Στην ελληνική πλευρά των Πρεσπών η υπογραφή της συμφωνίας – Η ταραγμένη ιστορία της περιοχής (εικόνες)

Τη στιγμή που στο Κοινοβούλιο βρίσκεται σε εξέλιξη η συζήτηση της πρότασης δυσπιστίας που κατέθεσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης κατά της κυβέρνησης για το Σκοπιανό, το διεθνές ενδιαφέρον επικεντρώνονται στις Πρέσπες, όπου και εκεί θα υπογραφεί την Κυριακή η συμφωνία από τις δύο πλευρές.

Οι λεπτομέρειες για το ραντεβού είναι ακόμη πολύ περιορισμένες, καθώς ώρα και ακριβές σημείο παραμένουν άγνωστα για λόγους ασφαλείας.

Σύμφωνα με πληροφορίες που μεταδίδει το σκοπιανό

Η συμφωνία θα υπογραφεί από τους δύο υπουργούς Εξωτερικών των χωρών, Νίκολα Ντιμιτρόφ και Νίκο Κοτζιά και τον ειδικό μεσολαβητή του ΟΗΕ Μάθιου Νίμιτς.

«H συμφωνία θα υπογραφεί από τον Νίκο Κοτζιά και Νίκολα Ντιμιτρόφ σε ελληνικό έδαφος στις Πρέσπες, ενώ μετά όλοι θα μεταβούν σε “μακεδονικό” έδαφος για να γευματίσουν», μεταδίδει χαρακτηριστικά το πρακτορείο.

Στην υπογραφή της συμφωνίας αναμένεται να δώσουν το «παρών» υψηλοί προσκεκλημένοι, μεταξύ των οποίων ο ευρωπαίος επίτροπος Γιοχάνες Χαν, η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι και ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για το Σκοπιανό, Μάθιου Νίμιτς.

Η ιστορία της περιοχής

Οι Πρέσπες αποτελούν διάσημη για το φυσικό της κάλλος τριεθνή ορεινή λιμναία περιοχή στα βορειοδυτικά σύνορα της Ελλάδας με την Αλβανία και την ΠΓΔΜ. Βρίσκονται σε υψόμετρο 857 μέτρων η Μικρή Πρέσπα και περίπου 852 μέτρα η Μεγάλη, με δεσπόζοντα σημεία τους την ύπαρξη των δύο λιμνών: την Μεγάλη Πρέσπα που χωρίζεται ανάμεσα στην Ελλάδα, την ΠΓΔΜ και την Αλβανία και την Μικρή Πρέσπα η οποία ανήκει κυρίως στην Ελλάδα (τα 43,5 περίπου τ.χλμ.) ενώ το μικρότερο τμήμα της (λιγότερο από 4 τ.χλμ.), προς τα δυτικά ανήκει στην Αλβανία. Λόγω της καθόδου της στάθμης του νερού στη Μικρή Πρέσπα, το μέρος που ανήκει στην Αλβανία, έχει σχεδόν εξαφανιστεί.

Τις λίμνες περιβάλουν οι ορεινοί όγκοι του Βαρνούντα ανατολικώς και του Τρικλαρίου(Σφήκα) νοτίως, ενώ βορείως ο ορεινός όγκος του Ξεροβουνίου (σλ. Σούβα Γκόρα 1.857 μ.) και της Γκαλιτσίτσας (2.288 μ.), χωρίζει την Αχρίδα από την Μεγάλη Πρέσπα. Η Μεγάλη Πρέσπα, υπό τον μεγάλο ορεινό όγκο που την περιβάλλει, όπως και όλη η γύρω περιοχή, επικοινωνεί υπόγεια με την λίμνη της Αχρίδος, και κατά καιρούς την στάθμη των υδάτων τους μεταβάλλεται.

