Κληρονομώντας... χρέη

Κάποτε, η… κληρονομιά του θείου από την Αμερική γινόταν από ευσεβής φαντασίωση μέχρι κλασική ελληνική ταινία. Τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο η κληρονομιά του Αμερικάνου, αλλά ακόμα και των Ελλήνων θείων είναι ένα δυσβάσταχτο, τις περισσότερες φορές, άλγος, που οδηγεί τους κληρονόμους στην αποποίηση, όχι μονάχα από τις ευθύνες τους, αλλά και από σημαντικά περιουσιακά στοιχεία.

Πέραν του υψηλού φόρου κληρονομιάς που ενέχουν πολλές εξ αυτών των περιπτώσεων, αλλά και του υψηλού κόστους κατοχής των κληρονομούμενων περιουσιακών στοιχείων, μία τρίτη (μεγάλη) κατηγορία περιλαμβάνει εκείνους τους

κληρονομούμενους, οι οποίοι κατά τον χρόνο θανάτου τους άφησαν και πολλά χρέη. Τι δυνατότητες δίνει ο νόμος;

Είναι προφανές ότι ο νομοθέτης δεν θα μπορούσε να επιτρέψει να λάβει ο κληρονόμος μόνο τα καλά στοιχεία μίας κληρονομιάς (π.χ. τα ακίνητα), χωρίς να του μεταβιβαστούν και τα χρέη που ενδεχομένως κάποιος έχει δημιουργήσει κατά τη διάρκεια της ζωής του. Για τον λόγο αυτό, ο κληρονόμος, έχει τη δυνατότητα, μέσα σε τέσσερις μήνες από την ημέρα που θα μάθει για τον θάνατο ενός προσώπου, του οποίου είναι κληρονόμος, να μεταβεί στο ειρηνοδικείο της τελευταίας κατοικίας του θανόντος και να υποβάλει μία δήλωση, στην οποία αναφέρει ότι αποποιείται της κληρονομιάς του προσώπου αυτού. Προκειμένου, όμως, να αποδεικνύεται, τόσο ο θάνατος του εν λόγω προσώπου, όσο και η συγγένεια του αποποιούμενου, ο αιτών θα πρέπει να έχει μαζί του το πιστοποιητικό θανάτου και το λεγόμενο «πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών», που αποδεικνύει τη συγγένειά του. Αμφότερα εξασφαλίζονται με μία απλή αίτηση στο ΚΕΠ της γειτονιάς. Φυσικά και την ταυτότητά του.
Το έγγραφο αυτό της αποποίησης καλό είναι να το προσκομίσουμε σε κάθε φορέα (κυρίως του Δημοσίου), που υπήρχε πιθανότητα να χρωστά ο συγγενής μας.

(Δ.Ο.Υ. – Ε.Φ.Κ.Α.). Σημειώστε ότι από την ημέρα της αποποίησης ξεκινάει νέα προθεσμία αποποίησης για τους επόμενους στη σειρά συγγενείς. Η σειρά αυτή είναι ως εξής: Παιδιά – σύζυγοι, γονείς, αδελφοί, παππούδες και γιαγιάδες, θείοι και ανίψια, μέχρι και τα παιδιά των ανιψιών. Αν κάποιος εξ όλων αυτών είναι ανήλικος, θα πρέπει να δοθεί ειδική άδεια στους γονείς από το Δικαστήριο.

Υπάρχουν περιπτώσεις, όπου είναι δυσχερής η αποτίμηση της περιουσίας, ειδικά εντός του χρονικού διαστήματος των τεσσάρων μηνών, αλλά και, αντίστοιχα, η πλήρης εικόνα για τα χρέη του θανόντος. Με λίγα λόγια, περιπτώσεις όπου κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος εάν πουλώντας την ακίνητη περιουσία του θανόντος, θα εξοφληθούν τα χρέη και θα «μείνει και κάτι» στους κληρονόμους. Στην περίπτωση αυτή, που το όφελος ή η ζημία είναι δυσδιάκριτα, η καλύτερη λύση είναι η αποδοχή της κληρονομιάς, αλλά με το «ευεργέτημα της απογραφής». Ακολουθείται η ίδια διαδικασία που προαναφέραμε, αλλά ο κληρονόμος δηλώνει ότι επιθυμεί τη ρευστοποίηση των περιουσιακών στοιχείων του θανόντος.

Οι «δύσκολες» περιπτώσεις είναι εκείνες, όπου μαθαίνουμε για χρέη του θανόντος πολύ μετά τον θάνατό του, όπως είναι οι περιπτώσεις όπου ένας έλεγχος της εφορίας είχε ξεκινήσει όσο εκείνος ήταν εν ζωή, αλλά ολοκληρώθηκε και τα πρόστιμα «έπεσαν» μετά τον θάνατό του. Έχουμε αντιμετωπίσει περιπτώσεις, όπου οι συγγενείς ενός τέτοιου κληρονομούμενου δεν είχαν κάνει οποιαδήποτε ενέργεια αποποίησης, άρα θεωρήθηκαν κληρονόμοι και η εφορία, 24 (!) χρόνια μετά τον θάνατο της ελεγχόμενης (καθώς είχε προηγηθεί δικαστικός αγώνας των συνεταίρων της) βεβαίωσε τα πρόστιμα στους κληρονόμους που δεν είχαν αποποιηθεί. Η λύση σε αυτήν την περίπτωση είναι η αγωγή για «ακύρωση της πλασματικής αποδοχής της κληρονομιάς», όπου το Δικαστήριο δίνει τη δυνατότητα στους κληρονόμους να αποποιηθούν εκπροθέσμως.

Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να ελέγχουμε τις δυνατότητες που μας παρέχει ο νομοθέτης και να πράττουμε αναλόγως. Δεν είναι πάντα η αποποίηση η ορθότερη επιλογή, αλλά σίγουρα είναι η πλέον ασφαλής, ειδικά σε περιπτώσεις όπου δεν γνωρίζουμε τόσο καλά τον θανόντα και την πιθανότητα να έχει οφειλές.

Σοφία Νικολάου, Υποψήφια Βουλευτής ΝΔ Α΄ Αθήνας, Δικηγόρος.