Σχέδιο έκτακτης ανάγκης «Τάλως»: Κίνδυνος ενεργοποίησης του ηφαιστείου της Σαντορίνης (video)

Εγκρίθηκε από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας το Γενικό Σχέδιο Αντιμετώπισης Έκτακτων Αναγκών για το ηφαίστειο της Σαντορίνης. Το σχέδιο με την κωδική ονομασία Τάλως στοχεύει στη σωστή αντιμετώπιση των αναγκών που θα προκύψουν σε περίπτωση έκρηξης. Βάσει των επιστημονικών μελετών άλλωστε, ο κίνδυνος ενεργοποίησης του ηφαιστείου είναι υπαρκτός.

Σε αυτό το σχέδιο περιγράφονται οι απαραίτητες δράσεις για την προστασία της ανθρώπινης ζωής , της  υγείας και της περιουσίας των πολιτών,

καθώς και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, των πλουτοπαραγωγικών πηγών και των υποδομών της χώρας.

Η Καμένη και ο Κολούμπο

Το ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης περιλαμβάνει δύο ενεργούς ηφαιστειακούς πόρους, αυτόν της «Καμένης» που βρίσκεται μεταξύ Θήρας και Θηρασιάς και αυτόν του «Κολούμπο» σε απόσταση 8,5 περίπου χιλιομέτρων ΒΑ του ομώνυμου ακρωτηρίου στο βορειανατολικό άκρο του νησιού. Η τελευταία έκρηξη στην Καμένη συνέβη το 1939. Στην έκρηξη αυτή περιλαμβάνεται και η μικρή υπολειμματική έκρηξη του 1950.

Αντίστοιχα, η τελευταία έκρηξη στον Κολούμπο σημειώθηκε το 1650. Από τον Ιανουάριο του 2011 μέχρι περίπου και τον Μάρτιο του 2013 στη Σαντορίνη παρατηρήθηκε μια σεισμική έξαρση η οποία συνοδεύτηκε από παραμορφώσεις στον φλοιό της γης. Τα φαινόμενα αυτά είναι που οδήγησαν και στη λήψη μέτρων από την πολιτεία.

Στατιστικά είναι πολύ πιθανό το ηφαίστειο να επιστρέψει ξανά σε φυσιολογική κατάσταση, μετά από ένα χρονικό διάστημα που δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί επακριβώς.

Το πιθανό σενάριο

Σύμφωνα με το σχέδιο της ΓΓΠΠ, το πιθανότερο σενάριο σε περίπτωση μη αναστρέψιμης πορείας της κρίσης, είναι μία «ιστορικού τύπου» ενδοκαλδερική επαναδραστηριοποίηση των ηφαιστειακών κέντρων των Καμένων. Πρόκειται για ηφαιστειακή δραστηριότητα αντίστοιχη με αυτές που εκδηλώθηκαν κατά τους ιστορικούς χρόνους και συνέβαλαν στη δημιουργία των νησίδων της Παλαιάς και Νέας Καμένης.

Οι ηφαιστειακές αυτές δράσεις προαναγγέλλονται από εμφανή φαινόμενα, όπως σεισμικά γεγονότα έντασης 4-6 σε κλίμακα Μερκάλι, αργή βύθιση της περιοχής στην οποία θα εμφανιστεί ο αρχικός πόρος της έκρηξης κατά δεκάδες εκατοστά, έντονη θερμική ανωμαλία και διάχυση μεγάλων όγκων υδροθερμικών ρευστών, τα οποία γίνονται εμφανή με τη σημαντική αύξηση της θερμοκρασίας και την έντονη αλλαγή προς το κίτρινο-πράσινο του χρωματισμού της θάλασσας στην εγγύς του αρχικού πόρου περιοχή.

Όταν ο πόρος βρίσκεται σε ιδιαίτερα ρηχό θαλάσσιο περιβάλλον ή στο χερσαίο χώρο, εκδηλώθηκαν στο παρελθόν (άρα αναμένονται και στο μέλλον) μικρές υδροθερμικές εκρήξεις ή εκρήξεις διάνοιξης του πόρου από την εκτόνωση των υποκείμενων αερίων χωρίς να εξέλθει μάγμα. Το χρονικό διάστημα της εμφάνισης τέτοιων πρόδρομων φαινομένων ποικίλει από λίγες εβδομάδες έως λίγους μήνες πριν την εκδήλωση στην επιφάνεια της ηφαιστειακής δράσης.

