Δεκάδες χιλιάδες γαλαξίες καταγράφει το διαστημικό τηλεσκόπιο Ευκλείδης

Στόχος του τηλεσκοπίου είναι να διερευνήσει τα μυστήρια της σκοτεινής ύλης και της σκοτεινής ενέργειας, που συγκροτούν το μεγαλύτερο μέρος του σύμπαντος.

Εκπληκτικές νέες εικόνες από το διαστημικό τηλεσκόπιο Ευκλείδης δόθηκαν στη δημοσιότητα με την ευκαιρία της ανακοίνωσης των πρώτων επιστημονικών αποτελεσμάτων από τις παρατηρήσεις του τηλεσκοπίου.

Η αποστολή της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA) που αναχώρησε από τη Γη πέρυσι στόχο έχει να διερευνήσει τα μυστήρια της σκοτεινής ύλης και της σκοτεινής ενέγειας, των δυνάμεων που συγκροτούν το μεγαλύτερο μέρος

του γνωστού σύμπαντος αλλά παραμένουν εν πολλοίς άγνωστες, καθώς η παρατήρησή τους αποδεικνύεται ιδιαίτερα περίπλοκη. Οι επιστήμονες ξέρουν ότι η σκοτεινή ύλη υπάρχει, καθώς είναι σε θέση να παρατηρήσουν τη βαρυτική επίδρασή της, για παράδειγμα, όμως δεν μπορούν να την παρατηρήσουν απευθείας, καθώς δεν αλληλοεπιδρά με το φως.

Η λύση είναι ένα εξαιρετικά ευαίσθητο εργαλείο όπως ο Ευκλείδης, που είναι σε θέση να παρατηρεί μακρινούς γαλαξίες και να διακρίνει την επίδραση της σκοτεινής ύλης πάνω τους. Στόχος είναι η ακριβής μέτρηση των σχημάτων σε περισσότερους από 1,5 δισεκατομμύρια μακρινούς γαλαξίες. Όμως, οι γαλαξίες αυτοί εμφανίζονται αχνοί και μικροσκοπικοί, όταν παρατηρούνται από τη Γη, καθώς αλλοιώνει την εικόνα τους η ατμόσφαιρα του πλανήτη μας. Καθώς ο Ευκλείδης βρίζεται πάνω από την ατμόσφαιρα, στο διάστημα, είναι σε θέση να παρατηρεί τους γαλαξίες αυτούς έχοντας να αντιμετωπίσει λιγότερες αλλοιώσεις.

Το αποτέλεσμα είναι εικόνες τέσσερις φορές υψηλότερης ευκρίνειας από ό,τι εκείνες που καταγράφονται από επίγεια τηλεσκόπια. Αξιοποιώντας δεδομένα από μόλις 24 ώρες παρατηρήσεων, αποκαλύπτονται αντικείμενα, όπως συμπλέγματα γαλαξιών, περιοχές γέννησης νέων αστέρων αλλά και ένας μεγάλος, γειτονικός σπειροειδής γαλαξίας, με την ονομασία NGC 6744.

Η ζώνη Messier 78, όπου καταγράφεται η γέννηση νέων αστέρων (Euclid/ESA)

Πέρα από τις μετρήσεις γαλαξιών με σκοπό την παρατήρηση της σκοτεινής ύλης, το τηλεσκόπιο θα προσφέρει δεδομένα και για άλλα αστρονομικά αντικείμενα. Ζώνες όπως η Messier 78 πρόκειται να ελεγχθούν για τον εντοπισμό αντικειμένων όπως οι λεγόμενοι "αδέσμευτοι" πλανήτες, που δεν περιστρέφονται γύρω από ένα συγκεκριμένο αστέρα αλλά κινούνται ελεύθερα στο σύμπαν. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι υπάρχουν τρισεκατομμύρια τέτοιοι πλανήτες στο γαλαξία μας, όμως η παρατήρησή τους είναι δύσκολη, καθώς συχνά δεν έχουν άλλα κοντινά αστρικά σώματα, με τα οποία θα αλληλοεπιδράσουν, επιτρέποντας έτσι την έμμεση παρατήρησή τους. Χάρη στον Ευκλείδη, πλανήτες με μέγεθος μόλις τέσσερις φορές αυτό του Δία είναι πλέον εφικτό να παρατηρηθούν: προφανώς, πρόκειται για αντικείμενα πολύ μεγάλα, σε σχέση με τους πλανήτες του δικού μας συστήματος, όμως μικροσκοπικά σε σχέση με το μέγεθος των αστέρων.

Στο άλλο άκρο της κλίμακας της μάζας, ο Ευκλείδης είναι σε θέση να παρατηρήσει ολόκληρα συμπλέγματα γαλαξιών, όπως το Abell 2390, το οποίο περισσότερους από 50.000 γαλαξίες. Τα συμπλέγματα αυτά είναι τόσο πελώρια ώστε κάμπτουν το χωροχρόνο, δημιουργώντας ένα φαινόμενο που ονομάζεται βαρυτική εστίαση, όπου το φως των μακρινών γαλαξιών κάμπτεται και αποτυπώνεται σε αλλοιωμένο σχήμα, σαν δίσκος ή τόξο. Αυτό, επιτρέπει στους ερευνητές να μελετήσουν την ποσότητα της σκοτεινής ύλης που υπάρχει στο σύμπλεγμα, καθώς όσο μεγαλύτερη η ποσότητα, τόσο μεγαλύτερη και η μάζα της, κατά συνέπεια και η ένταση του φαινομένου.

Οι πρώτες εικόνες από τον Ευκλείδη έχουν ξεπεράσει κάθε προσδοκία, σύμφωνα με την επιστημονική ομάδα που συντονίζει την αποστολή, καθώς τα αποτελέσματα από παρατηρήσεις διάρκειας μόλις μίας ημέρας ήδη αποτυπώνουν εκατομμύρια διαφορετικά αντικείμενα, προσφέροντας στους επιστήμονες άφθονο υλικό. Μέσα στα επόμενα έξι χρόνια, ο Ευκλείδης αναμένεται να αποκαλύψει ακόμη περισσότερα στοιχεία του σύμπαντος, καθώς παρατηρεί το ένα τρίτο του συνόλου του στερεώματος. 

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο