Σούπερ μάρκετ: Νέα δεδομένα σε προσφορές και εκπτώσεις, ελέγχους αλλά και πρόστιμα φέρνει ο Κώδικας Δεοντολογίας

Ήδη στα καταστήματα μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ έχουν τοποθετηθεί νέα ταμπελάκια στα προϊόντα κατ’εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας που αναγράφουν αναλυτικά την τιμή πριν και μετά την έκπτωση, προκειμένου να είναι όλα πιο ξεκάθαρα στον καταναλωτή.

Σύμφωνα με όσα αναφέρει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο γενικός διευθυντής της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδος, Απόστολος Πεταλάς, με εξαίρεση κάποιες προσφορές

που ήταν ήδη συμφωνημένο από πριν ότι μπορούν να διατηρηθούν στα ράφια μέχρι εξαντλήσεως των αποθεμάτων, κατά 100% είναι σε ισχύ οι κανόνες του νέου Κώδικα Δεοντολογίας στα σούπερ μάρκετ. Όπως εξηγεί, καθώς υπάρχουν προσφορές σε ταχυκίνητα προϊόντα που ήταν ήδη συμφωνημένες τους προηγούμενους μήνες με σήμανση πάνω στις συσκευασίες η πώληση των οποίων δεν έχει εξαντληθεί, συμφωνήθηκε να δοθεί μια περίοδος «χάριτος» μέχρι 31 Μαΐου. Έτσι, το υπουργείο Ανάπτυξης θα ελέγχει τα ράφια και τις νέες προσφορές στο πλαίσιο της εφαρμογής των κανόνων του νέου Κώδικα Δεοντολογίας ενώ θα ανεχθεί μέχρι 31 Μαΐου τις παλαιές προσφορές σε προϊόντα ταχυκίνητα (εκτός αντιηλιακών και αντικουνουπικών που δόθηκε παράταση έως τέλος Αυγούστου) μέχρι την εξαντλήσεώς τους.

Σύμφωνα με τον κ. Πεταλά, ο κώδικας δεοντολογίας αφορά στην επικοινωνία τιμής, δεν αφορά στην τιμολόγηση προϊόντων. Ουσιαστικά έχει δύο βασικές αρχές. Όταν επικοινωνείται μια μείωση τιμής είτε με τη μορφή έκπτωσης είτε με τη μορφή προσφοράς, τότε η επικοινωνία θα γίνεται σε σχέση με την τιμή αναφοράς η οποία είναι η χαμηλότερη τιμή που πουλήθηκε αυτό το προϊόν τις τελευταίες 30 μέρες στο συγκεκριμένο κατάστημα. Το δεύτερο βασικό στοιχείο είναι ότι μια προσφορά ποσοτική (ένα συν ένα δώρο, δύο συν ένα δώρο, τρία συν ένα δώρο) δεν μπορεί να ισχύει όλο το χρόνο γιατί τότε δεν είναι η σωστή τιμή του προϊόντος.

Προφανώς, σημειώνει ο ίδιος, η τιμή του πρέπει να είναι διαφορετική από αυτή που αναφέρεται στην επικοινωνία και για αυτό ακριβώς το λόγο προσδιορίζεται από το υπουργείο Ανάπτυξης ότι ο χρόνος μιας προσφοράς δεν μπορεί να ισχύει περισσότερο από το 1/3 του χρόνου. «Η εφαρμογή του κώδικα βοηθάει τον καταναλωτή να μπορεί να κατανοήσει τι σημαίνει ακριβώς η επικοινωνία που του γίνεται. Ο καταναλωτής καταλαβαίνει ότι η επικοινωνία (έκπτωση ή προσφορά) γίνεται με μια τιμή αναφοράς και έτσι, όλα γίνονται πιο ξεκάθαρα» τονίζει ο κ. Παταλάς.

Εντείνονται οι έλεγχοι

Την ίδια ώρα, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί ενισχύουν την παρουσία τους στην αγορά, για την εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας σχετικά με τις προσφορές, τις εκπτώσεις, και τις προωθητικές ενέργειες. Όπως έχει σημειώσει σε δηλώσεις του ο υπουργός Ανάπτυξης Τάκης Θεοδωρικάκος οι έλεγχοι δεν θα είναι απλά για ενημέρωση και συστάσεις, αλλά θα οδηγούν σε αυστηρά πρόστιμα. «Θέλουμε να υπάρχουν προσφορές και εκπτώσεις αλλά να είναι πραγματικές και να μην είναι κοροϊδία» δήλωσε ο υπουργός.

