Καθαρά Δευτέρα: Αυτά είναι τα σημαντικότερα έθιμα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας
Με την Καθαρά Δευτέρα ξεκινά η Σαρακοστή για την Ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα σημαίνει το τέλος των Αποκριών. Εκτός από ημέρα νηστείας αλλά και αργίας για τους περισσότερους, η Καθαρά Δευτέρα γιορτάζεται σε κάθε γωνιά της χώρας με λαχταριστά εδέσματα
Στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας πραγματοποιούνται πλήθος εκδηλώσεων και δρώμενων, μαζί με μια σειρά από τοπικά έθιμα, που φέτος οι περισσότεροι θα μπορέσουν να απολαύσουν έχοντας ως σύμμαχο και τον καλό καιρό.
Έθιμα σε Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
Τα περισσότερα από τα έθιμα που αναβιώνουν την Καθαρά Δευτέρα στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης, ειδικότερα στην Καβάλα, την Ξάνθη, έχουν τις ρίζες τους στη διονυσιακή λατρεία και στη μακραίωνη λαϊκή παράδοση που θέλει την Καθαρά Δευτέρα να είναι ουσιαστικά η αρχή της ολοκληρωμένης προετοιμασίας για την Αγία και Μεγάλη Σαρακοστή και την αυστηρή νηστεία που τη συνοδεύει.
Στην περιοχή της Καβάλας προπολεμικά, υπήρχε την περίοδο της αποκριάς μια περιπαικτική διάθεση των μεγαλύτερων προς τους νέους να βγουν να διασκεδάσουν, να φλερτάρουν, να ερωτευτούν ή όπως αλλιώς καθιερώθηκε να λέγεται «να πιάσουνε το φίδι», δίνοντας στην έκφραση αυτή μια πονηρή διάσταση που όμως δεν ενοχλούσε ούτε σόκαρε, το αντίθετο μάλιστα, αφού η περίοδος της Αποκριάς επέβαλε τέτοιες συμπεριφορές.
Ωστόσο, η έκφραση «να πιάσουμε το φίδι» διατηρήθηκε μέσα στα χρόνια θυμίζοντας στους νεότερους τις λαϊκές παραδόσεις μιας περασμένης εποχής. Δεν είναι τυχαίο ότι κάθε χρόνο ο δήμος Καβάλας καλεί όλους τους πολίτες να «πιάσουνε το φίδι» στις πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνει για να εορταστεί η τελευταία Κυριακή της Αποκριάς και η Καθαρά Δευτέρα.
Εκείνα τα χρόνια οι Καβαλιώτες ανήμερα την Καθαρά Δευτέρα πήγαιναν στην Καλαμίτσα (μια παραθαλάσσια συνοικία της πόλης που ήταν γεμάτη από κήπους και πηγές με τρεχούμενο νερό) για να «πιάσουνε το φίδι» παίρνοντας μαζί τους σαρακοστιανά φαγητά, ταραμά, κρεμμυδάκια, ελιές, νερόβραστα φασόλια σαλάτα, θαλασσινά, χαλβά και φυσικά λαγάνα.
Την τιμητική του είχε το τσίπουρο. Παρέες – παρέες, στρώνανε κάτω τις κουρελούδες και το κέφι άναβε. Φαγητό, τραγούδι, χορός, πειράγματα. Αγαπημένο παιχνίδι της ημέρας ήταν η χάσκα. Σε μια κλωστή έδεναν ένα κομμάτι χαλβά. Η μάνα του παιχνιδιού το κουνούσε πέρα – δώθε και οι παίχτες προσπαθούσαν να χάψουν το χαλβά.
