Η φαρμακευτική κάνναβη και το νομοθετικό πλαίσιο σε όλη την Ευρώπη (εικόνες)

Μανώλης Καλουδάς

Μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου για τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου, τον περασμένο Οκτώβριο και του νομοσχεδίου που προβλέπει σύμφωνο συμβίωσης και μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών, τον Δεκέμβρη του 2015, «πέρασε» από την Ολομέλεια της Βουλής και το σχέδιο νόμου «Διατάξεις για την Παραγωγή Τελικών Προϊόντων Φαρμακευτικής Κάνναβης», το οποίο θα ρυθμίσει το καθεστώς διάθεσης των προϊόντων αυτού του τύπου. Κοινός παρανομαστής σε όλες οι συζητήσεις στο Κοινοβούλιο πριν την ψηφοφορία

των σχετικών νόμων η πόλωση, η αμάθεια, ο κοινωνικός ρατσισμός και φυσικά οι τραγελαφικές δηλώσεις βουλευτών και όχι μόνο.

Την περασμένη Πέμπτη, κατά τη διάρκεια της συζήτησης στην Ολομέλεια για τη φαρμακευτική κάνναβη, κάποιοι βουλευτές είπαν ότι η Ελλάδα θα καταντήσει μια «απέραντη χασισοκαλλιέργεια» και κάποιοι άλλοι ότι το νομοσχέδιο «ανοίγει την πόρτα για να χαρακτηριστεί το τσιγαριλίκι φάρμακο». Ως άλλοι εκπρόσωποι του σκοταδισμού και του συντηρητισμού οι εν λόγω βουλευτές έπαιξαν τα φτηνά μικροπολιτικά τους παιχνίδια στην πλάτη ανθρώπων που περιμένουν εναγωνίως τη συνταγογράφηση σκευασμάτων φαρμακευτικής κάνναβης για να ξεπεράσουν τα όποια προβλήματα έχουν.

Τι κι αν 250 εκατομμύρια πολίτες στην Ευρώπη και 500 εκατομμύρια παγκοσμίως έχουν νόμιμη πρόσβαση στην ιατρική χρήση της κάνναβης; Τι κι αν αυξάνονται συνεχώς οι χώρες που αναγνωρίζουν νομικά τη θεραπευτική αξία της κάνναβης; Εμείς, εδώ, συζητάμε και θα εξακολουθούμε να συζητάμε για μπάφους, πρεζάκηδες, χασικλήδες και πάει λέγοντας.

Η αλήθεια, όπως αντιλαμβάνεστε, είναι διαφορετική. Τα συμπεράσματα που εξάγουμε από τη βιβλιογραφία και τα οποία καταγράφονται σε έρευνα που αναρτήθηκε στο δίκτυο για την κοινωνική και πολιτική οικολογία «Ηλιόσποροι» είναι άκρως ενδιαφέροντα:

