Ο κατακερματισμός του κέντρου, η πληγωμένη ΝΔ και το νέο αφήγημα που φέρνει η άνοδος της ακροδεξιάς

Η αλήθεια είναι πως το αποτύπωμα των δεύτερων εκλογών είναι σαφώς διαφορετικό από αυτό των πρώτων εκλογών του Μαΐου.

Υπό αυτό το πρίσμα, έχει ιδιαίτερη σημασία η προσπάθεια ερμήνευσης των εκλογικών αποτελεσμάτων και η εξαγωγή κάποιων -ποσοτικών έστω- πολιτικών συμπερασμάτων.

Συνεπώς:

- Αδιαφιλονίκητος θριαμβευτής των χθεσινών εκλογών ήταν η αποχή. Η συμμετοχή από το 61,1% του Μαΐου

-όπου ψήφισαν ελαφρώς πάνω από 6 εκατ. πολίτες- κατρακύλησε στο ιστορικό χαμηλό του 52,82% με μόλις 5.27 εκατ. πολίτες να ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα. Σε απόλυτους αριθμούς στις εκλογές του Ιουνίου ψήφισαν περίπου 700.000 λιγότεροι πολίτες, εγείροντας σημαντικούς προβληματισμούς.

- Το τεράστιο ποσοστό της αποχής πλήγωσε αισθητά τη ΝΔ, η οποία μπορεί μεν να συγκράτησε τα ποσοστά της, όμως έχασε περίπου 300.000 ψήφους. Στις εκλογές του Μαΐου είχε πάρει ελαφρώς πάνω από 2.4 εκατ. ψήφους, ενώ χθες υποχώρησε στο 2.1 εκατ. ψήφους.

Η σιγουριά του νικητή, αλλά και η διαρροή προς τα δεξιά της φαίνεται πως είχε ως αποτέλεσμα αυτήν τη σημαντική απώλεια ψήφων, η οποία πάντως δεν αποτυπώθηκε στα ποσοστά της και ήταν αρκετή για να της χαρίσει μια ακόμα τετραετία με ισχυρή αυτοδυναμία.

- Η αποχή έπληξε ακόμη περισσότερο τον ήδη εκλογικά τραυματισμένο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος από το 20,07% υποχώρησε στο 17,84%, χάνοντας περίπου 250.000 ψήφους από τις εκλογές του Μαΐου, πέφτοντας μάλιστα κάτω από το φράγμα του 1 εκατ. ψήφων. Σε κάθε περίπτωση η επόμενη μέρα στον ΣΥΡΙΖΑ αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφού φαίνεται πως θα τεθεί ζήτημα τόσο ηγεσίας όσο και ιδεολογικού προσανατολισμού.

Να σημειώσω εδώ πως η βουλευτική δύναμη του ΣΥΡΙΖΑ περιορίστηκε μόλις στις 48 έδρες, το οποίο σημαίνει πως η αξιωματική αντιπολίτευση δεν θα είναι σε θέση να καταθέσει πρόταση δυσπιστίας προς την κυβέρνηση, αφού για κάτι τέτοιο απαιτούνται 50 έδρες.

- Το ΠΑΣΟΚ φάνηκε πως έχει φτάσει στο εκλογικό του ταβάνι, αφού δεν μπόρεσε να καταγράψει ανάλογη δυναμική με αυτή των εκλογών του Μαΐου, όταν και αύξησε σημαντικά τα εκλογικά του ποσοστά. Το ΠΑΣΟΚ μπορεί να κατέγραψε ελαφρώς καλύτερο ποσοστό 11,85% έναντι 11,46%, όμως στην πραγματικότητα έχασε περίπου 60.000 ψήφους σε σχέση με τις εκλογές του Μαΐου. Το αποτέλεσμα, όμως, των εκλογών του Ιουνίου παγίωσε το ΠΑΣΟΚ ως έναν ισχυρό τρίτο πόλο, ο οποίος θα βρίσκεται στον ζωτικό εκλογικό χώρο ανάμεσα σε ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ.

- Περίπου ίδια κατάσταση και για το ΚΚΕ, το οποίο με τη σειρά του δε μπόρεσε να καρπωθεί σημαντικά εκλογικά οφέλη. Το ΚΚΕ αν και κατέγραψε ελαφρώς καλύτερο ποσοστό 7,69% έναντι 7,23%, εντούτοις απώλεσε περίπου 25.000 ψήφους σε σχέση με τις εκλογές του Μαΐου.

Στο ΚΚΕ σίγουρα δεν μπορεί να υπάρχει κλίμα πανηγυρισμών, όμως αφενός η απουσία του ΜΕΡΑ25 από τη Βουλή και αφετέρου τα σημαντικά προβλήματα που υπάρχουν στον ΣΥΡΙΖΑ προσφέρουν μια ευκαιρία, ώστε να παγιωθεί ως ο στιβαρός αριστερός κοινοβουλευτικός πυλώνας γύρω από τον οποίο μπορούν να συνταχθούν ευρύτερες κοινωνικές δυνάμεις.

- Σαφώς νικητές των χθεσινών εκλογών οι Σπαρτιάτες, οι οποίοι με ποσοστό 4,64% και περίπου 240.000 ψήφους κατάφεραν να εκλεγούν ως πέμπτη κοινοβουλευτική δύναμη, ξεπερνώντας τόσο την Ελληνική Λύση όσο και την Νίκη. Για το προβληματικό της εισόδου στη Βουλή ενός μορφώματος του οποίου ο ιθύνων νους βρίσκεται καταδικασμένος στη φυλακή, νομίζω πως δεν χρειάζεται περαιτέρω σχολιασμός.