Τα παιδιά όλη την προηγούμενη εβδομάδα ετοίμαζαν τον χαρταετό τους. Χρησιμοποιούσαν μια γλώσσα συνθηματική που γέμιζε τον αέρα: «Αμόλα Καλούμπα, βάστα κεφάλι, μάζωξε την κοιλιά κάνε τράκα πιάσε ήλιο». «Όποιος δεν έπαιξε ποτέ του με χαρταετό», αναφέρει ο μεγάλος λαογράφος Δημ. Λουκάτος, «δεν κοίταξε όσο χρειάζεται ψηλά. Όποιος δεν ένοιωσε την αντίσταση της καλούμπας, δεν κατάλαβε τη δύναμη του αέρα. Όποιος δε φώναξε με την ευθύνη και την πρωτοβουλία του παιδιού, που βλέπει να κινδυνεύει στο μετεωρισμά του ο αετός, δεν ένοιωσε τη χαρά, του να τα βγάζει πέρα μόνος του με τη φύση».
Το κάψιμο Τζάρου στη γέφυρα του ΚόσυνθουΣτη γειτονική Ξάνθη, στην πόλη με τα χίλια χρώματα, αναβιώνει εδώ και μισό αιώνα, μετά την ολοκλήρωση της μεγάλης καρναβαλικής παρέλασης, το έθιμο «το κάψιμο του Τζάρου» στον ποταμό Κόσυνθο. Ένα φαντασμαγορικό υπερθέαμα που σηματοδοτεί το τέλος του καρναβαλιού. Πλήθος κόσμου, ντόπιοι και επισκέπτες, παρακολουθούν τη λήξη του καρναβαλιού και των ετήσιων Θρακικών Λαογραφικών Εορτών κάτω από τη λάμψη ενός εντυπωσιακού σόου με πυροτεχνήματα.
Ο «Τζάρος» ή «Τζάρους» κατά τους κατοίκους της Ανατολικής Θράκης, ήταν ένα κατασκευασμένο ανθρώπινο ομοίωμα, τοποθετημένο πάνω σε έναν σωρό από πουρνάρια. Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς καιγόταν στο κέντρο αλάνας, πλατείας ή σε υψώματα, για να μην έχουν το καλοκαίρι ψύλλους. Το έθιμο αυτό το έφεραν οι πρόσφυγες από το Σαμακώβ της Ανατολικής Θράκης και αναβιώνει κάθε χρόνο από τους κατοίκους του ομώνυμου συνοικισμού, ο οποίος βρίσκεται κοντά στη γέφυρα του ποταμού Κόσυνθου στην παλιά πόλη της Ξάνθης.
Το έθιμο της Καμήλας στη ΣταυρούποληΣτην κεντρική πλατεία του οικισμού της Σταυρούπολης, στα ορεινά του δήμου Ξάνθης την Καθαρά Δευτέρα οι κάτοικοί της, μαζί με τους επισκέπτες, μεταμφιεσμένοι και κάνοντας διάφορους ήχους συμμετέχουν σε μια παρέλαση χρωμάτων και χαράς, με οδηγό ένα ομοίωμα καμήλας κι έναν ενήλικο να παριστάνει τον καμηλιέρη Άραβα.
Το έθιμο της Καμήλας αρχικά είχε παγανιστικό χαρακτήρα, τελούνταν και συμβόλιζε τη δέηση των κατοίκων για τη γονιμότητα της γης, αφού η χρονική στιγμή συνέπιπτε με τον ερχομό της άνοιξης και την έναρξη των αγροτικών εργασιών. Αργότερα σε συνδυασμό με την ορθόδοξη πίστη και θρησκεία που θέτει την ημέρα αυτή ως την αρχή της Σαρακοστής, άλλαξε χαρακτήρα και συμβολίζει πια στο νου των κατοίκων το τέλος των εορτών του καρναβαλιού και την αρχή.
"Αλευρωμουτζουρώματα" στο ΓαλαξείδιΣτο Γαλαξίδι, την Καθαρά Δευτέρα παίζουν «αλευροπόλεμο». Αυτό το έθιμο χρονολογείται από το 1801, όταν όλοι οι κάτοικοι περίμεναν τις Αποκριές για να διασκεδάσουν και να χορέψουν σε κύκλους, παρ’ ότι το Γαλαξίδι τελούσε υπό την τουρκική κατοχή. Ένας κύκλος για τις γυναίκες, ένας για τους άντρες. Φορούσαν μάσκες ή απλώς έβαφαν τα πρόσωπά τους με κάρβουνο – στη συνέχεια, προστέθηκε το αλεύρι, το λουλάκι, το βερνίκι των παπουτσιών και η ώχρα. Στο μουντζούρωμα συμμετέχουν όλοι, ανεξαιρέτως ηλικίας.
