Προτάσεις ΔΝΤ για ένα δίκαιο και αποτελεσματικό σύστημα είσπραξης φόρων – Οι ασφαλιστικές δικλίδες

Κεντρικός άξονας των προτάσεων του ΔΝΤ είναι η εθελοντική συμμόρφωση.

Τη σημασία ενός σύγχρονου και ισορροπημένου πλαισίου για τη φορολογική συμμόρφωση και την είσπραξη των δημοσίων εσόδων αναδεικνύει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) σε νέα τεχνική έκθεση με τίτλο «Legislating for Fair

Η έκθεση, που φέρει την υπογραφή ομάδας ειδικών του Ταμείου, στους οποίους συγκαταλέγεται και η Ελληνίδα νομικός Λυδία Σοφρωνά, πρώην στέλεχος της ΑΑΔΕ, εστιάζει στην ανάγκη διαμόρφωσης ενός πλαισίου που να συνδυάζει τη δικαιοσύνη και την αποτελεσματικότητα, ενισχύοντας τόσο τη φορολογική συνείδηση όσο και τις δυνατότητες της διοίκησης να διασφαλίζει τα δημόσια έσοδα.

Κεντρικός άξονας των προτάσεων του ΔΝΤ είναι η εθελοντική συμμόρφωση, η οποία, όπως υπογραμμίζεται, αποτελεί τη βέλτιστη πρακτική σε ένα υγιές φορολογικό σύστημα. Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται η ενίσχυση εργαλείων όπως η δυνατότητα ρύθμισης οφειλών σε δόσεις βάσει οικονομικών κριτηρίων, η διευκόλυνση πληρωμών μέσω ψηφιακών καναλιών, και η αξιοποίηση του συμψηφισμού με επιστροφές φόρων ή άλλες υποχρεώσεις του Δημοσίου προς τον φορολογούμενο. Παράλληλα, τονίζεται η σημασία ύπαρξης σαφούς και προβλέψιμου νομικού πλαισίου που να ενισχύει τη διαφάνεια και την εμπιστοσύνη.

Η έκθεση επισημαίνει την ανάγκη ύπαρξης ασφαλιστικών δικλίδων έναντι των στρατηγικών αποφυγής πληρωμών. Σε περιπτώσεις υπόνοιας απόκρυψης περιουσίας ή δόλιας μεταβίβασης, προτείνονται μέτρα όπως η εγγραφή φορολογικών υποθηκών, η δυνατότητα προσωρινής δέσμευσης περιουσιακών στοιχείων πριν ακόμη τη βεβαίωση της οφειλής, καθώς και η υποχρέωση προσκόμισης φορολογικής ενημερότητας για τη συμμετοχή σε δημόσιες συμβάσεις ή την επίλυση εταιρικών σχέσεων. Επιπλέον, εξετάζεται η δυνατότητα επιβολής περιορισμών εξόδου από τη χώρα για φορολογούμενους με σημαντικές ληξιπρόθεσμες οφειλές, με τη ρητή προϋπόθεση της δικαστικής εποπτείας και της συμμόρφωσης με το συνταγματικό πλαίσιο.

Ως ύστατο μέσο, σε περιπτώσεις συστηματικής αθέτησης, το ΔΝΤ προτείνει την υποχρεωτική είσπραξη μέσω τρίτων – όπως εργοδότες ή τράπεζες – αλλά και την κατάσχεση και εκποίηση περιουσιακών στοιχείων, πάντα με σεβασμό στην αξιοπρεπή διαβίωση. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στην προσωπική ευθύνη διοικούντων νομικών προσώπων για παρακρατούμενους φόρους, όπως ο ΦΠΑ και οι φόροι μισθοδοσίας.

Η έκθεση περιλαμβάνει και παραδείγματα καλών πρακτικών από άλλες χώρες. Η Σιγκαπούρη, για παράδειγμα, παρέχει άτοκες δόσεις για ηλεκτρονικές πληρωμές, ενώ ο Καναδάς και η Νότια Αφρική έχουν θεσπίσει μακρές προθεσμίες παραγραφής για τη φορολογική είσπραξη. Αναφορές γίνονται και στην Ελλάδα.

Η έκθεση εξηγεί πως, σε αντίθεση με άλλες χώρες όπου ο πολίτης πρέπει να πληρώσει το σύνολο του φόρου για να δικαιούται προσφυγής, στην Ελλάδα μπορεί να προχωρήσει στην ένσταση πληρώνοντας μόνο το μη αμφισβητούμενο ποσό ή ένα μέρος του υπόλοιπου (π.χ. 30%-50%). Αυτή η πρακτική θεωρείται ως παράδειγμα ισορροπίας, γιατί προστατεύει τόσο το δημόσιο συμφέρον όσο και το δικαίωμα του πολίτη να προσφύγει σε ένδικα μέσα, ακόμα κι αν δεν έχει τη δυνατότητα να πληρώσει άμεσα όλο το ποσό.

Τέλος, η έκθεση του ΔΝΤ επισημαίνει την ανάγκη ευελιξίας σε περιόδους κρίσεων, προτείνοντας μέτρα όπως οι προσωρινές αναστολές πληρωμών, οι άτοκες ρυθμίσεις, η επιτάχυνση των επιστροφών φόρου και η παύση αναγκαστικών μέτρων – όπως εφαρμόστηκαν διεθνώς κατά την πανδημία COVID-19.

Δείτε την έκθεση του ΔΝΤ