Το νέο ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο

Σε απευθείας μετάδοση από την αίθουσα Τύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες, η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν αρμόδιος για την προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής Μαργαρίτης Σχοινάς και η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων παρουσιάζουν το νέο ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο.

Κατά την εναρκτήρια ομιλία της, η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τόνισε ότι «δεχόμαστε μια πολύ μεγάλη πίεση στα σύνορά μας», λέγοντας

ότι «πρέπει να υπάρξει ισορροπία ανάμεσα στην αλληλεγγύη και την αναγκαιότητα και πρέπει να υπάρξει επίσης εμπιστοσύνη ανάμεσα στα κράτη μέλη».

Αναφερόμενη στη Λέσβο, η Πρόεδρος της Κομισιόν σημείωσε: «Θα υπάρξει ένας πιλότος για την αντιμετώπιση του προβλήματος στη Λέσβο, ώστε να βοηθήσει την κατάσταση της διαβίωσης των ανθρώπων στο νησί».

Η παρουσίαση του Νέου Συμφώνου Μετανάστευσης και Ασύλου

Το λόγο πήρε αρχικά ο Μαργαρίτης Σχοινάς: «Ήρθε η ώρα της δράσης. Όλα τα προβλήματα με τη μετανάστευση δεν δημιουργήθηκαν από την Ευρώπη αλλά συμβολίζουν το κόστος της μη-Ευρώπης. Προηγήθηκαν εκτεταμένες διαβουλεύσεις με την Επίτροπο Γιόχανσον, πήγαμε σε όλες τις πρωτεύουσες της Ένωσης και αναλώσαμε εβδομάδες στο Κοινοβούλιο.

Στη μετανάστευση κανένα κράτος μέλος δεν αντιμετωπίζει την ίδια κατάσταση με κάποιο άλλο. Κανενός οι ανησυχίες δεν είναι πιο θεμιτές από κάποιου άλλου. Η αποτυχία της Ένωσης να δημιουργήσει Συμφωνία είναι κάτι που δεν ξεχνάμε, θέλουμε να καθίσουν όλοι στο τραπέζι.

Η ευθύνη και η αλληλεγγύη είναι οι δύο πυλώνες του πακέτου. Στην Ευρώπη δεν θα πρέπει να θεωρείται ότι υπάρχει επιλογή, είτε το ένα είτε το άλλο. Χρειαζόμαστε γείτονες και εταίρους να διαχειριστούν τις μεταναστευτικές ροές. Από το 2015 έχουμε διαθέσει 9 δις ευρώ για την υποστήριξη προσφύγων και μεταναστών σε χώρες εκτός ΕΕ. Εδώ επιλέγουμε έναν διττό στόχο: Να βοηθήσουμε αυτές τις χώρες να βοηθήσουν τους ανθρώπους από το να εμπιστεύονται τη ζωή τους στους διακινητές και δεύτερον να σπάσουμε το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών.

Θα έχουμε ελέγχους πρώτης εισόδου όλων των αφίξεων. Η μόνη υποχρέωση αυτή τη στιγμή είναι η λάθρα άφιξη να υπόκειται μόνο σε συλλογή δακτυλικών αποτυπωμάτων ενώ πλέον θα φτάνουν σε αναλυτικό έλεγχο. Όλοι όσοι δεν λάβουν άσυλο θα πρέπει να περάσουν από ταχείες διαδικασίες επιστροφής.

Η έμφαση στα σύνορα θα ενισχυθεί από ένα νέο ευρωπαϊκό σύστημα συντονισμένο προς τις επιστροφές όπου η Frontex θα παίζει έναν σημαντικό επιχειρησιακό ρόλο.