Το "Μπουρανί" στον ΤύρναβοΤο πιο«προχωρημένο» για πολλούς έθιμο της Αποκριάς, που άλλους τους κάνει να κοκκινίζουν από ντροπή και άλλους να ξεκαρδίζονται από τα γέλια.
Ο λόγος για το έθιμο του «Μπουρανί», που την Καθαρά Δευτέρα προσκαλεί μικρούς και μεγάλους στον Τύρναβο σε ένα ξεφάντωμα κεφιού, όπου μέσα από μια παράδοση από την αρχαία Ελλάδα σπάει τα ταμπού, αναβιώνει τη Διονυσιακή λατρεία και γιορτάζει την Αποκριά, αποθεώνοντας… τους φαλλούς!
Επί της ουσίας, το «Μπουρανί» είναι η γιορτή του φαλλού, συμβολίζει την αναπαραγωγή και την ευτεκνία. Το έθιμο ορίζει (θα το διαπιστώσετε αν πάτε την Καθαρά Δευτέρα στον Τύρναβο) τους άντρες να κρατούν στα χέρια τους φαλλούς σαν σκήπτρα, φτιαγμένα από ξύλο ή πηλό και να περιφέρονται στους δρόμους και τις πλατείες.
Οι ρίζες του εθίμου χάνονται στο χρόνο αλλά τα πρώτα στοιχεία για την τέλεση του εθίμου εμφανίζονται το 1898 και υπάρχουν δυο εκδοχές.
Η πρώτη αναφέρει ότι οι ρίζες του βρίσκονται στα αρχαία Ελλάδα και σε γιορτές όπως τα Διονύσια, τα Αφροδίσια και τα Θεσμοφόρια. Το ποτό έρρεε άφθονο και οι «άσεμνες» πράξεις και συνευρέσεις εξυμνούνταν κατά τη διάρκεια των Βακχικών τελετών.
Η δεύτερη εκδοχή αναφέρει ότι οι Τυρναβίτες πήγαιναν στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία σε μορφή πομπής, έστρωναν στο δρόμο διάφορα φαγητά και μια φιάλη σε σχήμα φαλλού με κρασί. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας «νικητής» ήταν αυτός που θα μεθούσε περισσότερο και “στεφόταν” από τους κατοίκους «Βασιλιάς της Αποκριάς».
Σύμβολο του Τυρναβίτικου καρναβαλιού ήταν και παραμένει ο φαλλός. Τεράστιες κατασκευές σε διαφορετικά χρώματα, είτε από πηλό είτε από πλαστικό ή σε μορφή μπαλονιών «έντυναν» ανέκαθεν την εκδήλωση και τους εορτασμούς.
Όσο κι αν προσπάθησαν κάποιοι να λογοκρίνουν το πανηγύρι, οι κάτοικοι αντιδρούσαν και συνέχιζαν τους εορτασμούς ενώ πρόσθεσαν την παρέλαση από μεγάλα άρματα, με θέματα εμπνευσμένα από τις παραδόσεις αλλά και από την επικαιρότητα. Όλες οι εκδηλώσεις κορυφώνονται την Καθαρή Δευτέρα.
Στην Κάρυστο καίνε τον "Μακαρούνα"Ένα παλιό αποκριάτικο έθιμο της Νότιας Εύβοιας είναι το έθιμο του «Μακαρούνα».
