Αν χόρτασες τη Δύση ρίξε μια ματιά στην Ανατολή, Αραράτ και Βαν

Τώρα θα μου πεις στο Βαν βρήκες να πας; Κι όμως, επειδή ανήκω σε αυτούς που έχουν χορτάσει από Δυτική Ευρώπη (όχι ότι δεν πηγαίνω) και είναι περίπου όλα ίδια, στην Ανατολή υπάρχουν άλλα ενδιαφέροντα και διαφορετικές προκλήσεις. 

Στα βάθη της Ανατολής, λοιπόν, στην εσχατιά της Τουρκίας, δίπλα στην Αρμενία (ανατολικά) και από κάτω έχεις Ιράν, Ιράκ και Συρία, βρίσκεται η λίμνη Βαν και η ομώνυμη πόλη. Αν δεν τη θυμάσαι από τον καταστροφικό σεισμό

του 2011, από τα δελτία ειδήσεων, δεν θα πιστέψεις στα μάτια σου αυτά που θα δεις, και θα γευτείς. Διότι ταξίδι χωρίς φαγητό δεν εννοείται.

Τρομερή και συνεχής ανοικοδόμηση, με βαριές κατασκευές λόγω της σεισμικότητας της περιοχής, όλα τα κτήρια - μικρά και μεγάλα - με σκεπές από τσίγκο (λαμαρίνα) λόγω υψομέτρου για το χιόνι και πιθανότατα λόγω διατηρητέου στυλ, απέραντες εκτάσεις ανάμεσα σε χιονισμένα βουνά που μένουν έτσι και το καλοκαίρι και πολύς κόσμος, εμπόριο, και εσχάτως τουρισμός.

Αεροπορικώς από την Αθήνα στην Κωνσταντινούπολη και από εκεί στο Ιγκντίρ, για να πιάσουμε την περιοχή από ψηλά, διότι έχουμε πολλά να δούμε. Θα επιστρέψουμε αεροπορικώς, από το Βαν αυτή τη φορά.

Ας πάρουμε το δρόμο μας…

Τα αλατωρυχεία της Τούζλουκα 

Φτάνοντας στο μικρό αεροδρόμιο του Ιγκντίρ, ήρθα την ιδανική εποχή. Τώρα την άνοιξη ήπιο κλίμα και πιο ζεστό το καλοκαίρι, διότι τον χειμώνα το κρύο είναι τσουχτερό.

Η πεδιάδα, στα ανατολικά σύνορα της Τουρκίας, λόγω της γεωλογικής δομής και των κλιματικών ιδιοτήτων της, είναι ιδιαίτερα πλούσια σε γεωργία, κυρίως σε φρούτα και βαμβάκι.

Αναφέρομαι σε ένα μεγάλο μέρος του όρους Αγρί (Όρος Αραράτ), του ψηλότερου βουνού της Τουρκίας.

Όμως, οι περισσότεροι που επισκέπτονται την περιοχή, δεν πάνε για βαμβάκι ή φρούτα. Βλέποντας τα κίτρινα και καφέ βουνά δεν σε προϊδεάζουν τι κρύβουν μέσα τους. Και πλησιάζοντας μένεις άναυδος.

Στη μικρή πόλη Tuzluca βρίσκονται τα αλατωρυχεία της, που έδωσαν το όνομα στην πόλη, καθώς Tuz σημαίνει αλάτι. 

Τα αλατωρυχεία Tuzluca, το ιστορικό σπήλαιο Babek, ο λόφος και το σπήλαιο Ahmeran, και πολλά άλλα σπήλαια είναι προσβάσιμα σε επισκέπτες, ωστόσο τα αλατωρυχεία που υπάρχουν εδώ τουλάχιστον από τη μεσαιωνική περίοδο, εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται για την εξαγωγή αλατιού. 

Μάλιστα, η ποσότητα αλατιού στα σπήλαια επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες της Τουρκίας σε αλάτι για τα επόμενα 100 χρόνια!

Όσοι έχουν άσθμα και αλλεργίες, πηγαίνουν εκεί για αλατοθεραπεία, για εισπνοή μικροσκοπικών σωματιδίων αλατιού. Εναλλακτική θεραπεία για προβλήματα υγείας που σχετίζονται με τους πνεύμονες.