Το ακραίο σενάριο

Το μεγαλύτερης έντασης ηφαιστειακό γεγονός το οποίο έχει κάποια πιθανότητα να εκδηλωθεί στο προσεχές άμεσο μέλλον είναι μία «υποπλινιακού» τύπου έκρηξη. Όπως αναφέρει το σχέδιο, υποπλινιακές ορίζονται οι εκρήξεις μέσου μεγέθους.

Από μία μεσαίου μεγέθους υποπλινιακή έκρηξη αναπτύσσεται ηφαιστειακή στήλη ύψους μεταξύ 8-12 Km και διαρκεί από 30 έως 60 λεπτά. Από την ομπρέλα του ηφαιστειακού νέφους πέφτει τέφρα σημαντικού πάχους σε απόσταση που συνήθως δεν υπερβαίνει τα 10 Km στον άξονα κατεύθυνσης της φοράς του ανέμου κατά το χρόνο της έκρηξης. Τροφοδοτούνται επίσης πυροκλαστικά ρεύματα πυκνότητας, ιδιαίτερα επικίνδυνα για τις εγγύς στον πόρο περιοχές, ενώ σε κίνδυνο εκτίθενται και πιο μακρινές περιοχές, καθώς οι ροές κινούνται οριζόντια και κατά μήκος των κοιλάδων ή των πεδινών περιοχών.

Τέτοιες εκρήξεις είναι συνήθεις στα ενεργά ηφαίστεια του πλανήτη, και εκδηλώνονται αρκετές φορές κάθε έτος στη Γη. Η έκρηξη στις 29-30/9/1650 του υποθαλάσσιου σήμερα και τότε ενεργού ηφαιστείου του Κολούμπου, εκτιμάται ότι είχε τέτοιο μέγεθος. Στο ενεργό ηφαιστειακό κέντρο της γραμμής των Καμένων δεν έχουν εκδηλωθεί τέτοιες εκρήξεις στους πρόσφατους ιστορικούς χρόνους. Το μόνο σχετικά μεγάλο ιστορικό ενδοκαλδερικό, πιθανόν υποπλινιακό, εκρηκτικό γεγονός καταγράφεται το 726 μ.Χ., με πόρο στην περιοχή του όρμου του Αγ. Νικολάου της Παλαιάς Καμένης.

Ποιος ήταν ο Τάλως

Ο Τάλως, ήταν ένας μπρούντζινος γίγαντας που ο Ήφαιστος είχε δωρίσει στον Μίνωα για να προστατεύει την Κρήτη, εκτοξεύοντας βράχους εναντίον αυτών που τυχόν την απειλούσαν. Κατά μιαν άποψη, ο Τάλως ήταν το νησί της Θήρας που προστάτευε την Κρήτη από βόρειες απειλές. Το σώμα του από άθραυστο μπρούντζο ταυτίζεται με τα τοιχώματα της νεωστί δημιουργημένης καλντέρας, ενώ στους βράχους που εκτόξευε, μπορούν να αναγνωριστούν οι μύδροι του ηφαιστείου. Τον Τάλω εξόντωσαν οι Αργοναύτες πλέοντας από τη Λιβύη. Αφαίρεσαν από τη φτέρνα του το καρφί που έφραζε τη μοναδική του φλέβα αφήνοντας έτσι να χυθεί το ιχώρ που τον κρατούσε ζωντανό. Στην κατάρρευση του Τάλου πιστεύεται ότι απηχείται η κατάπαυση της έκρηξης του θηραϊκού ηφαιστείου, αφού είχαν ήδη εκλυθεί τεράστιες ποσότητες υλικών.

Το σχέδιο της ΓΓΠΠ:

Πηγή: Σχέδιο έκτακτης ανάγκης «Τάλως»: Κίνδυνος ενεργοποίησης του ηφαιστείου της Σαντορίνης (video) - altsantiri