Σύμφωνα με την παράδοση, ο «Μακαρούνας» ήταν ένας άντρας με πολύ ανεπτυγμένη σεξουαλική δράση που προφανώς οφείλονταν σε ανάλογες ικανότητες. Δεν άφηνε καμία γυναίκα παραπονεμένη. Όλες είχαν περάσει από τα χέρια του. Ανύπαντρες, παντρεμένες, χήρες και ζωντοχήρες, νέες, μεσόκοπες και γριές κι όλες είχαν να λένε μόνο καλά λόγια για τις επιδόσεις του. Ήρθε όμως η τελευταία Κυριακή της αποκριάς όπου σύμφωνα με τα έθιμα της Καρύστου φτιάχνουν ζυμαρικά (μακαρούνες).
Ο «Μακαρούνας» έφαγε τόσο πολύ που έσκασε. Μέγας θρήνος ανάμεσα στο γυναικείο πληθυσμό. Κάθε Καθαρά Δευτέρα, λοιπόν, μια ομάδα από καρναβαλιστές φτιάχνει το πτώμα του «Μακαρούνα», ένα σκιάχτρο με παλιά ρούχα παραγεμισμένα με άχυρα ή κουρέλια πάνω σε ένα πρόχειρο φορείο.
Για να τονίσουν το κωμικό μέρος του εθίμου φροντίζουν να έχει μια τεράστια κοιλιά από το πολύ φαΐ κι ένα τεράστιο πέος να βγαίνει μέσα από το ξεκούμπωτο παντελόνι.
Αφού ετοιμάσουν τον νεκρό ετοιμάζονται και οι «γυναίκες» που θα τον μοιρολογήσουν. Ακολουθούν την πομπή στην οποία προηγείται ο παπάς και οι ψαλτάδες που ψέλνουν νεκρώσιμα μεν, αλλά παραλλαγμένα με πολύ καυστικό τρόπο δε, πίνοντας και οδυρόμενοι.
Στη συνέχεια στήνεται τρικούβερτο γλέντι όπου όλοι χορεύουν κρατώντας το «νεκρό» ψηλά και πίνοντας μέχρι τελικής πτώσεως.
Βλάχικος γάμος στη ΘήβαΚάθε Καθαρά Δευτέρα γίνεται αναπαράσταση του Βλάχικου Γάμου. Είναι ένα έθιμο που έχει τις ρίζες περίπου στο 1830, μετά την απελευθέρωση των ορεινών περιοχών.
Οι Βλάχοι, δηλαδή οι τσοπάνηδες από τη Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Ρούμελη, εγκατέλειψαν τότε την άγονη γη τους και βρήκαν γόνιμο έδαφος νοτιότερα.
Η γιορτή ξεκινά την Τσικνοπέμπτη, συνεχίζεται την Κυριακή το απόγευμα με το χορό των συμπεθέρων και το προξενιό στην κεντρική πλατεία της πόλης. Την Καθαρά Δευτέρα γίνονται τα αρραβωνιάσματα του ζευγαριού, η παράδοση των προικιών, το ξύρισμα γαμπρού και το στόλισμα της νύφης.
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Ειδήσεις
- Ο Μάρκος Σεφερλής αγόρασε αυτοκίνητο στην Άσπα που την πυροβόλησε ο ίδιος ο μπαμπάς της!!!-ΦΩΤΟ
- Δύσκολες ώρες για την Ελεονώρα Μελέτη
- 100 θάνατοι στο Μάτι! Έγκλημα χωρίς φυλακή;
- Κέλι Κάτλιν: Αυτοκτόνησε η 23χρονη παγκόσμια πρωταθλήτρια και Ολυμπιονίκης στην ποδηλασία
- ΣΟΚ με Ελληνίδα τραγουδίστρια: Την... τσάκωσε ο σύζυγός της με άλλον!
- Αυτοί που διαβάζουν «Μακελειό»…
- Άνδρας έκανε πρόταση στη σύντροφό του και ύστερα στην αδερφή της που έχει Σύνδρομο Down και συγκινεί!!!-ΒΙΝΤΕ,ΦΩΤΟ
- ''Τίναξε την μπάνκα στον αέρα'' - Στη Θεσσαλονίκη ο νικητής των 5,3 εκατ. ευρώ στο τζόκερ!