Παράλληλα, έχει διαπιστωθεί ότι ο αέρας στα περάσματα των σπηλαίων βοηθά και σε ορισμένες αλλεργικές παθήσεις όπως το έκζεμα και η δερματίτιδα. Η αλατοθεραπεία συνήθως πραγματοποιείται σε ειδικά σχεδιασμένα δωμάτια αλατιού ή σε φυσικές σπηλιές. 

Οι στοές, οι οποίες είναι αρκετά μεγάλες, έχουν μια εκθαμβωτική ομορφιά, παρά την τρομακτική τους εμφάνιση στην αρχή. Τα ιζηματογενή στρώματα που αποτελούν τα στρώματα αλατιού στο αλατόσπιτο χρονολογούνται από 24 έως 37 εκατομμύρια χρόνια πριν. Πιστεύεται ότι αυτό το μέρος έχει χρησιμοποιηθεί από την περίοδο των Χετταίων. Σήμερα, τα σπήλαια παράγουν περίπου 150 τόνους αλατιού κάθε μέρα.

Και φεύγοντας πάρε αλάτι μαζί σου σε σχήμα σαπουνιού για μετά το μπάνιο ή κάποιο φωτιστικό από αλάτι.

.Ο δρόμος για το Aγρί, στο Αραράτ

Συνεχίζοντας το δρόμο για τη λίμνη του Βαν και την ομώνυμη πόλη, η περιοχή Agri (Αγρί) είναι θαυμάσια σε ομορφιά. Λίγο σκληρό το τοπίο, με πολλή πεδιάδα, χωρίς μεγάλη βλάστηση και πολύ πέτρα, διαθέτει σημαντικές ανεκτίμητες φυσικές και ιστορικές ομορφιές.

Κατ’ αρχάς θα δεις το όρος Αγρί και για να μην μπερδευτείς έτσι ονομάζουν οι Τούρκοι το όρος Αραράτ, που σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη προσάραξε η κιβωτός του προφήτη Νώε. Μάλιστα υπάρχει και το Μονοπάτι της Κιβωτού του Νώε, που βρίσκεται 3,5 χλμ. από τον δρόμο διαμετακόμισης Τουρκίας - Ιράν, στα νότια του όρους, μεταξύ του χωριού Τελτσέκερ και του χωριού Μεσάρ.

Βρίσκεσαι ήδη σε μεγάλο υψόμετρο και τα μάτια σου σηκώνονται τόσο ψηλά, όσο τα 5.137 μέτρα στη μεγάλη κορυφή του όρους Αραράτ, που είναι το υψηλότερο σε όλη την περιοχή. Ο καθηγητής Φρέντερικ φον Πάροτ ήταν ο πρώτος που ανέβηκε στην κορυφή του βουνού στις 9 Οκτωβρίου 1829.

Επειδή έχω δει το Αραράτ και άλλη φορά, από την πλευρά της Αρμενίας, είναι πάντα χιονισμένο στην κορυφή, αλλά και πιο χαμηλά, ακόμα και το καλοκαίρι.

Φτάνοντας στο Ντογουμπαγιαζίτ (Dogubayazit) ο Λάκκος των Μετεώρων, το Παλάτι του Ισάκ Πασά, το Κάστρο (Κάστρο Ουραρτού - ενός από τους παλαιότερους πολιτισμούς της ιστορίας), το Παλιό Τζαμί Μπαγιαζίτ και ο Τάφος του Αχμέτ Χάνι - Κούρδου συγγραφέα, αστρονόμου, ποιητή, ιστορικού -, είναι τα αξιοθέατα που θα δεις.

Το μεγαλοπρεπές Παλάτι, το σημαντικότερο οθωμανικό κτίριο στην περιοχή, βρίσκεται στο λόφο με θέα την πόλη. Η αρχιτεκτονική του παλατιού, το οποίο εκτείνεται σε μια έκταση 7.600 τετραγωνικών μέτρων, είναι επηρεασμένη από την Σελτζουκική, την Περσική και την Οθωμανική τεχνοτροπία. Χτίστηκε με παράδειγμα το παλάτι Τοπ Καπί και χρησιμοποιήθηκε ως διοικητικό κέντρο της περιοχής για περίπου 200 χρόνια. Είχε 366 δωμάτια και επιπλέον: αυλή, κέντρο φαγητού, κουζίνα, χαμάμ, αίθουσα δεξιώσεων, χαρέμι και μπουντρούμι!