250 εκατομμύρια πολίτες στην Ευρώπη και 500 εκατομμύρια διεθνώς έχουν νόμιμη πρόσβαση στην ιατρική χρήση της κάνναβης.Υπάρχει ένα αυξανόμενο ρεύμα αναγνώρισης της θεραπευτικής αξίας της κάνναβης και όσο περισσότερες χώρες προχωρούν σε νόμιμα μοντέλα ρύθμισης τόσο η έρευνα πάνω στα κανναβινοειδή θα επεκτείνεται και θα μαθαίνουμε όλο και περισσότερα γι αυτό το φυτό.Όπου έχει υπάρξει αποποινικοποίηση ή και νομιμοποίηση της ιατρικής και της ευφορικής χρήσης της κάνναβης δεν έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση στη χρήση ανάμεσα στους νέους και τον γενικό πληθυσμό. Αντίθετα βλέπουμε ότι λόγω του ότι το μη απαγορευμένο δεν έλκει, υπάρχει μείωση του αριθμού όσων δοκιμάζουν κάνναβη έστω και μια φορά, ενώ μειώνεται η προβληματική χρήση ανάμεσα στους νέους όπως είδαμε σε Πορτογαλία, ΗΠΑ και Ισπανία.Όπου έχει γίνει νόμιμη η κάνναβη μειώθηκαν οι συλλήψεις και ο αριθμός των φυλακισμένων, έχει μειωθεί η εγκληματικότητα, έχουν εξοικονομηθεί πόροι από το δικαστικό σύστημα και την αστυνομία, έχουν μπει στα ταμεία πολλά εκατομμύρια από τους φόρους και τις ασφαλιστικές εισφορές, έχουν ενισχυθεί κοινωνικές υποδομές καθώς και τα κονδύλια για πρόληψη και θεραπεία.Μερικά από τα παράπλευρα οφέλη της κάνναβης που έχουν παρατηρηθεί όπου έχει αποποινικοποιηθεί/ νομιμοποιηθεί για ιατρική ή/και ευφορική χρήση περιλαμβάνουν επίσης μείωση της ενδοοικογενειακής βίας, μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ και καπνού, μείωση των αυτοκτονιών, μείωση των τροχαίων, καθώς και μείωση της χρήσης και των θανάτων από οπιούχα συνταγογραφούμενα φάρμακα.Υπάρχουν διαφορετικά μοντέλα νόμιμης ρύθμισης ή και αποποινικοποίησης, άλλα πιο εμπορικά (όπως στις ΗΠΑ- dispensaries και την Ολλανδία- coffeshop), άλλα πιο κοινωνικά (όπως στην Ουρουγουάη και την Ισπανία- κοινωνικές λέσχες κάνναβης). Όλα έχουν να δείξουν μόνο θετικά αποτελέσματα σε ότι αφορά την απεξάρτηση του χρήστη από το οργανωμένο έγκλημα, την αποδυνάμωση της μαφίας και κόψιμο των ροών των εσόδων της που πλέον καταλήγουν σε νόμιμες επιχειρήσεις που πληρώνουν φόρους και προσλαμβάνουν υπαλλήλους.Τα φαρμακευτικά σκευάσματα που κυκλοφορούν κοστίζουν πολύ ακριβά (από 8 μέχρι 350 ευρώ το γραμμάριο), όπως και η κάνναβη στα Αμερικάνικα dispensaries (πχ στο Κολοράντο φτάνει τα 20 δολάρια το γραμμάριο), ιδιαίτερα σε σχέση με το κόστος της κάνναβης τις κοινωνικές λέσχες κάνναβης (3-8 ευρώ το γραμμάριο) και το κόστος αυτοκαλλιέργειας (0.5-2 ευρώ το γραμμάριο).Η παγκόσμια αγορά ιατρικής κάνναβης αποτιμάται στα 250 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2020.

Θεσμικά πλαίσια για την κάνναβη στην Ευρώπη

Απαρχή όλων των νομοθεσιών ανά τον κόσμο γύρω από την κάνναβη θεωρούνται οι νομικές συστάσεις της Συνθήκης του ΟΗΕ για τα Ναρκωτικά που ισχύει από το 1961, οι οποίες κατατάσσουν την κάνναβη στην κατηγορία των ελεγχόμενων (παράνομων) ουσιών, μαζί με άλλα φυτά όπως η παπαρούνα του οπίου, τα φύλλα της κόκας, αλλά και τα παράγωγά τους.

Από τότε μέχρι σήμερα, όμως, έχουν γίνει τεράστια βήματα προόδου σε όλο τον κόσμο σε ό,τι αφορά στην αποποινικοποίηση ή τη νομιμοποίηση της κάνναβης για ιατρική (και ευφορική χρήση) μέσω διαφορετικών μοντέλων.

Στην Ευρώπη δεν υπάρχει ενιαίο νομοθετικό πλαίσιο για την κάνναβη. Κάποιες χώρες εμμένουν στην ποινικοποίησή της σε οποιαδήποτε μορφή, ενώ κάποιες άλλες, περίπου 14, έχουν αποποινικοποιήσει ή νομιμοποιήσει την κάνναβη κυρίως για ιατρική χρήση, ή δείχνουν ανεκτικότητα, ή έχουν ανακοινώσει νομοθετικές πρωτοβουλίες για το αμέσως επόμενο διάστημα.

