Αποκλειστική συνέντευξη: Ο θρύλος Ζανγκ Γιμού εξηγεί πώς σκηνοθέτησε ένα χειροποίητο Κινέζικο έπος

Ο Ζανγκ Γιμού ξέρει πολύ καλά από υπερθέαμα.

Σκηνοθέτησε καταρχάς μερικές από τις πιο εμβληματικές ταινίες πολεμικών τεχνών που ήρθαν από την Κίνα στις αρχές της χιλιετίας, όπως ο “Ήρωας” ή τα “Ιπτάμενα Στιλέτα”, όπου η χρωματική αισθητική σε συνδυασμό με τη γλώσσα των μαχών, έλεγαν την συναισθηματική ιστορία.

Ωστόσο η διασημότερη δουλειά του βάσει καθαρά αριθμών, είναι φυσικά η επιβλητική τελετή έναρξης της Ολυμπιάδας του Πεκίνου,

Αν υπάρχει ένας σκηνοθέτης που να ξέρει πώς να μετουσιώσει ένα μπάτζετ σε ασύλληπτο χειροποίητο οπτικό αριστούργημα διατηρώντας την ιδιαιτερότητας της χρωματικής παλέτας και ενσωματώνοντας στην εικόνα και την αφήγηση στοιχεία της κινεζικής παράδοσης, είναι ο Ζανγκ Γιμού.

Στη "Σκια", τη νέα του ταινία, που είναι ό,τι πιο εντυπωσιακό μπορεί να δει κανείς στο σινεμά αυτή την περίοδο, ο Γιμού αφηγείται μια πολεμική ιστορία εποχής για ανθρώπους “σκιές” που κρατούσαν κρυφά τον ρόλο σημαντικών αντρώς εξουσίας, βασισμένη στην ιδέα του γιν και του γιανγκ, των χαρακτήρων-”σκιών” και των σχεδόν ασπρόμαυρης αισθητικής αποχρώσεων, είτε μιλάμε για σκηνές εσωτερικών χώρων είτε για μουσκεμένες σκηνές μάχης εξωτερικών γυρισμάτων.

Αυτό που έχει κατασκευάσει είναι αδύνατον να περιγραφεί επαρκώς με λόγια, ωστόσο κάναμε μια προσπάθεια.

Συναντήσαμε τον μεγάλο σκηνοθέτη στη Βενετία τον περασμένο Σεπτέμβριο, όπου η “Σκια” έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της. Και είχαμε μια σύντομη συζήτηση πάνω στις πρακτικές απαιτήσεις μιας τέτοιας παραγωγής. Μας εξήγησε πώς κατέληξε στην ασπρόμαυρη παλέτα του φιλμ, γιατί χρησιμοποίησε ομπρέλες ως πολεμικά όπλα, ποια ταινία του Κουροσάβα ήταν η μεγάλη του έμπνευση, και πώς μπόρεσε να γυρίσει μια ολόκληρη σεκάνς εισβολής υπό καταρρακτώδη τεχνητή βροχή.

Ποια είναι η βάση της χρήσης της ομπρέλας ως πολεμικό εργαλείο; Υπάρχει ιστορική προέλευση; Είναι απλά πολεμιστές-χορευτές;

Η χρήση της ομπρέλας είναι προσωπική μου δημιουργία, αλλά βασίζεται στην φιλοσοφική ιδέα του γιν και του γιανγκ της Κινέζικης αισθητικής. Όταν έχεις σκληρή, ζόρικη δύναμη, πρέπει να αντενεργεί μια απαλή δύναμη, ώστε η γιν ενέργεια να υπερισχύσει της γιανγκ ενέργειας.