Δεν συζητάμε το αν θα υπάρξει αλληλεγγύη αλλά το πόσο θα υπάρξει. Τα κράτη – μέλη ανά πάσα στιγμή θα μπορούν να έχουν το επίπεδο βοήθειας που θέλουν. Εισαγωγή νέου σχήματος που λέγεται χορηγία επιστροφών. Επιδιώκει να εξισορροπήσει αντικρουόμενα συμφέροντα. Η μετεγκατάσταση είναι αυτό που ανακουφίζει τα κράτη μέλη με μεγάλο αριθμό αφίξεων. Το κράτος μέλος που δέχεται την πίεση θα δέχεται και κάποια ανακούφιση. Θα μπορούν τα κράτη μέλη να διαλέγουν εθνικότητες σε σχέση με τις πιθανότητες επιστροφών.

Θα έχουμε κριτήρια για αποτελεσματική και μόνιμη αλληλεγγύη. Του χρόνου θα παρουσιάσουμε στρατηγική για τη μελλοντική Σένγκεν. Είναι ένα νέο σύστημα, μια νέα αρχή και όλα συνδέονται μεταξύ τους. Το Δουβλίνο δεν φτιάχτηκε για να αντιμετωπίζει μαζική μετανάστευση».

Κατόπιν η Επίτροπος Γιόχανσον τοποθετήθηκε για την πρόταση για το Νέο Σύμφωνο: «Καταλαβαίνω ότι πολλοί νομίζουν ότι είμαστε στο 2015, αλλά δεν ισχύει αυτό. Πρέπει να διαχειριστούμε την αποτελεσματικότητα στις επιστροφές. Χρειαζόμαστε λιγότερες παράνομες αφίξεις μεταναστών και περισσότερες νόμιμες. Πρέπει να πολεμήσουμε τους διακινητές. Γι αυτό πρέπει να συνεργαστούμε στενά με τις τρίτες χώρες και να εστιάσουμε καλύτερα στις επιστροφές.

Είναι θεμελιώδες να υπερασπιστούμε το δικαίωμα για αίτηση ασύλου και συνεπώς πως θα φυλάμε τα σύνορά μας με βάση τη συνθήκη της Γενεύης. Θα υπάρχει υποχρεωτικός έλεγχος, διάρκειας το πολύ πέντε ημερών. Θα μπορούμε να ελέγξουμε όλα τα στοιχεία τους, ελέγχους ασφαλείας και υγειονομικούς ελέγχους. Αν οι αιτούντες άσυλο έχουν κάποια σχέση με άλλο κράτος-μέλος, τότε εκείνο το κράτος θα πρέπει να διαχειριστεί την αίτηση. Είναι σημαντικό μέσα σε 12 εβδομάδες να λαμβάνεται απόφαση για επιστροφή. Και θα είναι και μήνυμα πως εάν δεν δικαιούται κάποιος να μείνει στην Ευρώπη θα γυρίζει πίσω».

Η Ίλβα Γιόχανσον αναφέρθηκε και σε έναν βαθμό στο πως θα λειτουργεί ο υποχρεωτικός μηχανισμός αλληλεγγύης

«Είτε με επανεγκατάσταση όσων χρειάζονται προστασία ή με χορηγία επιστροφών, όπου το ένα κράτος θα βοηθά το άλλος για να επιστρέψει όσους δεν δικαιούνται να μείνουν νόμιμα. Ο μηχανισμός θα λειτουργεί και στις Έρευνες και Διασώσεις. Όταν σώζονται άνθρωποι στη θάλασσα θα πρέπει να καταλάβουμε ότι αποβιβάζονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όχι σε ένα κράτος-μέλος συγκεκριμένα. Στόχος μας είναι να έχουμε ένα σύστημα που θα είναι προβλέψιμο και δεν θα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με εκπλήξεις».