Ας δούμε μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις:

ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ

Η Πορτογαλία έχει αποποινικοποιήσει την κατοχή και προσωπική χρήση κάνναβης από το 2001 με θεαματικά αποτελέσματα σε ότι αφορά την μείωση της βλάβης και των προβληματικών χρηστών, την μείωση της χρήσης κάνναβης και ουσιών γενικότερα.

ΙΣΠΑΝΙΑ

Στην Ισπανία έχει αποποινικοποιηθεί η καλλιέργεια (μέχρι 4 φυτά) και κατοχή κάνναβης για προσωπική χρήση από ενήλικες ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει ρυθμιστεί η νόμιμη διανομή μέσα από τις 500 περίπου κοινωνικές λέσχες κάνναβης που έχουν δημιουργηθεί σε διάφορες περιοχές της χώρας. Η πώληση εκτός ελεγχόμενων χώρων και η μεταφορά της κάνναβης είναι παράνομη.

Η πώληση σπόρων και κλώνων είναι νόμιμη αρκεί να μην γίνεται σε δημόσια θέα. Οι ασθενείς μπορούν να καλλιεργούν το φάρμακο τους ή να συμμετέχουν σε ιατρικές λέσχες κάνναβης τις οποίες έχουν ή συμμετέχουν ιατροί. Ο ιατρικός κόσμος μπορεί να συνταγογραφεί κάνναβη, ιδιαίτερα στην Καταλονία όπου από το 2001 έχει αποποινικοποιήσει την ιατρική χρήση της κάνναβης, και από το 2005 έχει αναπτύξει κρατικό πρόγραμμα χορήγησης του εισπνεόμενου φαρμάκου από κάνναβη Sativex.

ΙΤΑΛΙΑ

Στην Ιταλία η ιατρική χρήση της κάνναβης έγινε νόμιμη το 2007, ενώ το 2014 με νόμο έγινε νόμιμη και πιο εύκολη η συνταγογράφηση κάνναβης από τους γενικούς ιατρούς. Το κόστος μπορεί να καλύπτεται από την Περιφερειακό Σύστημα Υγείας και για να μειωθούν τα έξοδα εισαγωγών φαρμάκων από κάνναβη το Ιταλικό κράτος αποφάσισε το 2015 την καλλιέργεια ιατρικής κάνναβης από τον στρατό για ένα συγκεκριμένο αριθμό εγγεγραμμένων ασθενών.

Η κατοχή μικρών ποσοτήτων κάνναβης για προσωπική χρήση είναι αποποινικοποιημένη εδώ και πολλά χρόνια στην Ιταλία, με εξαίρεση την περίοδο του Μπερλουσκόνι, και ενώ η αυτοκαλλιέργεια δεν επιτρέπεται από το νόμο, παρόλα αυτά τα τελευταία χρόνια υπάρχει ανοχή (για 1 φυτό σύμφωνα με το Ανώτατο Δικαστήριο) και έχουν ανοίξει κοινωνικές λέσχες κάνναβης σε διάφορες πόλεις. Η Ιταλική αγορά κάνναβης αποτιμάται στα 30 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο. Από την 01/01/2017 στα φαρμακεία της Ιταλίας διατίθενται η θεραπευτική κάνναβη.

Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας, η κάνναβη μπορεί να χρησιμοποιηθεί, έπειτα από σχετική ιατρική γνωμάτευση, κατά των σπασμών και των πόνων που προκαλούν ασθένειες όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας και σοβαρές παθήσεις του μυελού των αστών.

Αποδείχθηκε ακόμη ότι μπορεί να έχει θετική επίδραση σε ό,τι αφορά τη μείωση της ναυτίας και σειράς προβλημάτων σε ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία και αγωγές για τον ιό ΗIV.

