Πώς η ραγδαία άνοδος στις ηλεκτρονικές πληρωμές ενίσχυσε τα δημόσια έσοδα το 2024 – Παραδείγματα

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, οι εισπράξεις μέσω ηλεκτρονικών πληρωμών ανήλθαν το 2024 σε 47,7 δισ. ευρώ.

Σημαντική βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης και ενίσχυση των δημοσίων εσόδων καταγράφεται εντός του 2024, με βασικό μοχλό την εκτεταμένη χρήση των ηλεκτρονικών πληρωμών και την πλήρη διασύνδεση των POS με τα ταμειακά συστήματα για χιλιάδες επιχειρήσεις και επαγγελματίες. Το νέο καθεστώς ηλεκτρονικής τιμολόγησης που εφαρμόστηκε καθολικά, διασφαλίζει ότι οι συναλλαγές που πραγματοποιούνται μέσω καρτών συνοδεύονται υποχρεωτικά

Η εξέλιξη αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία για τον τριτογενή τομέα, δηλαδή για τις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, μεταφορών και εμπορίου, οι οποίες στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό σε συναλλαγές με τελικούς καταναλωτές. Η άμεση συσχέτιση των εισπράξεων μέσω καρτών με τη φορολογική καταγραφή ενίσχυσε τη διαφάνεια και οδήγησε σε σημαντική αύξηση των εισπράξεων από ΦΠΑ, αλλά και στην αποκάλυψη φορολογητέας ύλης που προηγουμένως παρέμενε στη σκιά της παραοικονομίας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, οι συνολικές εισπράξεις μέσω ηλεκτρονικών πληρωμών ανήλθαν το 2024 σε 47,7 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 8,3 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2023. Η συντριπτική πλειοψηφία των πληρωμών, το 92,8%, καταγράφεται στον τριτογενή τομέα, επιβεβαιώνοντας ότι ο συγκεκριμένος τομέας της οικονομίας ήταν εκείνος που ωφελήθηκε περισσότερο από τη μετατόπιση των συναλλαγών από τα μετρητά στο πλαστικό χρήμα.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι σε 241 από τους 282 επιμέρους κλάδους του τριτογενούς τομέα καταγράφηκε αύξηση των εσόδων μέσω καρτών. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφηκαν σε δραστηριότητες λιανικού εμπορίου (άνω των 3 δισ. ευρώ), στην εστίαση (1,47 δισ. ευρώ) και στον τουριστικό τομέα, ιδίως στα καταλύματα, που εμφάνισαν άνοδο 566 εκατ. ευρώ. Άλλοι κλάδοι με εντυπωσιακές αυξήσεις είναι οι δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας, η πληροφορική, οι χερσαίες και αεροπορικές μεταφορές, καθώς και υπηρεσίες διασκέδασης και ψυχαγωγίας.

Η αύξηση των ηλεκτρονικών πληρωμών δεν περιορίζεται μόνο σε όρους απόλυτων μεγεθών, αλλά συνοδεύεται και από εντυπωσιακές ποσοστιαίες μεταβολές σε επιμέρους κλάδους. Ενδεικτικά, οι δραστηριότητες παροχής συμβουλών για ηλεκτρονικούς υπολογιστές παρουσίασαν αύξηση 2.459%, η εκμετάλλευση αιθουσών θεάματος 469%, το λιανικό εμπόριο σε υπαίθριους πάγκους και αγορές έως 271%, ενώ ακόμη και οι εγκαταστάσεις γυμναστικής κατέγραψαν αύξηση 81%.
Η εξέλιξη αυτή είχε άμεση επίδραση στον όγκο των μετρητών που χρησιμοποιήθηκαν στις συναλλαγές. Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων δείχνει ότι σε 215 από τους 282 κλάδους του τριτογενούς τομέα, μειώθηκε η χρήση μετρητών. Το συνολικό ποσό της μείωσης υπολογίζεται σε 5,28 δισ. ευρώ. Με άλλα λόγια, η αύξηση των ηλεκτρονικών πληρωμών κατά 7,5 δισ. ευρώ οδήγησε σε αντικατάσταση μετρητών ύψους 5,28 δισ. ευρώ. Η μετατόπιση αυτή προς ηλεκτρονικές συναλλαγές έχει τεράστια σημασία, καθώς ενισχύει την ιχνηλασιμότητα των συναλλαγών και περιορίζει τη δυνατότητα φοροδιαφυγής.

Η μελέτη της ΑΑΔΕ αξιοποιείσαι και ευρήματα του ΙΟΒΕ σύμφωνα με τα οποία για κάθε 10 ευρώ νέων συναλλαγών μέσω καρτών, ανακύπτουν κατά μέσο όρο 0,67 ευρώ από προηγουμένως αδήλωτα έσοδα ΦΠΑ. Επομένως, η αντικατάσταση 5,785 δισ. ευρώ σε μετρητά από κάρτες εκτιμάται ότι απέφερε επιπλέον 388 εκατ. ευρώ σε έσοδα ΦΠΑ μέσα στο 2024. Οι μεγαλύτερες εισφορές καταγράφηκαν στο λιανεμπόριο τροφίμων και καπνού, την εστίαση, την παροχή ποτών, το λιανικό εμπόριο καυσίμων, τα ξενοδοχεία και τις τηλεπικοινωνίες.

Πέρα από τα άμεσα οφέλη στον ΦΠΑ, η ευρεία υιοθέτηση ηλεκτρονικών πληρωμών επιφέρει και θετικές συνέπειες στη φορολογία εισοδήματος. Συγκεκριμένα, το 56% των επιτηδευματιών φυσικών προσώπων φορολογήθηκε με βάση το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα, σύμφωνα με το άρθρο 28Α του ν. 4172/2013, οδηγώντας σε επιπλέον φόρο 470 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, όσοι φορολογήθηκαν βάσει των δηλωθέντων τους στοιχείων, δήλωσαν αυξημένα κέρδη κατά μέσο όρο 4.500 ευρώ, γεγονός που συνετέλεσε σε επιπλέον έσοδα φόρου 270 εκατ. ευρώ.

Στο επίπεδο των νομικών προσώπων, η αναλογία φορολογητέων κερδών προς τα ακαθάριστα έσοδα αυξήθηκε κατά σχεδόν δύο ποσοστιαίες μονάδες, γεγονός που επίσης αποδίδεται στη βελτίωση της συμμόρφωσης. Παρότι ο κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων παρέμεινε σχεδόν σταθερός, η φορολογητέα βάση διευρύνθηκε, αποφέροντας επιπλέον φόρους 740 εκατ. ευρώ εντός του 2024.

Σε ό,τι αφορά τον ΦΠΑ, η οικονομική ανάλυση της ΑΑΔΕ αποκαλύπτει ότι περίπου το 1/3 της ετήσιας αύξησης των εσόδων ΦΠΑ από το 2022 έως το 2024 οφείλεται στη βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης. Ειδικότερα, το 2024 τα συνολικά έσοδα από ΦΠΑ αυξήθηκαν κατά 1,836 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 522 εκατ. ευρώ αποδίδονται σε ενέργειες συμμόρφωσης. Τα υπόλοιπα οφείλονται σε λοιπούς οικονομικούς παράγοντες, όπως η αύξηση της κατανάλωσης ή οι διακυμάνσεις των τιμών.