Παράλληλα σημείωσε: «Έχουμε ενισχύσει τη ΔΙΜΕΑ με 30 νέα στελέχη, έχουμε αυξήσει τα ανώτατα όρια προστίμων, επιβάλαμε πρόστιμα σε πολυεθνικές, καλούμε τους πολίτες να αξιοποιούν την πλατφόρμα e-katanalotis, ενισχύουμε την ανεξάρτητη Αρχή της Επιτροπής Ανταγωνισμού, με αποτέλεσμα ο πληθωρισμός τροφίμων να είναι πέριξ του μηδενός τους τελευταίους 4 μήνες».

Εστιάζοντας στους ελέγχους και τα πρόστιμα, ο κ. Πεταλάς σημειώνει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «τα προβλεπόμενα πρόστιμα είναι μεγάλα. Καθώς ο Κώδικας Δεοντολογίας σε άλλες αγορές λιανικής εφαρμόζεται εδώ και δύο χρόνια, έχουμε δει να επιβάλλονται υψηλά πρόστιμα» και συμπληρώνει: «Το υπουργείο και οι ελεγκτικές Αρχές πρέπει να δουν την πρόθεση μιας επιχείρησης πριν την επιβολή προστίμου. Αν μια επιχείρηση πραγματικά προσπαθεί να εφαρμόσει τους κανόνες και κάνει κάποιο λάθος είναι καλύτερο να της γίνει μια σύσταση για να το διορθώσει. Αν όμως δεν ενδιαφέρεται να εφαρμόσει τους κανόνες πρέπει να τιμωρείται. Σε αυτό το πλαίσιο, εμείς ζητήσαμε να κρίνεται η πρόθεση μιας αλυσίδας για να είναι δίκαιος ο έλεγχος που γίνεται».

Υπενθυμίζεται ότι επιβάλλεται πρόστιμο από 5.000 ευρώ έως 1.500.000 ευρώ, και σε περίπτωση υποτροπής εντός πενταετίας έως 3.000.000 ευρώ. Επίσης, για σοβαρές παραβάσεις που επισύρουν πρόστιμο που ξεπερνά τις 50.000 ευρώ, το όνομα της επιχείρησης, καθώς και περιληπτικά στοιχεία για την παράβαση, δημοσιεύονται από το υπουργείο Ανάπτυξης.

Ο νέος Κώδικας Δεοντολογίας στον οποίο αναφέρονται αναλυτικά οι εμπορικές πρακτικές εκπτώσεων και προσφορών που θεωρούνται παραπλανητικές – και θα πρέπει να αποφεύγονται από την αγορά – προβλέπει ότι, σε μία ανακοίνωση μείωσης τιμής (π.χ. έκπτωση ή προσφορά) η αρχική τιμή από την οποία θεωρείται ότι γίνεται η έκπτωση είναι η χαμηλότερη τιμή στην οποία προσφερόταν το προϊόν τις τελευταίες 30 ημέρες.

Οι έμποροι δεν μπορούν πλέον να θεωρούν ως «αρχική τιμή», από την οποία γίνεται έκπτωση, μία πολύ παλιά «φουσκωμένη τιμή», μία «τιμή τιμοκαταλόγου» ή μία «προτεινόμενη λιανική τιμή». Αντίθετα, η «αρχική τιμή» στην οποία αναφέρονται θα πρέπει να είναι πρόσφατη, να είναι η συνήθης τιμή στην οποία πωλείται το προϊόν και να είναι η χαμηλότερη στην οποία προσφερόταν το προϊόν τις τελευταίες 30 ημέρες.

Από τον Κώδικα Δεοντολογίας εξαιρούνται τα ευαλλοίωτα προϊόντα, ιδίως όσα έχουν διάρκεια ζωής λιγότερο από 30 ημέρες. Ωστόσο, παραβιάσεις που αφορούν τις εκπτώσεις και τις προσφορές στα προϊόντα αυτά τιμωρούνται με τις γενικές διατάξεις περί αθέμιτων εμπορικών πρακτικών.

O οδηγός εστιάζει σε βασικές κατευθύνσεις παρέχοντας παραδείγματα καλών πρακτικών με σκοπό να αναδείξει νόμιμες και θεμιτές συμπεριφορές και να επιστήσει την προσοχή σε παράνομες και παραπλανητικές πρακτικές και συμπεριφορές, λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία από την έως τώρα εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας.