Το Κάστρο Ντογουμπαγιαζίτ (Κάστρο Ουραρτού) χρησιμοποιήθηκε και επεκτάθηκε από διάφορους πολιτισμούς, διαθέτει τάφους σε βράχους και αρχιτεκτονικά λείψανα από την αρχαιότητα. 

Στο χωριό Γκιουνμπούλντο (δεν πήγα), υπάρχουν τα Σπήλαια Μέγια, ένας αρχαίος οικισμός και κέντρο πολιτισμού λαξευμένος σε βράχους, με πέτρινα γλυπτά με μοτίβα αλόγων, κριαριών και προβάτων δίπλα σε κανάλια νερού, τάφους, και ερείπια εκκλησιών. Στο δε χωριό Τοπρακκάλε υπάρχουν κι άλλα ερείπια της Ουραρτιανής περιόδου, κι εκεί κοντά τα Ερείπια Αζναβούρ, με αρχιτεκτονική από την ίδια περίοδο.

Στη λίμνη Βαν

Όταν βρίσκεσαι στα βάθη της Ανατολής και η θάλασσα είναι μακριά, μια λίμνη κάνει τη διαφορά. Όμως εκεί δεν είναι μια συνηθισμένη λίμνη, αλλά η μεγαλύτερη λίμνη της Τουρκίας. 

Η Βαν, από την αρμενική λέξη που σημαίνει λίμνη, ξεχωρίζει διότι είναι αλμυρή, με πολλούς κέφαλους (το μόνο ψάρι που ζει εκεί), αλκαλική λίμνη, στην οποία εκρέουν πολυάριθμα μικρά ρέματα που κατεβαίνουν τα βουνά που την περιτριγυρίζουν. Σε υψόμετρο 1.720 μέτρων, ακόμα και με δριμείς χειμώνες, δεν παγώνει εξαιτίας της πολύ μεγάλης περιεκτικότητας σε αλάτι, με εξαίρεση το βόρειο ρηχό τμήμα.

Τα βουνά που περιβάλλουν τη λίμνη είναι αρκετά και στις πίσω πλευρές τους, όχι σε πολύ μακρινή απόσταση, είναι το Ιράν, το Ιράκ και η Συρία. Αν κάνεις τον γύρο της λίμνης, θα δεις αρκετές αρχαίες ουραρτιανές τοποθεσίες, καθώς και άλλα μέρη που αντιπροσωπεύουν την κληρονομιά των διαφόρων λαών που κατοικούσαν στην περιοχή.

Η λίμνη έχει μήκος 119 χιλιόμετρα και εμβαδόν 3.755 τετραγωνικά χιλιόμετρα, μέγιστο βάθος 451 μέτρα, και ακτογραμμές μήκους 430 χιλιομέτρων. Προκειμένου να συνδεθούν οι πόλεις απέναντι, υπάρχουν και δρομολόγια με γρήγορα πλοιάρια.

Και στην πόλη Βαν

Με πλούσια παράδοση, μια πόλη με πληθυσμό περίπου 1.270.000 κατοίκους, με τη συντριπτική πλειονότητα Κούρδοι (περίπου 80%), ενώ παλιότερα κατοικούσαν Αρμένιοι, είναι κτισμένη στις ανατολικές όχθες της λίμνης.

Πρωτεύουσα του βασιλείου των Ουραρτού, από τον 9ο αιώνα π.Χ. μετά πέρασε στη κατοχή των Μηδών, των Περσών, των βασιλιάδων του Πόντου, των Σελτζούκων Τούρκων και υπήρξε ένα σημαντικό κέντρο του αρμενικού πολιτισμού.

Την πόλη αξίζει να την περπατήσεις για να πάρεις μια μυρωδιά του τι συμβαίνει εκεί. 