- Σκάει «βόμβα» για το MasterChef
- Τι είναι η λαγάνα που έχει την τιμητική της την Καθαρά Δευτέρα
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις News 24|7
- Καθαρά Δευτέρα: Αυτά είναι τα σημαντικότερα έθιμα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας
- Eurogroup: Θετική αξιολόγηση για Ελλάδα - Δύσκολη η έγκριση της δόσης
- Σήμερα οι επιστολές Παπαδημούλη σε Γιούνκερ, Τουσκ και Ταβιάνι για το "Μακελειό"
- Καθαρά Δευτέρα: 5 πράγματα που πρέπει να ξέρεις για την σημερινή μέρα
- Συντριβή αεροσκάφους της Ethiopian Airlines: Αιθιοπία και Κίνα καθηλώνουν στο έδαφος όλα τα Boeing 737
- Ο Μοσκοβισί προβλέπει "επέλαση λαϊκιστών" στις επερχόμενες Ευρωεκλογές
- Καιρός: Καθαρά Δευτέρα με ζέστη - Επιδείνωση με πτώση 8 με 10 βαθμών την Τρίτη
- Συνάντηση Κατρούγκαλου - Τσαβούσογλου την Τετάρτη στις Βρυξέλλες
- Καθαρά Δευτέρα: Ανοιχτά τα καταστήματα σε Βαρβάκειο και Ρέντη
- Τελευταία Νέα News 24|7
- Καθαρά Δευτέρα: Αυτά είναι τα σημαντικότερα έθιμα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας
- Ο Μοσκοβισί προβλέπει "επέλαση λαϊκιστών" στις επερχόμενες Ευρωεκλογές
- Καθαρά Δευτέρα: Ανοιχτά τα καταστήματα σε Βαρβάκειο και Ρέντη
- Συντριβή αεροσκάφους της Ethiopian Airlines: Αιθιοπία και Κίνα καθηλώνουν στο έδαφος όλα τα Boeing 737
- Eurogroup: Θετική αξιολόγηση για Ελλάδα - Δύσκολη η έγκριση της δόσης
- Σήμερα οι επιστολές Παπαδημούλη σε Γιούνκερ, Τουσκ και Ταβιάνι για το "Μακελειό"
- Συνάντηση Κατρούγκαλου - Τσαβούσογλου την Τετάρτη στις Βρυξέλλες
- Καθαρά Δευτέρα: 5 πράγματα που πρέπει να ξέρεις για την σημερινή μέρα
- Καιρός: Καθαρά Δευτέρα με ζέστη - Επιδείνωση με πτώση 8 με 10 βαθμών την Τρίτη
- Βενεζουέλα: Ο Γκουαϊδό ζητά να κηρυχθεί κατάσταση έκτακτης ανάγκης
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Ειδήσεις
- Ο Αντετοκούνμπο δεν ήταν… αρκετός! Ήττα για Μπακς στο Σαν Αντόνιο – video
- Ποδοσφαιριστές που ήδη... γνωρίζει
- Βενεζουέλα: Κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης ζητά ο Γκουαϊδό
- Υπουργός Υγείας Βενεζουέλας: Δεν πέθανε κανένας ασθενής από τις διακοπές ρεύματος
- Στο Κορδελιό το «χρυσό» δελτίο Τζόκερ – Ένας υπερτυχερός κέρδισε 5,4 εκατομμύρια ευρώ
- To έθιμο της Καμήλας στα Χανιά
- Ο Νάσος Ηλιόπουλος στη Βαρβάκειο Αγορά (φωτογραφίες)
- Διεθνής της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη υπό τον Στηβ Μπάνον με έδρα μοναστήρι στην Ιταλία
- Πρόσκληση Κρέτσου σε ΕΤΙΤΑ, ΕΤΕΡ και ΕΣΡ για θέματα τήρησης της εργατικής νομοθεσίας σε τηλεόραση και ραδιόφωνο
- Ζώδια για ελεύθερους: Προβλέψεις για την Δευτέρα (11/3/19)