«Στρατός παρελάσεων ή στρατός μάχης;»

Η πραγματική ενίσχυση του ηθικού δεν γίνεται με κραυγές στην Πανεπιστημίου. Παρότι πολλές φορές τις χρησιμοποιήσαμε στο πεδίο. Γίνεται με γνώσεις και πατριωτική αντίληψη. Οι ακροδεξιές αντιλήψεις φεύγουν με την προσήλωση στις επαγγελματικές γνώσεις και στην εργασία (ρεαλισμός) καθώς και στην σύνδεση με τις λαϊκές ανάγκες.

Το δίλημμα, ακριβώς με αυτή τη φράση, τέθηκε στον Μπίσμαρκ μετά από τις διαδοχικές ήττες στον Κριμαϊκό πόλεμο, στον Ιταλικό και στον πόλεμο της Δανίας. Η κατάσταση είχε φτάσει στο απροχώρητο. Την δεκαετία του 1860, το δίκτυο των εμπόρων και οι ανάγκες της ανερχόμενης αστικής τάξης δεν μπορούσαν να ανεχτούν τα μικρά κράτη στο εσωτερικό της χώρας (η Γερμανία ενοποιήθηκε το 1871) ούτε την έλλειψη προστασίας στο εξωτερικό. Στο Κοινοβούλιο παζάρευαν για την διάρκεια της στρατιωτικής θητείας και την αναδιοργάνωση του στρατού. Η εκπαίδευση του στρατού, η αναδιοργάνωση και τα σύγχρονα όπλα έδωσαν στους Πρώσους το 1860 την εκδίκηση απέναντι στους Δανούς και απέναντι στους Γάλλους το 1871.

Στη χώρα μας μετά την ήττα του 1897 τέθηκε το ίδιο δίλημμα στον Ελευθέριο Βενιζέλο. Απομονώθηκαν τα τυχοδιωκτικά ακραία στοιχεία της ‘’Εθνικής Εταιρείας’’, αντιμετωπίσθηκαν τα προβλήματα αναδιοργάνωσης και εκπαίδευσης και οδηγηθήκαμε στις νίκες των Βαλκανικών πολέμων και στην απόκτηση της Μακεδονίας, Ηπείρου, Δυτ. Θράκης, νησιών Ανατ. Αιγαίου και Κρήτης.

Για να το ξεκαθαρίσω. Δεν είμαι αντίθετος με τις στρατιωτικές παρελάσεις όταν αυτές συνδυάζονται με ιστορική γνώση του προσωπικού και δεν κατασπαταλούν σημαντικό χρόνο από την εκπαίδευση. Οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις είναι αξιόμαχες αλλά με πολλά προβλήματα.

Τα τελευταία γεγονότα με τα συνθήματα στην παρέλαση ανέδειξαν εσωτερικά ζητήματα πειθαρχίας, σε μια πορεία προδιαγεγραμμένη, που μέσα από τα ακραία συνθήματα κρύβει το πραγματικό επίπεδο εκπαίδευσης και οργάνωσης.

Μετά το 1974 έγινε προσπάθεια να ‘’εκδημοκρατιστούν’’ τα στρατιωτικά σχολεία με σωρεία ακαδημαϊκών μαθημάτων, ομιλίες και ασκήσεις παρελάσεων. Άγγιξαν την επιφάνεια και κουκούλωσαν τα προβλήματα. Απλά τότε ήταν πρόσφατη η τουρκική εισβολή στην Κύπρο και το δημοκρατικό φρόνημα δεν αμφισβητούνταν. Στη συνέχεια η πατριωτική αντίληψη του Α. Παπανδρέου κράτησε την κατάσταση υπό έλεγχο.

Στη συνέχεια η στρατιωτική εκπαίδευση στις σχολές δεν προσαρμόσθηκε στα νέα δεδομένα. Στηρίχτηκε, μέχρι σήμερα, στην ακαδημαϊκή εκπαίδευση π.χ. με 45 ετερόκλητα περίπου μαθήματα στη Σχολή Ευελπίδων, μείωση της στρατιωτικής εκπαίδευσης και ‘’σιγουριά’’ για μελλοντική πορεία στους μαθητές. Σαν αποτέλεσμα προκλήθηκε αδιαφορία, σύγχυση στον προσανατολισμό και έλλειψη επαγγελματικής (στρατιωτικής) εκπαίδευσης. Δόθηκε έτσι χρόνος σε υποκατάστατα με ακραίες αντιλήψεις. Όταν δεν εκπαιδεύεσαι να νικήσεις στη μάχη, νικάς στα λόγια!