Αύξηση τζίρου τον Ιανουάριο

Με ανάπτυξη συνεχίζει να κινείται και εφέτος η οργανωμένη λιανική των “ταχέως κινούμενων καταναλωτικών αγαθών”, (FMCGF) στο σύνολο της επικράτειας. Συγκεκριμένα, η αγορά FMCG κατέγραψε τον Ιανουάριο του 2025 στα σούπερ μάρκετ ανάπτυξη 8,7% σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας ερευνών Circana. Τα τυποποιημένα προϊόντα σημείωσαν άνοδο 7,6% και τα επί ζυγίω ή χύμα προϊόντα 12,3%. Ο συνολικός τζίρος ανήλθε στα 966 εκατ. ευρώ από 889 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2024. Όσον αφορά τις μεγάλες (giga) κατηγορίες προϊόντων, την μεγαλύτερη άνοδο σε αξία πωλήσεων παρουσίασαν τον Ιανουάριο τα τρόφιμα (10%), ωστόσο ανοδικά κινήθηκαν και τα είδη σπιτιού και τα προϊόντα προσωπικής φροντίδας και υγιεινής με άνοδο 2,3% και 1,4% αντίστοιχα. Η τιμή ανά μονάδα προϊόντος ήταν αυξημένη κατά 2,3%. Ανά giga κατηγορία καταγράφηκαν μέσες αυξήσεις τιμών 3,5% ενώ μειώσεις σημειώθηκαν τόσο στα προϊόντα προσωπικής φροντίδας και υγιεινής (-2,9%) όσο και στα προϊόντα για το σπίτι (-0,9%). Οι μεγαλύτερες αυξήσεις τιμών ανά μονάδα καταγράφηκαν στα αλκοολούχα ποτά (10,9%), τα σνακς (6,8%) και τα μη αλκοολούχα ποτά (3,1%). Οι μεγαλύτερες μειώσεις σημειώθηκαν στα προϊόντα προσωπικής φροντίδας και ομορφιάς (-3%), προϊόντα υγιεινής (-2,9%) και είδη μαγειρικής (-2,4%). Το μερίδιο του Private Label (προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας) διαμορφώθηκε στο 26,5% του συνολικού τζίρου με την ανάπτυξή του να φτάνει το 5,3% των επωνύμων προϊόντων. Στα τρόφιμα το μερίδιο των PL ανέρχεται στο 26,6%, στα προϊόντα υγείας και ομορφιάς στο 21,4& και στην κατηγορία προϊόντων σπιτιού σε 27,6%. Όσον αφορά την προωθητική δραστηριότητα, το 23,7% των πωλήσεων του Ιανουαρίου προήλθε από προϊόντα σε καθεστώς έκπτωσης καταγράφοντας υποχώρηση 1,5 ποσοστιαίας μονάδας. Σε επίπεδο γεωγραφικών περιφερειών, η μεγαλύτερη αύξηση σε επίπεδο αξίας πωλήσεων καταγράφηκε στα νησιά (10,4%) ενώ ακολουθούν η Πελοπόννησος (10,3%) και η Κρήτη (10,2%).

Υπενθυμίζεται ότι το 2024 ο τζίρος της οργανωμένης λιανικής των FMCG στο σύνολο της επικράτειας, περιλαμβανομένων των νησιών, έφτασε τα 14,8 δισ. ευρώ εμφανίζοντας ανάπτυξη 3,6% σε σύγκριση με το 2023. Η ανάπτυξη αυτή προήλθε αποκλειστικά από τον όγκο των πωλήσεων, δηλαδή την κατανάλωση. Αντίστοιχα, ο τζίρος των εγχώριων online σούπερ μάρκετ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Convert Group, ανήλθε στα 335 εκατ. ευρώ, αυξημένος κατά 9& σε σύγκριση με το 2023, οπότε είχε φτάσει τα 306 εκατ. ευρώ. Ανοδικά κινήθηκε και η μέση αξία των online παραγγελιών στα 85 ευρώ, αυξημένη κατά 6% συγκριτικά με τον μέσο όρο του 2023, γεγονός που αποδίδεται κυρίως στην αύξηση των τεμαχίων ανά παραγγελία.

ΑΠΕ-ΜΠΕ