιος να απομακρυνθεί από την πραγματικότητά του. Σε βάζει σε έναν άλλο ρυθμό ζωής, σε μια διαφορετική λειτουργικότητα, η οποία σου δίνει την πολυτέλεια, όταν θα έχεις βγει από αυτό τον χώρο, να ξαναβρείς τη ζωή σου.

«Χριστιανός είναι αυτός που φέρει τον Χριστό μέσα του. Δεν έχει ταυτότητα αυτό»

Ποιον ορισμό θα δίνατε ως προς το τι σημαίνει να αποκαλείται κάποιος σήμερα χριστιανός;
Υπάρχουν άνθρωποι που υπερασπίζονται το γεγονός ότι είναι χριστιανοί και σε επίπεδο πρακτικής η ζωή τους είναι... άσ' τα και βράσ' τα! Ενώ, απεναντίας, υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι, αν και επικαλούνται ότι είναι άθεοι, σε πρακτικό επίπεδο η ζωή τους είναι πιο χριστιανική και από των χριστιανών. Και εκεί είναι το σημείο όπου μπερδευόμαστε. Εχω γνωρίσει χριστιανούς με τους οποίους έχω ενθουσιαστεί, αλλά έχω δει και χριστιανούς που τρέφονται με τα κουτσομπολιά και τα σχόλια. Εγώ νομίζω ότι χριστιανός είναι αυτός που φέρει μέσα του τον Χριστό! Και αυτό δεν έχει ταυτότητα. Εχει σχέση με το πώς διαπραγματεύεσαι την καθημερινότητά σου μακριά από τα βλέμματα των άλλων. Να μην κάνεις τον καλό για να σε δω εγώ! Χριστιανισμός είναι το θαύμα μέσα από τη δυναμική της αγάπης. Και η περιουσία που αφήνει κάποιος δεν είναι τα οικόπεδα ή τα χρήματα, αλλά το να αφήνει πίσω του ένα περιβάλλον αγάπης! Λέμε πολύ εύκολα τη λέξη «αγάπη» στη ρουτίνα της καθημερινότητας, αλλά ο άνθρωπος που αγαπά τη θυσία δεν τη βιώνει! Γι' αυτόν είναι κάτι το αυτονόητο, ενώ τη βλέπει μόνο όποιος είναι απέξω. Δεν πρέπει να είμαστε γενναιόδωροι για να εξαγοράσουμε και να εξευμενίσουμε το θείο, αλλά πρέπει να είμαστε γενναιόδωροι επειδή είμαστε φορείς της αγάπης! Λέει κάπου η Γαβριηλία, μια γερόντισσα-μοναχή που της έχω μεγάλη αδυναμία, ότι, όταν είσαι σε ένα περιβάλλον αγάπης, δεν σε ενδιαφέρει πώς θα μιλήσεις και τι θα πεις! Αυτό είναι για μένα το περιβάλλον όπου οι άνθρωποι μπορούν να εκτεθούν, να συνεννοηθούν και να συνεργαστούν, για να χτίσουν μια προοπτική!

Από την Εφημερίδα Ορθόδοξη Αλήθεια