Το πρώτο φαρμακείο που πωλεί θεραπευτική κάνναβη, για όποιον διαθέτει ιατρική συνταγή, είναι εκείνο του Καμπεντέλο, κοντά στην πόλη Βιτσέντσα της βορειοανατολικής Ιταλίας.

ΑΥΣΤΡΙΑ

H Αυστρία ήδη από το 1971 έχει νόμο που διαχωρίζει την προσωπική χρήση από την εμπορική διακίνηση ουσιών, με έμφαση στην θεραπεία και όχι στην φυλάκιση των χρηστών. Το 1980 η μείωση της βλάβης επικράτησε και με νόμο έναντι της ποινικοποίησης.

Σύμφωνα με νόμο του 2016 είναι πλέον αποποινικοποιημένη η προσωπική χρήση και η κατοχή μέχρι 5 γραμμαρίων κάνναβης, ενώ από το 2008 οποιοσδήποτε αριθμός φυτών μπορεί να δικαιολογηθεί για προσωπική χρήση αν και εξακολουθεί να είναι παράνομη η καλλιέργεια με πιο αυστηρές ποινές για τους διακινητές. Η ιατρική χρήση της κάνναβης είναι θεωρητικά αποποινικοποιημένη από το 2008 και νόμος επιτρέπει μόνο στο κράτος την καλλιέργεια για ιατρικούς και ερευνητικούς σκοπούς.

ΒΕΛΓΙΟ

Στο Βέλγιο σύμφωνα με Υπουργική Απόφαση του 2005, η κατοχή 3 γραμμαρίων κάνναβης είναι αποποινικοποιημένη για όλους τους ενήλικες, όπως και η καλλιέργεια ενός φυτού. Χάρη σε αυτή την απόφαση δημιουργήθηκε η πρώτη κοινωνική λέσχη κάνναβης στην Αμβέρσα το 2006.

ΤΣΕΧΙΑ

Στην Τσεχία η ιατρική χρήση της κάνναβης νομιμοποιήθηκε το 2013 και πλέον συνταγογραφείται αν και δεν καλύπτεται ασφαλιστικά. Οι ασθενείς μπορούν να εισάγουν μέχρι 30 γραμμάρια το μήνα φαρμακευτικής κάνναβης από την Ολλανδία (Bedrocan). Η κατοχή μέχρι 5 γραμμαρίων κάνναβης έχει αποποινικοποιηθεί για όλους τους ενήλικες, όπως και η καλλιέργεια μέχρι 5 φυτών με νόμο από το 2010, ενώ υπάρχει ένα ανεκτικό πλαίσιο ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 2000.

Η Τσεχία θέλει να αποκτήσει ηγετικό ρόλο σε ότι αφορά την ιατρική έρευνα για την κάνναβη στην Ευρώπη και φιλοξενεί πλέον ένα από τα μεγαλύτερα επιστημονικά συνέδρια για την ιατρική χρήση της κάνναβης.

ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ

Στην Φινλανδία οι εγγεγραμμένοι ασθενείς μπορούν από το 2010 να αγοράσουν φαρμακευτικά σκευάσματα (Bedrocan, Sativex) από 27 αδειοδοτημένα φαρμακεία.

ΝΟΡΒΗΓΙΑ

Στη Νορβηγία η κατοχή μέχρι 15 γραμμαρίων θεωρείται για προσωπική χρήση και αντιμετωπίζει μόνο χρηματικό πρόστιμο αν δεν επαναληφθεί (η σύλληψη). Επίσης κυκλοφορεί νόμιμα στα φαρμακεία και συνταγογραφείται η κάνναβη της Bedrocan και το σκεύασμα Bediol.

ΔΑΝΙΑ

Στη Δανία επιτρέπεται η συνταγογράφηση και εισαγωγή φαρμακευτικών σκευασμάτων από κάνναβη με ειδική άδεια για τους ασθενείς από το 2002.