- Ακριβώς το ίδιο ποσοστό σημείωσε η Ελληνική Λύση, λαμβάνοντας 4,44% και περίπου 30.000 λιγότερους ψήφους. Δεδομένου, όμως, τόσο της εισόδου στη Βουλή των Σπαρτιατών όσο και της Νίκης, μάλλον επιτυχία θα πρέπει να θεωρείται η διατήρηση των ποσοστών της.

- Οπωσδήποτε κερδισμένη και η ΝΙΚΗ, η οποία έλαβε 20.000 περισσότερους ψήφους σε σχέση με τις εκλογές του Μαΐου και με ποσοστό 3,69% συμπληρώνει το κοινοβουλευτικό παζλ στα δεξιά της ΝΔ.

- Τέλος, το νήμα της εισόδου στη Βουλή κατάφερε να κόψει και η Πλεύση Ελευθερίας, συγκεντρώνοντας μάλιστα ελαφρώς λιγότερους ψήφους σε σχέση με τις εκλογές του Μαΐου, οι οποίες πάντως ήταν αρκετές για να σημειώσει 3,17%. Φαίνεται πως η εκλογική δυναμική που κατέγραφαν οι δημοσκοπήσεις ανακόπηκε μετά τις παρεμβάσεις στις εκλογικές λίστες του κόμματος.

- Μια σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ των δύο εκλογικών αναμετρήσεων αφορά τα κόμματα που έμειναν εκτός Βουλής. Το ποσοστό αυτών των κομμάτων ανήλθε μόλις στο 6,14% έναντι 16% στις εκλογές του Μαΐου. Από αυτά τα κόμματα μόνο το ΜΕΡΑ25 συγκέντρωσε ένα ποσοστό της τάξης του 2,5%, ενώ όλα τα υπόλοιπα κόμματα είχαν ποσοστά κάτω του 0,5%.

Τα παραπάνω αποτελούν απλώς ένα ποσοτικό αποτύπωμα του εκλογικού αποτελέσματος, το οποίο στη συνέχεια ο καθένας μπορεί να «διαβάσει» με τον δικό του τρόπο και να προβεί στις δικές του πολιτικές διαπιστώσεις:

Συμπερασματικά, η ΝΔ κατάφερε να εξασφαλίσει μια εύκολη αυτοδυναμία, παρά την απώλεια 300.000 ψήφων. Ο ΣΥΡΙΖΑ έδειξε ανήμπορος να αντιστρέψει το αρνητικό κλίμα και μάλλον μπαίνει σε μια εποχή αλλαγών και επαναπροσδιορισμών με άγνωστη κατάληξη.

Το ΠΑΣΟΚ εδραιώθηκε ως ο τρίτος πόλος ανάμεσα σε ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ και μένει να φανεί αν μπορεί σε βάθος χρόνου να απειλήσει την κεντροαριστερή πρωτοκαθεδρία του ΣΥΡΙΖΑ.

Το ΚΚΕ απέμεινε ως η μόνη αξιόπιστη αριστερή πρόταση και έχει την ευκαιρία να συσπειρώσει γύρω από αυτό ευρύτερες κοινωνικές δυνάμεις. Δεξιά της ΝΔ παρατηρείται ένας πρωτόγνωρος κατακερματισμός, με κόμματα τα οποία αναμένεται να μπουν σε έναν ανταγωνισμό για το ποιο είναι πιο πατριωτικό, εθνικιστικό, θρησκόληπτο.

Προσωπικά πιστεύω πως αυτή η κατάσταση που διαμορφώνεται δεξιότερα της ΝΔ θα οδηγήσει τη ΝΔ σε μια δεξιά στροφή, εγκαταλείποντας τον κεντρώο χώρο και τοποθετώντας στην κορυφή της κυβερνητικής ατζέντας ζητήματα όπως η αστυνομοκρατία, το δόγμα «Νόμος και Τάξη», η σκλήρυνση της στάσης στο μεταναστευτικό, η όξυνση της ρητορικής με την Τουρκία και γενικότερα όλα εκείνα τα ζητήματα, τα οποία θρέφουν τα ακροδεξιά κόμματα, τη δυναμική των οποίων θα προσπαθήσει να περιορίσει η ΝΔ, αφού αποτελούν πλέον άμεση εκλογική απειλή.

Τέλος, ερωτηματικό αποτελεί η κοινοβουλευτική στάση που θα τηρήσει η Πλεύση Ελευθερίας.

Σε κάθε περίπτωση, οι εκλογές του Ιουνίου σηματοδότησαν μια συντηρητική στροφή της ελληνικής κοινωνίας προς τα δεξιά, αφού τα κόμματα του δεξιού και ακροδεξιού άξονα συγκέντρωσαν περίπου το 60%, ακολουθώντας εν πολλοίς τη ρότα της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής.

Η Αριστερά είναι συνεπώς ο μεγάλος χαμένος των διπλών εκλογικών αναμετρήσεων και οφείλει να καταλάβει τα λάθη της, να ελευθερωθεί από τις ψευδαισθήσεις, να ανασυνταχθεί, να συμπαραταχθεί με τις εργατικές δυνάμεις και τα κοινωνικά κινήματα και να ασκήσει στιβαρή αντιπολίτευση τόσο στη Βουλή όσο πολύ περισσότερο στον δρόμο και στους χώρους εργασίας, προκειμένου να επανασυνδεθεί με τον ευρύτερες λαϊκές μάζες.

Του Τάσου Σκλάβου - Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας Παντείου Πανεπιστημίου

#ΕΚΛΟΓΕΣ_2023 #ΑΚΡΟΔΕΞΙΑ #ΝΕΑ_ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ #ΣΥΡΙΖΑ