Οι πυλώνες αναλυτικά

Ισχυρότερη εμπιστοσύνη που ενισχύεται από καλύτερες και πιο αποτελεσματικές διαδικασίες

Ο πρώτος πυλώνας της προσέγγισης της Επιτροπής για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης συνίσταται σε πιο αποτελεσματικές και ταχύτερες διαδικασίες. Ειδικότερα, η Επιτροπή προτείνει την καθιέρωση μιας ολοκληρωμένης διαδικασίας συνόρων, η οποία για πρώτη φορά περιλαμβάνει έλεγχο πριν από την είσοδο που καλύπτει τον προσδιορισμό όλων των ατόμων που διασχίζουν τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ χωρίς άδεια ή έχουν αποβιβαστεί μετά από έρευνα και επιχείρηση διάσωσης. Αυτό συνεπάγεται επίσης έλεγχο της υγείας και της ασφάλειας, δακτυλικά αποτυπώματα και εγγραφή στη βάση δεδομένων Eurodac. Μετά τον έλεγχο, τα άτομα μπορούν να προωθούνται στη σωστή διαδικασία, είτε στα σύνορα για ορισμένες κατηγορίες αιτούντων είτε σε μια κανονική διαδικασία ασύλου. Στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας, στα σύνορα θα ληφθούν γρήγορες αποφάσεις ασύλου ή επιστροφής, παρέχοντας γρήγορη βεβαιότητα για άτομα των οποίων οι περιπτώσεις μπορούν να εξεταστούν γρήγορα. Ταυτόχρονα, όλες οι άλλες διαδικασίες θα βελτιωθούν και θα υπόκεινται σε ισχυρότερη παρακολούθηση και επιχειρησιακή υποστήριξη από οργανισμούς της ΕΕ. Η ψηφιακή υποδομή της ΕΕ για τη διαχείριση της μετανάστευσης θα εκσυγχρονιστεί ώστε να αντικατοπτρίζει και να υποστηρίζει αυτές τις διαδικασίες.

Δίκαιη κατανομή ευθύνης και αλληλεγγύης

Ο δεύτερος πυλώνας στον πυρήνα του Συμφώνου είναι η δίκαιη κατανομή ευθύνης και αλληλεγγύης. Τα κράτη μέλη θα είναι υποχρεωμένα να ενεργούν υπεύθυνα και να υπάρχει αλληλεγγύη μεταξύ τους. Κάθε κράτος μέλος, χωρίς καμία εξαίρεση, πρέπει να συμβάλει στην αλληλεγγύη σε περιόδους έντασης, να συμβάλει στη σταθεροποίηση του συνολικού συστήματος, να υποστηρίξει τα κράτη μέλη που βρίσκονται υπό πίεση και να διασφαλίσει ότι η Ένωση εκπληρώνει τις ανθρωπιστικές της υποχρεώσεις.

Όσον αφορά τις διάφορες καταστάσεις των κρατών μελών και τις κυμαινόμενες μεταναστευτικές πιέσεις, η Επιτροπή προτείνει ένα σύστημα ευέλικτων συνεισφορών από τα κράτη μέλη. Αυτά μπορεί να κυμαίνονται από τη μετεγκατάσταση αιτούντων άσυλο από τη χώρα της πρώτης εισόδου έως την ανάληψη ευθύνης για τα άτομα που επιστρέφουν χωρίς δικαίωμα διαμονής ή διάφορες μορφές επιχειρησιακής υποστήριξης. Ενώ το νέο σύστημα βασίζεται σε συνεργασία και ευέλικτες μορφές υποστήριξης που ξεκινούν σε εθελοντική βάση, θα απαιτηθούν αυστηρότερες συνεισφορές σε περιόδους πίεσης στα επιμέρους κράτη μέλη, βάσει ενός δικτύου ασφαλείας.

Ο μηχανισμός αλληλεγγύης θα καλύπτει διάφορες καταστάσεις -συμπεριλαμβανομένης της αποβίβασης ατόμων μετά από επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, πιέσεις, καταστάσεις κρίσης ή άλλες συγκεκριμένες περιστάσεις.