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Στην Γερμανία η κατοχή κάνναβης σε ομοσπονδιακό επίπεδο δεν είναι νόμιμη, αλλά η χρήση είναι νόμιμη καθώς η αυτοπροσβολή δεν θεωρείται αδίκημα. Σε αυτή τη βάση πολλά κρατίδια έχουν αποποινικοποιήσει την κατοχή για προσωπική χρήση και τα όρια ποσοτήτων που επιτρέπονται κυμαίνονται από 6 έως 15 γραμμάρια (πχ στο Βερολίνο).

Οι ασθενείς από το 2005 προμηθεύονται νόμιμα την κάνναβη της Bedrocan από την Ολλανδία, αλλά μόλις το 2016 με απόφαση του Ομοσπονδιακού Κρατιδίου μπορούν να την καλλιεργούν για προσωπική ιατρική χρήση καθώς το μηνιαίο κόστος των 800-1000 ευρώ με τα προϊόντα της Bedrocan είναι απαγορευτικά για αρκετούς ασθενείς και δεν καλύπτονται από το εθνικό σύστημα υγείας.

Από τις 19/01/2017 με τον νόμο που ψηφίσθηκε από την Μπούντεσταγκ, την κάτω βουλή του γερμανικού κοινοβουλίου, οι γιατροί μπορούν στο εξής να συνταγογραφούν κάνναβη στους ασθενείς τους που πάσχουν από «σοβαρές παθολογίες» όπως καρκίνους, επιληψία, σκλήρυνση κατά πλάκας και εφόσον δεν υπάρχει αποτελεσματική εναλλακτική θεραπεία.

Ο νόμος, ο οποίος προβλέπει την κάλυψη της δαπάνης από τα ασφαλιστικά ταμεία υγείας, τέθηκε σε ισχύ τον περασμένο Μάρτιο.

ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Στην Ολλανδία δραστηριοποιείται η Bedrocan που παράγει από το 2005 κάνναβη για ιατρική χρήση (6 ποικιλίες, 7.5-18 ευρώ/γραμμάριο) με ειδική άδεια από το κράτος και προμηθεύει 4.000 ασθενείς στην Ολλανδία και άλλους τόσους σε Γερμανία, Φιλανδία, Ιταλία, Νορβηγία, Τσεχία και Καναδά.

Η ιατρική χρήση της κάνναβης είναι νόμιμη και από το 2003 συνταγογραφείται από τους γιατρούς αν και δεν καλύπτεται από το ασφαλιστικό σύστημα. Η Ολλανδία είναι γνωστή για την ανεκτική πολιτική που εφαρμόζει ήδη από την δεκαετία του 1970 με την κάνναβη και την λειτουργία των coffeshops.

Η νομοθεσία της είναι ιδιαίτερη καθώς η κατοχή μέχρι 5 γραμμαρίων κάνναβης είναι νόμιμη , ενώ η ίδια ποσότητα ανά άτομο μπορεί να πωληθεί νόμιμα από τα coffeeshop (με κόστος από 5 έως 25 ευρώ το γραμμάριο) που δεν μπορούν να έχουν περισσότερα από 500 γραμμάρια κάνναβης μέσα στο κατάστημα.

Η καλλιέργεια για προσωπική χρήση μέχρι 5 φυτά είναι αποποινικοποιημένη, αλλά η πιο μαζική καλλιέργεια (για την κάλυψη των αναγκών των coffeeshop) δεν είναι νόμιμη. Η δημόσια χρήση επίσης απαγορεύεται.

ΑΓΓΛΙΑ

Στην Αγγλία η ιατρική χρήση της κάνναβης δεν έχει νομιμοποιηθεί, αλλά κυκλοφορεί νόμιμα ένα συνθετικό σκεύασμα κάνναβης που παράγεται εκεί. Το Sativex έχει εγκριθεί σε 18 Ευρωπαϊκές χώρες και σε 8 από αυτές (Αγγλία, Ισπανία, Γερμανία, Ιταλία, Δανία, Σουηδία, Αυστρία, Τσεχία) κυκλοφορεί ήδη νόμιμα.

Αν και το εθνικό σύστημα υγείας της Αγγλίας καλύπτει το Sativex για σκλήρυνση κατά πλάκας, παρόλα αυτά οι γιατροί δεν το συνταγογραφούν ευρέως, κυρίως λόγω του κόστους του που υπολογίζεται γύρω στις 5.600 λίρες Αγγλίας η ετήσια θεραπεία ανά ασθενή.