Κατά τους αρχαίους χρόνους, οι Πρέσπες αποτελούσαν βασικότατο τμήμα της Αρχαίας Λύγκου, έφεραν δε τα ονόματα «Μικρά» και «Μεγάλη Βρυγηίς». Η σημερινή ονομασία «Πρέσπα» μαρτυρείται ήδη από τους βυζαντινούς χρόνους. Δυστυχώς η περιοχή, λόγω της ιστορικής ευαισθησίας της, συνιστούσε μέχρι και πριν ολίγα χρόνια ζώνη εμπολέμου, βαρέως και η ίδια πληγωθείσα από τις Ελληνο-βαλκανικές μεγάλες αντιπαραθέσεις και φυσικά τον εμφύλιο πόλεμο. Έτσι υπέστη μια αδικαιολόγητη κατάσταση απομονώσεως, ελλείψεως ουσιαστικού κρατικού ενδιαφέροντος, που πέραν της απουσίας σημαντικών υποδομών (πρόβλημα που υφίσταται μέχρι και σήμερα), περιόρισε στο ελάχιστο τις αρχαιολογικές έρευνες.

Το 1908 που θα περάσει ο Ιβάνωφ για να μελετήσει την περιοχή, θα βρει το νησί του Αγίου Αχιλλείου τσιφλίκι έλληνα ευπόρου του Μοναστηρίου, ενώ θα μνημονεύσει την οικογένεια των Μάρκοβτσι, μέλη της οποίας σήμερα προφανώς επιβιώνουν στο νησί πλέον ως Μαρκόπουλοι. Η ντόπια πάλι παράδοση, κάνει λόγο για δύο έλληνες αδέρφια από τα Βιτώλια, που αγόρασαν το νησί από τούρκο Μπέη. Χώρισαν το τσιφλίκι και ο ένας πεθαίνοντας, ο Αθανάσιος Τσάτσος Βίκτωρος(;), το δώρισε στην Μονή της Παναγίας της Πορφύρας, απ΄όπου το 1925 οι κάτοικοι το αγόρασαν.

Την περίοδο αυτή, στις αρχές του 20ου αιώνος, τα χωριά είναι πλέον 18, ο δε πληθυσμός τους περί τους 10.000.

Παρά τον εποικισμό των προσφύγων από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο το 1923, ο πληθυσμός το 1940 σύμφωνα με απογραφή, είναι περίπου 7000. Δεν πρέπει να λησμονούμε πως πλέον η περιοχή δεν είναι ενιαία αλλά έχει μοιραστεί σε 3 κράτη, ενώ έχουν αποχωρήσει και οι μουσουλμάνοι με την Συνθήκη της Λωζάνης.

Πριν τον Εμφύλιο λόγω ελονοσίας εγκαταλείφθηκε το χωριό Οπάια, ενώ λόγω του εμφυλίου, ερημώθηκαν τα χωριά Σφήνα, Κρανιές, Δασερή, Πυξός και Αγκαθωτό.

Ο εμφύλιος θα ερημώσει την περιοχή, κέντρο άλλωστε του κομμουνιστικού στρατού, κάτι που προφανώς ήταν ο λόγος για νέο εποικισμό της περιοχής την περίοδο 1952-56, με Έλληνες Βλάχους της Ηπείρου και της Θεσσαλίας.

Τέλος ο Κ΄ αιώνας θα αποδώσει τις λίμνες στην κυριαρχία 3 χωρών (σημ. Ελλάδα, Αλβανία, ΠΓΔΜ), όμως νέα δεινά θα βιώσει η γύρω περιοχή. Ο Εμφύλιος, η ερήμωση των χωριών για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους, ο ψυχρός πόλεμος και επιφυλακτικός τρόπος με τον οποίο θα αντιμετωπιστεί η περιοχή από τις ηγεσίες των τριών εθνών, θα καταστήσουν την περιοχή από χώρο απείρου φυσικού κάλλους και ιστορικού ενδιαφέροντος, σε τόπο εγκατάλειψης και καχυποψίας.

Στην Ελληνική Πρέσπα σήμερα υπάρχει ο Δήμος Πρεσπών, που αποτελείται 13 χωριά-δημοτικά διαμερίσματα: Λαιμός (έδρα του Δήμου), Ψαράδες (στην Μεγάλη Πρέσπα), Άγιος Αχίλλειος (στο νησί της Μικρής Πρέσπας), Άγιος Γερμανός, Ανταρτικό, Βατοχώρι, Βροντερό, Καλλιθέα, Καρυές, Λευκώνας, Μικρολίμνη, Πλατύ, Πράσινο, ενώ συμπεριλαμβάνεται και το ιστορικό Πισοδέρι, ο Δήμος δε ολοκληρώνεται με τους οικισμούς πλέον Μηλιώνα, Οξυά, Πύλη και Τρίγωνο.