Αν παρατηρήσεις, σε πολλές κινέζικες ταινίες πολεμικών τεχνών θα δεις συνηθισμένα αντικείμενα να χρησιμοποιούνται ως όπλα. Μια σταγόνα νερού, ένα φύλλο, ένα κομμάτι γυαλί, ακόμα κι ένα πινέλο, μια βούρτσα. Μπορούν όλα να γίνουν όπλα. Η ομπρέλα είναι λοιπόν ένα πολύ κοινό αντικείμενο που έγινε όπλο. Σκεφτόμουν στη φαντασία μου κιόλας πώς θα ερμηνευόταν οπτικά κάτι τέτοιο μες στη βροχή. Η ομπρέλα κάτω από τη βροχή γίνεται πολύ αστραφτερή, πολύ γλιστερή, οπότε η ιδέα γίνεται αυτή: η αποφόρτιση της δύναμης του εχθρού.

Κι έχουμε και τη μεγάλη σκηνή δράσης όπου αποφάσισα να χτίσω μια πλαγιά εκατοντάδες μέτρων σε μήκος, και σε 30-40 μοίρες. Εκεί η ομπρέλα δημιουργεί μια δική της επιφάνεια. Χρειάστηκε πάρα πολλή δουλειά.

Πόσες μέρες κράτησε το γύρισμα;

3μιση μήνες.

Η βροχή ήταν αληθινή;

Δεν υπήρχαν φυσικά τόσες βροχερές ημέρες, οπότε δημιουργήσαμε μια ειδική ομάδα υπεύθυνη για τη δημιουργία βροχής. Αλλά δεν είναι εφέ! Είναι αληθινό νερό. Θέλαμε και διαφορετικά είδη βροχής, βαριά, ελαφριά, ακόμα και μικρές σταγόνες. Είχαμε λοιπόν διαφορετικά μηχανήματα με διαφορετικά μεγέθη στο στόμιο για να δημιουργήσουμε τη βροχή που θέλαμε για την κάθε σκηνή.

Οι μηχανές δούλευαν σε όλο το γύρισμα. Η επιφάνεια της πλαγιάς ήταν απότομη, οπότε στη σκηνή που κατεβαίνουν με τις ομπρέλες χρησιμοποιήσαμε γερανούς για να περνάει το νερό πάνω από τα κτίσματα, οπότε το νερό που έπεφτε κάλυπτε μια τεράστια επιφάνεια. Αυτό σημαίνει πως πρακτικά σε όλο το γύρισμα έβρεχε! Σε όλη τη διάρκεια του γυρίσματος ήμασταν κάτω από νερό, οπότε οι ηθοποιοί ήταν διαρκώς μουσκεμένοι.

Είμαστε η μόνη ταινία που έχει χρησιμοποιήσει αυτές τις συσκευές.

Στο γύρισμα πόσοι άνθρωποι εργάστηκαν;

500-600 άνθρωποι θα έλεγα. Και μια stunt ομάδα 15 ανθρώπων.

Όσο αφορά την σκηνογραφία και τα κουστούμια, κάθε λεπτομέρεια στην ταινία μοιάζει σκόπιμη, και οπτικά μοιάζει με ασπρόμαυρη ταινία αλλά σε χρώμα. Γιατί αναζητήσατε αυτή την αισθητική;

Ξέρουμε ότι σήμερα μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα στον υπολογιστή, για παράδειγμα μπορείς να γυρίσεις μια ταινία σε χρώμα και να την μετατρέψεις ψηφιακά σε ασπρόμαυρη. Αλλά δε μου άρεσε αυτό στο μάτι. Οπότε αποφάσισα να χρησιμοποιήσω αληθινά αντικείμενα για να πετύχω αυτή τη χρωματική αποφόρτιση. Εμπνεύστηκα από κινέζικες ζωγραφιές με μελάνι, όπου αναμειγνύοντας μελάνι με νερό δημιουργούνται οι γκρι χροιές. Έτσι, κάθε αντικείμενο στο σετ ήταν βασισμένο σε αυτές τις χροιές. Κάθε υλικό, κάθε όπλο, κάθε ρούχο, ήταν σε αυτή τη χρωματική επιλογή, ήταν μαύρο, λευκό, ή κάποιος συνδυασμός τους.