Ο σεισμός του 2011 έφερε την καταστροφή (604 νεκροί, πάνω από 11.000 χτίσματα κατέρρευσαν ή υπέστησαν ζημιές), όμως υπήρξε άμεση ανοικοδόμηση που συνεχίζεται μέχρι σήμερα, με εκπληκτικά κτήρια, για διαμονή και γραφεία, ξενοδοχεία και αμέτρητες νέες κατοικίες. Και το Βαν όλο και απλώνεται…

Υπάρχει και το ιστορικό κέντρο, όμως τα νέα κτίσματα κάνουν τη διαφορά, χωρίς να χάνει πολύ την ταυτότητα μιας μεγαλούπολης της Ανατολής, με πολύ κόσμο στους δρόμους και στα μαγαζιά, εμπορικά κέντρα με όλες τις διάσημες ευρωπαϊκές μάρκες, κοσμηματοπωλεία, παζάρια και πολλά καταστήματα για φαγητό.

.

Θα δεις ευγενείς ανθρώπους, δεν θα νιώσεις φτώχια, αν και υπάρχουν φτωχοί, και δεν θα συναντήσεις απλωμένα χέρια για ζητιανιά, ούτε ανθρώπους ξαπλωμένους σε εισόδους καταστημάτων, κάτω από γέφυρες ή πλατείες, όπως σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. 

Ναι, ένα δύο, στους χιλιάδες που είδα, κοντοστάθηκαν και κάτι μου είπαν, αντιλαμβανόμενος ότι ζητούν οικονομική βοήθεια, αλλά μέχρι εκεί.

Κι επειδή έκανα ρεπορτάζ για την ζωή και την οικονομία του τόπου, τα στοιχεία είναι σημαντικά.

Το ποσοστό του πληθυσμού μέσης ηλικίας είναι 43%, ο νεανικός πληθυσμός το 50% (!) και μόνο το 7% είναι ηλικιωμένοι. Αυτά τα νούμερα λένε πολλά.

Το ποσοστό μετανάστευσης ανέρχεται στο 14,93% και το ποσοστό συμμετοχής του εργατικού δυναμικού βρίσκεται στο 48,3%, με στοιχεία του 2023. Το δε ποσοστό ανεργίας έχει μειωθεί στο 16,7% το 2024, από 19,1% το 2023 και από 21,7% το 2022. Οι εξαγωγές ανήλθαν σε 2.768,395 δολάρια (Μάρτιος 2025) και οι εισαγωγές 6.255,811 δολάρια, άρα παρατηρείται ένα έλλειμμα ισοζυγίου.

Χημικές ουσίες και συναφή προϊόντα αποτελούν την πρώτη εξαγωγική δύναμη και ακολουθούν: μηχανήματα και ανταλλακτικά, φρούτα και λαχανικά, δημητριακά – όσπρια - ελαιούχοι σπόροι, μέταλλα, κοσμήματα κ.ά.

Η περιοχή είναι γεμάτη κτηνοτρόφους, με πρόβατα και μοσχάρια, ενώ εκτρέφονται και κατσίκες. Χοιρινά δεν υπάρχουν πουθενά για ευνόητους, θρησκευτικούς λόγους.

Υπάρχει ένα μεγάλο ποσό δανείων αλλά και ένα εξίσου μεγάλο ποσό καταθέσεων στις τράπεζες.

Αυτά με την οικονομία για να ξέρουμε τι γίνεται εκεί που πηγαίνουμε, πώς ζει ο κόσμος.

Πριν φύγεις, να ψωνίσεις κάτι που να ξεχωρίζει, κάτι που δε θα βρεις αλλού. Οι τιμές δεν είναι φτηνές και μου έκανε εντύπωση αυτό, καθώς και στην Ελλάδα βρίσκεις ίδιες μάρκες, με ίδιες τιμές.

Στο σπίτι (Evi) με τις γάτες (Kedi) του Βαν 

Πουθενά δεν θα συναντήσεις τέτοιες γάτες, γι’ αυτό και είναι ιδιαίτερες. Λευκές οι περισσότερες, με ένα πράσινο μάτι και ένα γαλάζιο! Λίγο τρίχωμα και διαφέρουν από τις τριχωτές περσικές. 

Ο χώρος που διαμένουν είναι επισκέψιμος, αλλά θα βάλεις μάσκα, πλαστικά γάντια και πλαστικά στα παπούτσια, σαν να μπαίνεις σε χειρουργείο, μην τους μεταφέρεις κάποια ασθένεια και είναι κρίμα. Φιλικές, κάθονται να τις χαϊδέψεις και βέβαια να τις χαζέψεις: Φεύγοντας πάρε μια από πορσελάνη να θυμάσαι.