Το παράδοξο με τη νομοθεσία στην Αγγλία είναι ότι το Sativex που είναι φαρμακευτικό παράγωγο της κάνναβης είναι νόμιμο, αλλά το ίδιο το φυτό δεν είναι. Από το 2004 έως το 2009 η κάνναβη είχε “πέσει” στην κατηγορία C των ελεγχόμενων ουσιών και ουσιαστικά είχε αποποινικοποιηθεί.

Η Γαλλία ακολουθεί αυστηρή νομοθεσία σε ότι αφορά την κατοχή, χρήση, καλλιέργεια και πώληση κάνναβης, αλλά από το 2013 έχει κάνει νόμιμη τη χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων από κάνναβη με συνταγή από γιατρό.

ΜΑΛΤΑ

Στη Μάλτα από το 2014 σκευάσματα και φαρμακευτικά συμπυκνώματα κάνναβης για ιατρική χρήση πωλούνται από τα φαρμακεία, κατόπιν συνταγογράφησης από γιατρό. Η κατοχή μέχρι 3.5 γραμμαρίων κάνναβης και η καλλιέργεια ενός φυτού για προσωπική χρήση έχει αποποινικοποιηθεί και αντιμετωπίζει μόνο μικρό χρηματικό πρόστιμο.

ΚΡΟΑΤΙΑ

Η Κροατία έχει αποποινικοποιήσει την κατοχή για προσωπική χρήση κάνναβης από το 2013 (η καλλιέργεια και πώληση απαγορεύεται) διαχωρίζοντας τις ουσίες σε μαλακές και σκληρές, ενώ από το 2015 έχει νομιμοποιήσει τη χρήση φαρμάκων από κάνναβη για ασθενείς με καρκίνο, σκλήρυνση κατά πλάκας και AIDS.

ΣΛΟΒΕΝΙΑ

Η Σλοβενία έχει νομιμοποιήσει την ιατρική χρήση των κανναβινοειδών και των φαρμακευτικών σκευασμάτων από κάνναβη το 2014, ενώ η κατοχή μικρών ποσοτήτων κάνναβης για προσωπική χρήση είναι αποποινικοποιημένη.

ΡΟΥΜΑΝΙΑ – ΣΚΟΠΙΑ

Η Ρουμανία και τα Σκόπια έχουν νομοθετήσει πρόσφατα για τη νομιμοποίηση φαρμακευτικών σκευασμάτων από κάνναβη ή την ιατρική χρήση των κανναβινοειδών, αν και το ίδιο το φυτό παραμένει παράνομο και η χρήση του ποινικοποιημένη.

ΕΣΘΟΝΙΑ

Στην Εσθονία η κατοχή μέχρι 7.5 γραμμαρίων κάνναβης θεωρείται ότι προορίζεται για προσωπική χρήση, έχει αποποινικοποιηθεί και επιβάλλεται μόνο χρηματικό πρόστιμο.

ΕΛΒΕΤΙΑ

Η Ελβετία εφαρμόζει ήδη από την δεκαετία του 1990 ανεκτικούς νόμους ως προς την κάνναβη με έμφαση στη μείωση της βλάβης, τη θεραπεία και την πρόληψη, αλλά και μεγάλη παράδοση στην καλλιέργεια. Το 2013 αποποινικοποίησε την κατοχή μέχρι 10 γραμμαρίων κάνναβης (που τιμωρείται όμως με πρόστιμο), ενώ μερικά καντόνια έχουν ανεκτική πολιτική σε ότι αφορά την καλλιέργεια για προσωπική χρήση συγκεκριμένου αριθμού δέντρων. Η Ελβετία δεν έχει συγκεκριμένο νόμο για την ιατρική χρήση της κάνναβης αν και από το 2013 επιτρέπεται η εισαγωγή Sativex και Dronabinol.

Πηγή: «Ηλιόσποροι»