Έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για τον Μητσοτάκη;

Υπάρχει ένα σημείο μετά το οποίο οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να ανακάμψουν. Αν μια κυβέρνηση το ξεπεράσει, ο χρόνος μετράει αντίστροφα για την πτώση της, αφού ό,τι και να κάνει δεν μπορεί να αντιστρέψει την καθοδική πορεία της.

«Από ένα σημείο και μετά, ο Σημίτης είτε έκανε το ένα είτε το αντίθετό του, συνέχιζε να πέφτει», σημειώνει ένας έγκριτος πολιτικός επιστήμονας, θέλοντας να δώσει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Συνήθως το «σημείο της μη επιστροφής» τοποθετείται στα μέσα της δεύτερης κυβερνητικής θητείας, αλλά πρόκειται για εμπειρική παρατήρηση η οποία δεν μπορεί να σταθεί ως κανόνας.

Το ερώτημα που τίθεται έντονα τις τελευταίες ημέρες, είναι αν η κυβέρνηση Μητσοτάκη ακολουθώντας την πεπατημένη των κυβερνήσεων της Μεταπολίτευσης, έχει ξεπεράσει το «σημείο της μη επιστροφής».

Μπορούμε να καταγράψουμε πέντε ενδείξεις που συνηγορούν στην εκτίμηση ότι για την κυβέρνηση έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση:

Είναι εμφανής η κόπωση τόσο της κυβέρνησης όσο και των πολιτών μετά από 5,5 χρόνια πρωθυπουργίας Μητσοτάκη. Αυτή η κόπωση συνοδεύει πάντοτε τη μακρά παραμονή στους κυβερνητικούς θώκους. Από τη μια μεριά, οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι φθείρονται και τα ελαττώματά τους αναδεικνύονται όλο και περισσότερο όσο περνάει ο καιρός. Από την άλλη, μετά από 5,5 χρόνια οι πολίτες δεν αισθάνονται ότι μπορούν περιμένουν κάτι καινούργιο κι ελπιδοφόρο από τους κυβερνώντες -αίσθηση που επιτείνεται από τις χαμηλές επιδόσεις της κυβέρνησης.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν έχει πλέον «εχθρό». Στο παιχνίδι της εξουσίας απαιτείται πάντοτε ένας «εχθρός» που να προκαλεί φόβο και απέχθεια ώστε να προκαλεί συσπειρώσεις εναντίον του. Η πολιτική εκπροσώπηση αυτών των αντισυσπειρώσεων μπορεί να αποτελέσει τη βασιλικό οδό προς την εξουσία. Για τον Καραμανλή ο εχθρός ήταν τα αρχικά τα τανκς και μετά ο Αντρέας, για το ΠΑΣΟΚ η Δεξιά, για τον Κώστα Καραμανλή ο Σημίτης, για τον Γιώργο Παπανδρέου ο Καραμανλής, για τον Σαμαρά ο ΣΥΡΙΖΑ, για τον Τσίπρα οι μνημομονιακοί. Βασικό στοιχείο της επιτυχίας του πρωθυπουργού ήταν ότι κατάφερε να εκφράσει το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο. Όμως μετά την κατρακύλα του ΣΥΡΙΖΑ, η ΝΔ δεν μπορεί να εμφανίσει κάποια δύναμη ως «απειλή», προκειμένου να κρατήσει τους ψηφοφόρους της «εντός». Γι’ αυτό βλέπουμε διαρροές νεοδημοκρατών προς όλες τις κατευθύνσεις -και κυρίως προς την Ακροδεξιά.

Η κυβέρνηση μοιάζει να μην έχει πλέον στρατηγική. Στην προηγούμενη φάση η ρητορεία Μητσοτάκη είχε ως πυλώνες τη σταθεροποίηση εντός του ευρώ και την οικονομική ανάπτυξη. Οι στόχοι αυτοί έχουν επιτευχθεί -αν και το ζήτημα του ευρώ είχε κλείσει το Ιούλιο του 2015 και θετικοί ρυθμοί ανάπτυξη σημειώνονταν ήδη από τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Σήμερα κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά ποιοι είναι οι στρατηγικοί στόχοι της κυβέρνησης. Χωρίς στόχους όμως, δεν μπορείς να πείσεις γιατί πρέπει να συνεχίσεις να κυβερνάς.

Η ακρίβεια προκαλεί γενικευμένη κοινωνική δυσαρέσκεια. Παρόλο που σημειώνονται θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης, οι εργαζόμενοι βλέπουν την αγοραστική δύναμή τους να πέφτει. Η πτώση του βιοτικού επιπέδου έτσι κι αλλιώς προκαλεί δυσαρέσκεια. Η δυσαρέσκεια όμως αυτή οξύνεται όταν βλέπει κανείς τα προσωπικά οικονομικά του να φθίνουν σε μια συγκυρία γενικής οικονομικής ανόδου -ανάπτυξη χωρίς κοινωνική δικαιοσύνη σημαίνει ευημερία για λίγους. Μια κυβέρνηση που δεν αντιμετωπίζει το νο1 πρόβλημα της κοινωνίας, παύει να είναι δημοφιλής.

Το έγκλημα των Τεμπών μετατρέπεται σε πολιτική χιονοστιβάδα. Μέσα σε μια ιδιαίτερα αρνητική συγκυρία για την κυβέρνηση, η επανάκαμψη του ζητήματος των Τεμπών λειτουργεί ως θρυαλλίδα της κοινωνικής δυσαρέσκειας. Στα Τέμπη θρυμματίζονται οι άξονες του πολιτικού αφηγήματος Μητσοτάκη, δηλαδή η αποτελεσματική λειτουργία του κρατικού μηχανισμού, ο σεβασμός στους θεσμούς και η ειλικρίνεια απέναντι στους πολίτες. Η αμφισβήτηση της ειλικρίνειας της κυβέρνησης αποτελεί ίσως τον πιο σημαντικό παράγοντα για τις πολιτικές εξελίξεις. Η γενικευμένη αίσθηση ότι η κυβέρνηση λέει ψέματα για τα Τέμπη υπονομεύει την αξιοπιστία της και δυσχεραίνει την όποια προσπάθεια επανεκκίνησής της.

Έχει αρχίσει λοιπόν η αντίστροφη μέτρηση για τον Μητσοτάκη; Παλιότερα αν μια κυβέρνηση αντιμετώπιζε τα προβλήματα της κυβέρνησης Μητσοτάκη, θα λέγαμε με αρκετή σιγουριά ότι η κατάστασή της δεν είναι ανατάξιμη. Ωστόσο, η συγκυρία που διανύουμε, είναι ιδιαίτερη. Γιατί ενώ είναι φθίνουσα η πορεία της κυβέρνησης, δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή δύναμη της αντιπολίτευσης που να προβάλλει ως αξιόπιστη διεκδικήτρια της διακυβέρνησης. Δηλαδή ενώ ενισχύεται η αίσθηση ότι ο Μητσοτάκης έχει μπει σε φάση αποδρομής, δεν μπορούμε να δούμε ποιο είναι το πρόσωπο της επόμενης μέρας.

Αυτό το πρωτοφανές κενό στα πολιτικά πράγματα, καθιστά επισφαλή οποιαδήποτε πρόβλεψη και ανοίγει τη βεντάλια των πολιτικών σεναρίων. Πλέουμε σε αχαρτογράφητα νερά