Το αρχαιολογικό μουσείο και το κάστρο του Βαν

Δεν έχει πάνω από 6 χρόνια που κατασκευάστηκε ένα μεγαλοπρεπές μουσείο μπροστά στο κάστρο. Όλη η πλούσια ιστορία της περιοχής, από την αρχαιότητα βρίσκεται καλά τοποθετημένη μέσα, με χιλιάδες ευρήματα και επιγραφές στην ουραρτιανή σφηνοειδή γραφή.

Να ανέβεις και στο κάστρο, με πανοραμική θέα στη λίμνη και στην πόλη. Προσοχή στην άκρη διότι υπάρχει απότομος γκρεμός.

Κουρδικός αρραβώνας

Εάν αυτό που έζησα στο ξενοδοχείο που διέμενα λέγεται αρραβώνας, δηλαδή ο γάμος πώς θα είναι; Γεμάτη η αίθουσα, καλοντυμένοι οι άνδρες κυρίως με κοστούμια και οι γυναίκες με τις παραδοσιακές τους, πολύχρωμες φορεσιές και τα χρυσαφικά.

Με μαντήλια οι γυναίκες και οι πιο ηλικιωμένες με άσπρα μαντήλια. Μετά το φαγητό στήθηκε ένα γλέντι στο οποίο αυτοπροσκλήθηκα! Σχεδόν όλοι χόρεψαν κι μάλιστα χέρι χέρι δημιουργώντας ένα κύκλο που βγήκε από την αίθουσα στους διαδρόμους.  

.Έχουμε και λέμε ή και τρώμε

Και να δοκιμάσεις το φαγητό, να ξετρελαθείς. Ειδικά αν πας για αργοπορημένο πρωινό (μην το πεις… brunch) στο εστιατόριο Matbah-ı Van, θα νιώσεις ότι δεν υπάρχει αύριο. Πάνω στο τραπέζι μια πανδεσία χρωμάτων, γεύσεων και παράδοσης. Έχουμε και λέμε ή και τρώμε, λοιπόν: Lavas ψωμί λεπτό στον ξυλόφουρνο, cacık - γιαούρτι και βότανα, murtuga - αλεύρι και αυγό, ballı cevizli Kaymak - μέλι καρύδι και πηχτή κρέμα, otlu peynir - τυρί από πρόβειο γάλα με βότανα, kavut - βούτυρο, μελάσα και αλεύρι, Kavurmalı yumurta - τηγανητά αυγά με καβουρμά και menemeni ή όπως την λέμε στην Ελλάδα καγιανάς ή στραπατσάδα.

Για ψάρι υπάρχουν αρκετά μαγαζάκια, όμως έφαγα κέφαλους επιστρέφοντας από το νησί Akdamar. Δίπλα στο λιμανάκι υπάρχει πάρκο για πικ-νικ και εστιατόριο.

Στο εστιατόριο Tarira, που φιλοξενεί και έναν πολυχώρο θεάματος, θα φας τόσο όσο, περισσότερο ιταλική κουζίνα και φημίζεται για τα βιολογικά του προϊόντα ως πρώτη ύλη. «Δημιουργικά» πιάτα, αυτό που λέμε γκουρμέ. 

Όμως, αν δεν πας στο εστιατόριο Ardem Sef, του Αρντέμ Ερκίν, που σε υποδέχεται στην είσοδο και είναι ιδιοκτήτης και σεφ, τότε είναι σαν να μην πήγες στο Βαν. Λίγο έξω από το κέντρο της πόλης, πάνω στον κεντρικό παραλίμνιο δρόμο, με υπέροχο περιβάλλον, μοναδική διακόσμηση και φαγητό που δεν θα αφήσεις τίποτα στο πιάτο. Με lavas ψωμί που το φτιάχνει εκείνη την ώρα, σου πλημμυρίζουν το τραπέζι με μοναδικούς μεζέδες.

.

Για να μην περιγράφω (άλλο), η φωτογραφία μιλάει από μόνη της: μοσχαράκι γιαχνί με αμύγδαλα, αρνάκι με πουρέ μελιτζάνας, γιουβαρλάκια -όπως τα λέμε εμείς – σε νόστιμη κρέμα, παϊδάκια πικάντικα, μοσχαράκι με κίτρινο ρύζι, σταφίδα και μυρωδικά, καβουρμάς, διάφορες πιπεριές με ντομάτα (λίγο καυτερό) στο τηγάνι, κοτόπουλο, καβουρμάς που σερβίρεται με φακές και ρεβίθια σε μια απίθανη σύνθεση.