Στις Σχολή Ικάρων και Ναυτικών Δοκίμων η τεχνική εκπαίδευση διατηρήθηκε και τα προβλήματα είναι λιγότερα. Παρόλα αυτά η έλλειψη διαθέσιμων μέσων σε αεροπλάνα και πλοία έδωσε και εκεί χώρο στη θεωρητικολογία και στις ακραίες απόψεις.

Στις σχολές υπαξιωματικών η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη και γι αυτό βλέπουμε να αναδεικνύονται εκεί εντονότερα τα προβλήματα. Η υποκατάσταση των υπαξιωματικών από τους επαγγελματίες οπλίτες τους απαξίωσε και υποβάθμισε.

Οι προτάσεις που έγιναν το 2015 για την αναδιοργάνωση και την εκπαίδευση έμειναν στη μέση.

Η τωρινή προσπάθεια που γίνεται για αναδιοργάνωση του στρατού, σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες και μακάρι να μην είναι έτσι, σκόνταψε ήδη και μάλλον καταλήγει στην μείωση μονάδων όχι από τα μετόπισθεν αλλά από τις εμπρός μεραρχίες. Ο λόγος είναι απλός. Το κέντρο βάρους της επιρροής της Δεξιάς είναι στη Μακεδονία. Εκεί βρίσκονται οι στρατιωτικές μονάδες που θα έπρεπε να καταργηθούν. Οι τοπικές αντιδράσεις καθώς και οι συντεχνιακές μερίδας των στρατιωτικών είναι ισχυρές.

Έχουμε λοιπόν, επίπεδο εκπαίδευσης που δεν έχει προσαρμοσθεί στην μια και μόνη απειλή και στα νέα όπλα που έρχονται κατά καιρούς και απαιτούν προσαρμογή της τακτικής. Έχουμε μικρή στελέχωση στις μονάδες πρώτης γραμμής, όπως παραδέχτηκε και ο κ. Δένδιας. Μικρές μονάδες σημαίνει χαλάρωση των δεσμών λειτουργίας και της πειθαρχίας. Έχουμε ελλείψεις στη συντήρηση των μέσων γιατί τα χρήματα πηγαίνουν εμμονικά σε νέα συστήματα (κάποια εξ αυτών απαραίτητα).

Το κυριότερο έχουμε άρνηση εντοπισμού του προβλήματος και επόμενα άρνηση της διόρθωσης.

Η ανάγκη όμως της υπεράσπισης της κυριαρχίας της χώρας επιβάλει ριζικές αλλαγές. Η στασιμότητα είναι επικίνδυνη. Η εκπαίδευση στις στρατιωτικές σχολές πρέπει να συνδυαστεί με πτυχίο πανεπιστημιακό, θετικής κατεύθυνσης. Η οργάνωση πρέπει να προσαρμοστεί στην μοναδική απειλή και στις δυνατότητες. Το προσωπικό πρέπει να μάθει τη σύγχρονη μορφή πολέμου και όχι τα καθήκοντα του σκοπού. Δεν είμαστε στην εποχή του εμφυλίου.

Η πραγματική ενίσχυση του ηθικού δεν γίνεται με κραυγές στην Πανεπιστημίου. Παρότι πολλές φορές τις χρησιμοποιήσαμε στο πεδίο. Γίνεται με γνώσεις και πατριωτική αντίληψη. Οι ακροδεξιές αντιλήψεις φεύγουν με την προσήλωση στις επαγγελματικές γνώσεις και στην εργασία (ρεαλισμός) καθώς και στην σύνδεση με τις λαϊκές ανάγκες.

Οι κυβερνητικές υποχωρήσεις σε θέματα εξωτερικής πολιτικής δεν πρέπει να καλυφθούν από κραυγές, συνθήματα, τυπικές παρελάσεις και τελετές. Η τιμωρία για τις κραυγές δεν αρκεί. Η απειλή για τη χώρα μας δεν καθορίζεται από το ΝΑΤΟ, την Ε.Ε. ή την Ουκρανία. Καθορίζεται από την υπαρκτή τουρκική απειλή. Βρίσκεται στη Θράκη και στα νησιά, σε αντίθεση με ότι προσπαθούν να μας επιβάλλουν. Το ReArm (επανεξοπλισμός) της Ευρώπης αφορά άλλους, όχι εμάς. Οι δε στρατιωτικοί θα πρέπει να θυμούνται ότι τους πληρώνουν οι άνθρωποι του μόχθου και αυτοί απαιτούν να τους παρέχουν προστασία απέναντι στην εξωτερική απειλή. Και μόνο. Όχι με λόγια.

(Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.)