Η βίαιη ακροδεξιά ιδεολογία και η εξάπλωσή της μέσα από το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης

Οι πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις της Παρασκευής, του 28χρονου αυστραλού ακροδεξιού εξτρεμιστή εναντίον δύο τεμενών στο Κράιστσερτς της Νέας Ζηλανδίας που στοίχισε τη ζωή σε 49 ανθρώπους, κατέδειξαν την παγκόσμια εξάπλωση της λευκής εθνικιστικής ιδεολογίας μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Τον Αύγουστο του 2017 στο Σάρλοτσβιλ της Βιρτζίνια, σε μια διαδήλωση υπέρμαχων της ανωτερότητας των λευκών, ο 21χρονος νεοναζί Τζέιμς Άλεξ Φιλντς Τζούνιορ σκότωσε με το αυτοκίνητό του μια γυναίκα πέφτοντας

Ο Φιλντς δεν αποδείχθηκε να ανήκει σε μια συγκροτημένη ομάδα. Παρουσίασε τον εαυτό του ως έναν απλό «υποστηρικτή» και υπέρμαχο της «αντίστασης χωρίς ηγέτη», μια θεωρία που εξελίχθηκε από την δεκαετία του 1980, δηλώνει η Σόφι Μπιορκ Τζέιμς, ειδική στους εθνικιστικούς κύκλους στο Πανεπιστήμιο Βάντερμπιλτ .

«Η επίθεση ενός μοναχικού λύκου είναι μέρος μιας παγκόσμιας στρατηγικής», λέει η Μπιορκ.

Όπως σε πολλές αντίστοιχες τραγωδίες και επιθέσεις με πολλά θύματα, τα κοινωνικά δίκτυα διαδραματίζουν πρωτεύοντα ρόλο.

Η βρετανική ομάδα «Ελπίδα Όχι Μίσος» (Hope Not Hate) που εναντιώνεται σε ρατσιστικά κινήματα, τονίζει ότι ο δράστης της χθεσινής επίθεσης στη Νέα Ζηλανδία είχε εκφράσει τις προθέσεις του στο φόρουμ 8chan, γνωστό για το περιεχόμενό του που προωθεί την ρητορική μίσους και πρόσθεσε τον σύνδεσμο για ένα Facebook live, στο οποίο μεταδόθηκε αργότερα η επίθεση.

Αναφορικά με τα πολιτικά του κίνητρα, ο φερόμενος δράστης Μπρέντον Ταράντ υποστήριξε ότι τα σφυρηλάτησε στο Διαδίκτυο. «Δεν βρίσκουμε αλλού την αλήθεια», είπε στο «μανιφέστο» του που ανάρτησε στο Twitter.

Τίτλος αυτού: «Η Μεγάλη Μετακίνηση» και στις 73 σελίδες του αναφέρει ότι ο δράστης ήθελε να επιτεθεί κατά μουσουλμάνων. Ο τίτλος μοιάζει να παραπέμπει σε μία διατριβή του γάλλου συγγραφέα, Ρενό Καμί, για την εξαφάνιση των ευρωπαϊκών λαών, που θα αντικατασταθούν, σύμφωνα με τον συγγραφέα, από πληθυσμούς μη ευρωπαίων μεταναστών. Η διατριβή αυτή έχει γίνει εξαιρετικά δημοφιλής στους κύκλους της άκρας δεξιάς.

Σύμφωνα με τον γάλλο ιστορικό, Νικολάς Λεμπέρ, που εξειδικεύεται στις ακροδεξιές και φασιστικές ιδεολογίας, αυτή η θεωρία συνομωσίας προέρχεται από τον λευκό εθνικισμό, ιδιαίτερα αυτή περί της «λευκής γενοκτονίας».

«Για τύπους σαν τον δράστη του Πίτσμπουργκ, η μεγάλη μετακίνηση οργανώνεται από την παγκόσμια εβραϊκή συνωμοσία. Για άλλους, είναι οι άραβες μουσουλμάνοι, και ο δράστης στο Σάρλοτσβιλ βρίσκεται σε αυτή την κατηγορία», σημειώνει ο ιστορικός.