Χοιρινό μην ψάξεις, δε θα βρεις και κανένα μαγαζί δε μαγειρεύει.

Το μαγαζί δε σερβίρει αλκοόλ, διότι στην Τουρκία χρειάζεται να αποκτήσεις έξτρα άδεια και αυτό κοστίζει περισσότερο. Δε χάθηκε ο κόσμος μια φορά να μην πιείς. Αρκέσου σε χυμό με μήλο και ροδάκινο και μετά το κλασικό τσάι, στα διάφανα ποτηράκια – φλυτζάνια.

Νησί Akdamar, στη λίμνη Βαν

Στη λίμνη Βαν υπάρχουν τέσσερα νησιά και κάποια έχουν μοναστήρια και εκκλησίες. Το Ακνταμάρ, το μεγαλύτερο νησί της λίμνης, είναι το πιο σημαντικό, με έναν σκληρό, γκρίζο, ασβεστολιθικό βράχο να υψώνεται 80 μέτρα πάνω από το επίπεδο της λίμνης. Από εκεί πηγάζει άφθονο νερό.

Για να πας εκεί θα πάρεις ένα μικρό πλοιάριο από το λιμανάκι, μετά την πολύ ωραία τοποθεσία Edremit, ένα όμορφο μέρος με θαυμάσια σπίτια, πεζόδρομους παραλίμνιους και ποδηλατόδρομους. Πλοιάρια υπάρχουν και από το κέντρο του Βαν και από άλλες περιοχές.

.

Θα χρειαστείς μισή ώρα και κάτι για να πας στο Ακνταμάρ, από εκεί που ξεκίνησα εγώ, και θα δεις τον Καθεδρικό Ναό του Τιμίου Σταυρού, του 10ου αιώνα. Είναι υπέροχος από άποψη αρχιτεκτονικής, με τα φυτικά και ζωικά μοτίβα στο εξωτερικό της εκκλησίας, από την Παλαιά Διαθήκη, να είναι από τις πιο αξιοσημείωτες λεπτομέρειες.

Ο μεσαιωνικός, αρμενικός αποστολικός καθεδρικός ναός, χτισμένος χρησίμευσε και ως έδρα του Καθολικού του Ακνταμάρ. Η εκκλησία, φιλοξενεί μια φορά το χρόνο μια θρησκευτική τελετή, παρουσία του Καθολικού Πατριάρχη Απανταχού των Αρμενίων, όμως λειτουργεί πλέον ως μουσείο. 

Σε ένα άλλο νησί, το Τσαρπανάκ, υπάρχει κι άλλη εκκλησία του 12ου αιώνα, η οποία τώρα είναι μουσείο.

Ρεκόρ επισκεπτών και εσόδων η Τουρκία στο πρώτο τρίμηνο του 2025

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας, η χώρα το πρώτο τρίμηνο του 2025 υποδέχτηκε 8,844 εκατ. επισκέπτες και σημείωσε τουριστικά έσοδα ρεκόρ ύψους 9,5 δισ. δολαρίων (+5,6% από το περσινό τρίμηνο). Κι ενώ το κράτος είχε αρχικά στόχο για 2024 να φιλοξενήσει 60 εκατομμύρια διεθνείς επισκέπτες, έκλεισε τη χρονιά με ρεκόρ 62,2 εκατομμυρίων επισκεπτών, για το 2025 έχει ανεβάσει τον στόχο στα 65 εκατομμύρια επισκέπτες, με τουριστικά έσοδα ύψους 64 δισ. δολαρίων. 

Τους πρώτους τρεις μήνες του 2025, την Τουρκία επισκέφτηκαν 733.000 Ιρανοί, 601.000 Ρώσοι, 572.000 Γερμανοί, 560.000 Βούλγαροι και 304.000 Βρετανοί πολίτες, οι οποίοι παρέμειναν στη χώρα κατά μέσο όρο για 11 διανυκτερεύσεις και ξόδεψαν περίπου  98,90 δολάρια ανά διανυκτέρευση. 

Ένα ακόμα ταξίδι έφτασε στο τέλος του, όπως λέμε και στις τηλεοπτικές εκπομπές για φινάλε…