Μελάνωμα: Ποια είναι τα επικίνδυνα χαρακτηριστικά ενός σπίλου

Ο αριθμός των περιστατικών καρκίνων του δέρματος έχει αυξηθεί ραγδαία σε όλο τον κόσμο τα τελευταία χρόνια.

Στην Ελλάδα καταγράφονται περίπου 30.000 περιστατικά καρκίνων του δέρματος ετησίως, από τα οποία 1.500 είναι άνθρωποι που εμφανίζουν μελάνωμα. Το μελάνωμα είναι κακοήθης όγκος του δέρματος, και όταν διαγνωστεί έγκαιρα, στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ιάσιμος αρκεί να αναζητηθεί άμεση ιατρική βοήθεια.

Ο Δερματολόγος

– Αφροδισιολόγος, Δρ. Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Εμμανουήλ Κουρής εξηγεί μεταξύ άλλων στο instyle.gr, τον ρόλο της κληρονομικότητας και την επίδραση του ήλιου στο δέρμα μας, τα σημάδια που πρέπει να μας θορυβήσουν και την σημασία της αυτοεξέτασης.

Τι είναι οι σπίλοι;

Οι σπίλοι, που συνήθως ονομάζουμε ‘ελιές’, συνίστανται σε εκδήλωση στο δέρμα, καλοήθους πολλαπλασιασμού κυτταρικών στοιχείων που βρίσκονται εκεί φυσιολογικά.

Οι παντοειδείς βλάβες ή μορφώματα του δέρματος, που όπως προαναφέρθηκε, ονομάζουμε κοινά ‘ελιές’, δεν είναι πάντα σπίλοι. Πολλές από αυτές, εμφανίζονται επίκτητα, και είναι απλώς προϊόντα φωτογήρανσης ή φυσιολογικής γήρανσης του δέρματος μας, ή είναι καλοήθεις ή ιογενείς βλάβες (π.χ. θηλώματα, σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις).

Οι σπίλοι, λοιπόν, ανάλογα με τη σύστασή τους και το ‘βάθος’ τους, έχουν ποικίλα χαρακτηριστικά, σε ό,τι αφορά στο χρώμα, στο σχήμα, στα όρια και στο μέγεθος, τα οποία και τους διακρίνουν. Έτσι, μπορεί να είναι συνδεσμικοί που έχουν μορφή καφέ κηλίδας, μικτοί ή χοριακοί, που προέχουν από το δέρμα και είναι σαρκόχροοι ή μικτής απόχρωσης.

Ποιοι είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες

Υπάρχουν πολλά δεδομένα που συνδέουν τη χρόνια ή την οξεία διαλείπουσα επίδραση του ήλιου με την κακοήθη εξαλλαγή των σπίλων, πέραν της κληρονομικότητας και του φωτότυπου του δέρματος του καθενός από εμάς. Τα ηλιακά εγκαύματα πριν την ενηλικίωση προδιαθέτουν σε κακόηθες μελάνωμα, ενώ η χρόνια έκθεση στον ήλιο προδιαθέτει σε προκαρκινικές ή καρκινικές βλάβες. Σήμερα επιπλέον το solarium έχει συνδεθεί επίσημα με προδιάθεση για καρκίνο του δέρματος και κακόηθες μελάνωμα.

Κακοήθεις βλάβες δέρματος – Τύποι καρκίνων

Διακρίνονται αδρά σε μη μελανωτικό καρκίνο του δέρματος (βασικοκυτταρικό επιθηλίωμα, ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και υποκατηγορίες ) και στο κακόηθες μελάνωμα. Η ουσιαστική διαφορά τους είναι ότι ο καρκίνος του δέρματος συνήθως εξαπλώνεται τοπικά και σε ορισμένες περιπτώσεις μεθίσταται, ενώ το μελάνωμα, εάν αφεθεί είναι πάντοτε μεταστατικό και οδηγεί σε μοιραία κατάληξη.