Η θεωρία της «μεγάλης αντικατάστασης» έχει υιοθετηθεί και από την ευρωπαϊκή ακραία δεξιά. Στη Γαλλία, η Μαρίν Λεπέν προτιμά να μιλά για «μεταναστευτική βύθιση».

Ερωτηθείς από το Γαλλικό Πρακτορείο, ο Ρενό Καμί καταδίκασε έντονα τις επιθέσεις στο Κράιστσερτς, χαρακτηρίζοντας αυτές «τρομοκρατικές, αποκρουστικές, εγκληματικές, καταστροφικές και ανόητες».

Αλλά για τον αυστραλό γερουσιαστή, Φρέιζερ Άννινγκ, που πρόσκειται στην ακροδεξιά, η τραγωδία είναι «τα προγράμματα μετανάστευσης που επέτρεψαν σε φανατικούς μουσουλμάνους να μεταναστεύουν στη Νέα Ζηλανδία».

Εκδίκηση

Στο μανιφέστο του, ο μακελάρης εξήρε τον αμερικανό πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ, ως ένα «σύμβολο της ανανεωμένης λευκής ταυτότητας και του κοινού σκοπού». Ο Τραμπ, ωστόσο, ερωτηθείς, τόνισε δεν διαπιστώνει άνοδο του λευκού εθνικιστικού, κάνοντας λόγο για μια «μικρή ομάδα ανθρώπων».

Στο μανιφέστο του, ο μακελάρης επίσης επικαλείται δράστες ρατσιστικών και ακροδεξιών επιθέσεων, με ειδική μνεία μάλιστα στον Νορβηγό, Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ, που στις 22 Ιουλίου 2011 σκότωσε 77 ανθρώπους. Μάλιστα υποστηρίζει ότι είχε μια «σύντομη επικοινωνία» μαζί του.

Επίσης κάνει λόγο στο κείμενό του στον Αμερικανό Ντίλαν Ρουφ, έναν νεαρό οπαδό της ανωτερότητας της λευκής φυλής που τον Ιούνιο του 2015 σκότωσε εννιά μαύρους πιστούς μέσα σε μια εκκλησία στο Τσάρλστον της Νότιας Καρολίνας, καθώς και στον 28χρονο Ιταλό, Λούκα Τραΐνι, οπαδό της άκρας δεξιάς, που πυροβόλησε τον Φεβρουάριο του 2018 μέσα από το αυτοκίνητό του εναντίον περίπου 10 αφρικανών μεταναστών στη Ματσεράτα.

Επίσης, αναφέρεται στον Καναδό Αλεξάντρ Μπισονέτ 27χρονο φοιτητή με εθνικιστικές απόψεις που στις 29 Ιανουαρίου 2017 άνοιξε πυρ εναντίον πιστών που είχαν συγκεντρωθεί για την τελευταία προσευχή της ημέρας σε τέμενος του Κεμπέκ με απολογισμό έξι νεκρούς.

Για τον ιστορικό Λεμπέρ «το έτος 2015 πέρασε από εκεί». Η χρονιά όπου κορυφώθηκε η προσφυγική κρίση στην Ευρώπη και σημαδεύτηκε από τις πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις τζιχαντιστών στο Παρίσι, προκάλεσε σε αυτούς τους εξαιρετικά βίαιους μαχητές ένα πνεύμα «εκδίκησης».

Στο μανιφέστο του, ο δράστης του Κράιστσερτς λέει ότι θέλει να εκδικηθεί «για τις χιλιάδες ζωές Ευρωπαίων που χάθηκαν» στις τζιχαντιστικές επιθέσεις, εκφράζοντας την ελπίδα ότι η δράση του θα έχει παγκόσμιο αντίκτυπο.