Πόσο καιρό πήρε η ταινία από την πρώτη ιδέα ως το γύρισμα;

20-30 χρόνια [γελάει]. Η ιδέα ήρθε όταν είδα το φιλμ “Kagemusha” του Κουροσάβα. [σσ. Για έναν εγκληματία που προσλαμβάνεται να υποδυθεί έναν αρχι-σαμουράι που πεθαίνει ώστε να αποτρέψει τους αντιπάλους του από το να επιτεθούν στη φατρία.] Κι εκεί, ένας άνθρωπος υποδύεται έναν άλλον άνθρωπο, γίνεται “σκιά”. Πίστευα πως και στην Κίνα θα μπορούσαμε να κάνουμε μια παρόμοια ιστορία. Ήθελα να αναπτύξω την ιδέα αλλά δε μπορούσα να βρω την κατάλληλη ιστορία για αυτό το θέμα. Έκανα έρευνα αλλά δε μπορούσα να βρω ιστορικές αναφορές σε αυτού του τύπου τις “σκιές” στην ιστορία της Κίνας, δεν είχα πολλές πληροφορίες. Κι αν δεις την παραγωγή της Κίνας, πολλές ταινίες πολεμικών τεχνών υπάρχουν και ταινίες εποχής, αλλά καμία δεν έχει αυτό το θέμα. Οπότε πίστευα πως ήταν μια καλή ιδέα να χρησιμοποιήσω αυτή τη σκιά. Μου πήρε 3-3μιση χρόνια να ολοκληρώσω το σενάριο, άρχισα να το δουλεύω όταν γύριζα το “Σινικό Τείχος”.

Είναι συνηθισμένο να δουλεύετε τις ταινίες παράλληλα; Όταν δουλεύετε πάνω σε ένα τέτοιο πρότζεκτ δουλεύετε ήδη στο επόμενο;

Είναι συνηθισμένο, ναι. Όταν γύρισα τη “Σκιά” ήδη σκεφτόμουν το επόμενο. Πριν έρθω στη Βενετία τελείωσα τα γυρίσματα, λέγεται “One Second”. Είναι συνηθισμένο να σκέφτομαι πάντα το επόμενο. [σσ. Η ταινία επρόκειτο να κάνει παγκόσμια πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Βερολίνου αλλά αποσύρθηκε τελευταία στιγμή και τώρα αναμένεται στο line-up των επερχόμενων Καννών.]

Είπατε στη συνέντευξη τύπου της ταινίας χθες, ότι εκπροσωπεί και ένα είδος δυνατού γυναικείου χαρακτήρα, που δεν αφήνει να την εκμεταλλευτούν, και πως θέλετε να έχετε πάντα δυνατούς χαρακτήρες γυναικών για να εκφράζουν το όραμά σας.

Ναι, εκπροσωπεί νέες Κινέζες γυναίκες που ζουν στις μεγάλες πόλεις, το είδος της σκληρής, πεισματάρας κοπέλας που είναι αντικομφορμίστρια και δε θέλει απλά να αποδεχθεί τα υπάρχοντα στάνταρ. Μου αρέσει αυτή η ηρωίδα επειδή είναι διαφορετική από όλους τους άλλους. Οι άλλοι, οι άντρες, παλεύουν συνεχώς για έλεγχο, για δύναμη. Εκείνη δεν παλεύει για δύναμη, αλλά το “πρόσωπο”. Για σεβασμό. Γι’αυτό αποφασίζει να ορμήξει στη μάχη κι ακόμα κι αν το αποτέλεσμα της μάχης δεν είναι καλό, θέλει να εκπροσωπεί την όρεξη των νέων για ανεξαρτησία και ελευθερία. Οι νεαροί χαρακτήρες στην ταινία μου βρίσκονται παγιδευμένοι στους μηχανισμούς της πάλης των ενηλίκων, και πρέπει να παλέψουν για να αντισταθούν σε αυτή τη ζωή, να βρουν μια ζωή με τους δικούς τους κανόνες.

*Η “Σκιά” του Ζανγκ Γιμού προβάλλεται στις αίθουσες. Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του 75ου Φεστιβάλ Βενετίας, τον Σεπτέμβριο του 2018.