Πώς φαίνονται

Ο καρκίνος του δέρματος μπορεί να είναι μια πληγή που δεν επουλώνεται ή ένα μικρό υπόσκληρο έπαρμα (εξόγκωμα) του δέρματος με ευρυαγγεία ή μία μελαγχρωματική επίπεδη βλάβη που επεκτείνεται βραδέως. Αν συναντήσουμε τέτοιες βλάβες στο σώμα μας ή στο πρόσωπο (ιδίως μύτη, αυτιά, χείλη, βλέφαρα,τριχωτό) οι οποίες δεν προϋπήρχαν, πρέπει να τις υποπτευθούμε.

Το μελάνωμα είναι δυνατόν να προκύπτει σε προϋπάρχοντα σπίλο αλλά κυρίως εμφανίζεται εκ νέου. Μοιάζει συνήθως με μια επίπεδη κηλίδα, μελαγχρωματική, με ακανόνιστα χαρακτηριστικά, αλλά μπορεί να είναι και διαφορετικής όψης (πιο επηρμένη ή πιο διηθημένη, δηλ. με κάποιο βάθος).

Τι πρέπει να μας ανησυχήσει

Αν μια βλάβη αιμορραγεί αυτόματα, δεν επουλώνεται, αυξάνεται σε μέγεθος, βρίσκεται σε φωτοεκτιθέμενη περιοχή μας εμβάλλει την υποψία του καρκίνου του δέρματος.

Σε ό,τι αφορά στους σπίλους, η ακροστιχίδα ABCD μάς καθοδηγεί στην αξιολόγησή τους. Συγκεκριμένα:

Α (Asymmetry) δηλ. εμφάνιση ασυμμετρίαςB (border) ασαφή όριαC (color) χρωματική ετερογένειαD (diameter) διάμετρος > 6 mm

Είναι στοιχεία που πρέπει να αξιολογούνται σε ένα σπίλο, ως προς τη μεταβολή τους πριν και μετά την έκθεση στον ήλιο, δηλαδή άνοιξη και φθινόπωρο.

Ορισμένοι συγγραφείς προτείνουν και την αξιολόγηση του παράγοντα Ε (evolution) δηλ. της πρόσφατης εξέλιξης σύμφωνα με τα παραπάνω.

Η οντότητα του δυσπλαστικού σπίλου αναφέρεται σε έναν σπίλο ο οποίος δεν είναι καρκινικός, πλην όμως έχει κάποια από τα παραπάνω χαρακτηριστικά, είναι δραστήριος και υπάρχει πιθανότητα κακοήθους εξαλλαγής. Αυτός ο σπίλος πρέπει να αφαιρείται προληπτικά.

Ο ρόλος της αυτοεξέτασης

Πρέπει να παρατηρούμε το δέρμα μας από το κεφάλι έως τα πόδια, περιλαμβανομένου του τριχωτού της κεφαλής, της περιγεννητικής χώρας, νυχιών, παλαμών, πελμάτων και πτυχών στο δέρμα μας. Να αυτοεξεταζόμαστε σε ένα καλά φωτισμένο δωμάτιο με τη βοήθεια καθρέφτη, συγκρατώντας την εικόνα των δερματικών βλαβών στη μνήμη μας.

Η εισαγωγή της ψηφιακής δερματοσκόπησης και χαρτογράφησης σπίλων τα τελευταία χρόνια έχει αποτελέσει σημαντικό εργαλείο στα χέρια των Δερματολόγων για την πρόληψη και παρακολούθηση της υγείας του δέρματος σε μια εποχή που ο καρκίνος του δέρματος και το μελάνωμα αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς.

Είναι επιβεβλημένο, σήμερα που είναι ορατές πλέον οι συνέπειες της ελάττωσης του στρώματος του όζοντος και πράγμα που υφιστάμεθα στο επίπεδο της φωτοκαρκινογένεσης, να οριοθετήσουμε διαφορετικά τη σχέση μας με τον ήλιο: να εφαρμόζουμε συχνά αντηλιακό, να εκτιθέμεθα σταδιακά και φειδωλά τις κατάλληλες ώρες και να εξετάζουμε το δέρμα μας.