Καλεί, επίσης, για «φυλετικό διαχωρισμό» στη βορειοαμερικανική ήπειρο, όπου κάποιοι εθνικιστές, όπως ο αμερικανός διαβόητος προπαγανδιστής της ανωτερότητας της λευκής φυλής, ο Ρίτσαρντ Σπένσερ που λέει ότι η Αμερική ανήκει στους λευκούς, τους οποίους χαρακτηρίζει «παιδιά του ήλιου».

Ο Σπένσερ ήταν ένας από τους διοργανωτές της συγκέντρωσης του Σάρλοτσβιλ.

Για τη Σόφι Μπιορκ Τζέιμς, η δράση του προκάλεσε έναν ορυμαγδό επιδοκιμαστικών σχολίων στον ιστότοπο Stormfront, που χρησιμοποιείται από τους λευκούς εθνικιστές.

Το μακελειό στο Κράιστσερτς φανερώνει πώς οι χρήστες στο Διαδίκτυο ανακαλύπτουν τρόπους να κοινοποιούν οπτικοακουστικό υλικό με βίαιο περιεχόμενο

Η απευθείας μετάδοση από το δράστη της σφαγής στο Κράιστσερτς της Νέας Ζηλανδίας δεν ήταν η πρώτη φορά που βίαια εγκλήματα μεταδίδονται στο Διαδίκτυο, δείχνοντας ότι η καταπολέμηση της διάδοσης αποκρουστικού οπτικοακουστικού υλικού μέσω των διαδικτυακών πλατφόρμων παραμένει ένα πρόβλημα για τις εταιρείες πληροφορικής, παρά τα χρόνια επενδύσεών τους.

Το Facebook ανέφερε ότι αφαίρεσε το βίντεο, διάρκειας 17λεπτών της χθεσινής πολύνεκρης επίθεσης, έπειτα από ειδοποίηση της αστυνομίας της Νέας Ζηλανδίας. Ωστόσο, ώρες αργότερα, το βίντεο παρέμενε αναρτημένο σε σελίδες στο Facebook, το Twitter το YouTube, το Instagram και το WhatsApp. Επίσης ήταν διαθέσιμο σε ιστοτόπους κοινής χρήσης αρχείων όπως το Mega.nz από τη Νέα Ζηλανδία.

Όσοι ήθελαν να διαδώσουν το οπτικοακουστικό υλικό ενήργησαν γρήγορα, διανέμοντας και κοινοποιώντας το εντός λίγων λεπτών σε πολλές ηλεκτρονικές εφαρμογές και ιστοτόπους.

Το Facebook, το Twitter, το YouTube και το Mega ανέφεραν χθες ότι παίρνουν μέτρα για να αφαιρέσουν αντίγραφα του υλικού.

Εντούτοις βίαια εγκλήματα έχουν στο παρελθόν μεταδοθεί σε απευθείας μετάδοση. Ένας πατέρας στην Ταϊλάνδη το 2017 δολοφόνησε την κόρη του σε απευθείας μετάδοση στο Facebook. Παραπάνω από μια μέρα μετά και 370.000 θεάσεις, το Facebook αφαίρεσε το βίντεο.

Στις ΗΠΑ, το 2017 η επίθεση στο Σικάγο σε έναν 18χρονο με ειδικές ανάγκες και η αιματηρή ένοπλη επίθεση ενός άνδρας στο Κλίβελαντ τον ίδιο χρόνο, επίσης μεταδόθηκαν σε ζωντανή μετάδοση.

Με 2,3 δισ. χρήστες, η εταιρεία του Μαρκ Ζάκερμπεργκ τριπλασίασε τα τελευταία τρία χρόνια τον αριθμό της ομάδας ασφάλειας σε 30.000 άτομα για να ανταποκρίνεται γρήγορα σε αναφορές βίαιου περιεχομένου. Επίσης εστίασε στην ανάπτυξη συστημάτων για τον εντοπισμό περιεχομένου, χωρίς την ανάγκη αναφοράς χρηστών.