Αλλαγή μοντέλου στη συνεργασία με χώρες εκτός ΕΕ

Η ΕΕ θα επιδιώξει να προωθήσει εξατομικευμένες και αμοιβαία επωφελείς εταιρικές σχέσεις με τρίτες χώρες. Αυτές θα βοηθήσουν στην αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων, όπως το εμπόριο μεταναστών, θα βοηθήσουν στην ανάπτυξη νομικών οδών και θα αντιμετωπίσει την αποτελεσματική εφαρμογή των συμφωνιών και ρυθμίσεων επανεισδοχής. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα ενεργήσουν ενωτικά χρησιμοποιώντας ένα ευρύ φάσμα εργαλείων για τη στήριξη της συνεργασίας με τρίτες χώρες για την επανεισδοχή.

Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση

Το σημερινό πακέτο θα επιδιώξει επίσης να ενισχύσει ένα κοινό ευρωπαϊκό σύστημα για επιστροφές, ώστε να καταστήσει τους κανόνες της ΕΕ για τη μετανάστευση πιο αξιόπιστους. Αυτό θα περιλαμβάνει ένα πιο αποτελεσματικό νομικό πλαίσιο, έναν ισχυρότερο ρόλο της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, και έναν νεοδιορισμένο Συντονιστή Επιστροφών της ΕΕ με ένα δίκτυο εθνικών εκπροσώπων για τη διασφάλιση της συνοχής σε ολόκληρη την ΕΕ.

Θα προτείνει επίσης μια κοινή διακυβέρνηση για τη μετανάστευση με καλύτερο στρατηγικό σχεδιασμό, ώστε να διασφαλιστεί η ευθυγράμμιση των πολιτικών της ΕΕ και των κρατών μελών, καθώς και ενισχυμένη παρακολούθηση της διαχείρισης της μετανάστευσης επιτόπου για την ενίσχυση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης.

Η διαχείριση των εξωτερικών συνόρων θα βελτιωθεί

Το μόνιμο σώμα της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, που έχει προγραμματιστεί να αναπτυχθεί από την 1η Ιανουαρίου 2021, θα παρέχει αυξημένη υποστήριξη όπου χρειάζεται. Μια αξιόπιστη νομική πολιτική μετανάστευσης και ένταξης θα ωφελήσει τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και οικονομίες. Η Επιτροπή θα εγκαινιάσει συνεργασίες με βασικές χώρες εκτός ΕΕ που θα συνδυάσει τις ανάγκες εργασίας και δεξιοτήτων στην ΕΕ. Το Σύμφωνο θα ενισχύσει την επανεγκατάσταση και θα προωθήσει άλλες συμπληρωματικές οδούς, επιδιώκοντας να αναπτύξει ένα ευρωπαϊκό μοντέλο κοινοτικής ή ιδιωτικής χορηγίας. Η Επιτροπή θα εγκρίνει επίσης ένα νέο ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης για την ενσωμάτωση και την ένταξη για το 2021-2024.

Επόμενα βήματα

Εναπόκειται τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εξετάσουν και να υιοθετήσουν το σύνολο των νομοθετικών πράξεων που είναι απαραίτητες για την υλοποίηση μιας πραγματικά κοινής πολιτικής ασύλου και μετανάστευσης της ΕΕ. Δεδομένου του επείγοντος χαρακτήρα των τοπικών καταστάσεων σε πολλά κράτη μέλη, οι συννομοθέτες καλούνται να φτάσουν σε πολιτική συμφωνία για τις βασικές αρχές του Κανονισμού για τη Διαχείριση του Ασύλου και της Μετανάστευσης, την υιοθέτηση του κανονισμού για την Υπηρεσία Ασύλου της ΕΕ καθώς και του κανονισμού για το Eurodac έως το τέλος του έτους.

Η αναθεωρημένη οδηγία για τις συνθήκες υποδοχής, ο κανονισμός πιστοποίησης και η αναδιατυπωμένη οδηγία επιστροφής θα πρέπει επίσης να εγκριθούν γρήγορα, με βάση την πρόοδο.

Πηγή: Euronews, ΑΠΕ - ΜΠΕ