Αλλά η ταχεία εξάπλωση ενός ακόμη αποκρουστικού βίντεο έκανε πολιτικούς και αναλυτές σε όλο τον κόσμο χθες να εκφράσουν το ίδιο συμπέρασμα: Οι εταιρείες τεχνολογίας αποτυγχάνουν.

Ενώ το βίντεο συνεχιζόταν να διαδίδεται στο Διαδίκτυο, η Έλεν Κλαρκ, πρώην πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας, σε δηλώσεις της σε τηλεοπτικό δίκτυο τόνισε ότι οι εταιρείες καθυστερούν να αφαιρούν ρητορικές μίσους.

«Τι γίνεται εδώ;» αναρωτήθηκε, αναφερόμενη στη δυνατότητα του δράστη να μεταδίδει ζωντανά επί 17 λεπτά. «Πιστεύω ότι αυτό θα προστεθεί στις εκκλήσεις σε όλο τον κόσμο να θεσπισθούν περισσότερο αποτελεσματικές ρυθμίσεις σε πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης», ανέφερε.

«Ως εδώ», ήταν η ανάρτηση στο Twitter του βρετανού υπουργού Εσωτερικών, Σατζίντ Τζαβίντ.

«Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία ότι το περιεχόμενο αυτής της απευθείας μετάδοσης εξακολουθεί να κυκλοφορεί αυτή τη στιγμή σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης», τόνισε η πρώην υπουργός της Ιρλανδίας, Λουσίντα Κρίτον, που σήμερα είναι σύμβουλος σε ένα πρόγραμμα καταπολέμησης του εξτρεμισμού.

«Πρόκειται για μια περίπτωση που προσφέρεις μια πλατφόρμα για μίσος», τόνισε ο Δημοκρατικός γερουσιαστής, Κόρι Μπούκερ, υποψήφιος για το χρίσμα των Δημοκρατικών για τις προεδρικές εκλογές του 2020.

Κάποιοι ειδικοί αναμένουν το Facebook να υποστεί τις συνέπειες.

Το Facebook «βοήθησε στην παροχή μιας πλατφόρμας για την σημερινή φρικαλέα επίθεση και αναμφίβολα θα κληθεί να δώσει απαντήσεις για τη διευκόλυνση διάδοσης αυτής», τόνισε ο Κλέμεντ Τιμπόλτ, αναλυτής στον ιστότοπο ανάλυσης οικονομικών δεδομένων Investing.com.

Η μετοχή του Facebook κατέγραψε χθες πτώση 2,5%.

Πολλοί χρήστες χρησιμοποίησαν διάφορους τρόπους κοινοποίησης του χθεσινού βίντεο με κάποιους να το κινηματογραφούν καθώς έπαιζε στα κινητά τους τηλέφωνα ή σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές για να αποφύγουν συστήματα ανίχνευσης των εταιρειών. Άλλοι κοινοποίησαν μέρος του βίντεο του ενόπλου, ενώ σε μια διαδικτυακή συζήτηση στο Reddit, χρήστες δίνουν οδηγίες για την ανταλλαγή του υλικού μέσων ηλεκτρονικών εφαρμογών.

Το YouTube ανέφερε ότι προσπαθεί να εντοπίσει αντίγραφα με ένα αυτόματο εργαλείο που εντοπίζει βίντεο με πιθανό βίαιο περιεχόμενο, με έναν συνδυασμό τίτλου και περιγραφής του.

Ειδικοί τονίζουν ότι οι εταιρείες μπορεί να χρησιμοποιήσουν ποιο επιθετικά μέσα ανίχνευσης και αφαίρεσης περιεχομένου, αλλά το YouTube και το Facebook υποστηρίζουν ότι θέλουν να είναι προσεκτικοί ώστε να μην αφαιρούν περιεχόμενο ειδησεογραφικών οργανισμών, ή άλλων με αξία είδησης.

(ΑΠΕ-ΜΠΕ – Reuters – AFP)