Το οικονομικό πρόβλημα της Κεντροαριστεράς

Του Γιώργου Παπαγεωργίου

Οι πολιτικές ζυμώσεις στον χώρο της Κεντροαριστεράς έχουν διάφορες αφετηρίες. Η κάλυψη του κενού που αφήνει η κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ, η δημιουργία ενός χώρου «δίπλα» στον ΣΥΡΙΖΑ, η προσέλκυση των μετριοπαθών πολιτών που δεν ανήκουν στον συντηρητικό χώρο ή ακόμη και η ανάγκη κάποιων προσώπων να επανεμφανιστούν στo προσκήνιο. Ολα αυτά είναι πιθανές εξηγήσεις.

Η Κεντροαριστερά υποτίθεται ότι ως Κέντρο σηματοδοτεί

τη μετριοπάθεια και ως Αριστερά την πρόοδο. Ο συγκεκριμένος χώρος όμως έχει κυβερνητικό παρελθόν και αρκετές ευθύνες για το πώς έφτασε η χώρα μέχρις εδώ - όπως άλλωστε και η Νέα Δημοκρατία. Επιπλέον, λόγω της κρίσης και της οξύτητας των προβλημάτων που ζούμε το πολιτικό παιχνίδι οδηγείται σε πόλωση η οποία δεν ευνοεί τη δημιουργία πολυσυλλεκτικών φορέων. Η καταστροφή των μνημονιακών πολιτικών έχει τέτοια έκταση και ένταση που μένουν λίγα περιθώρια για «ναι μεν αλλά».Οι όποιες κινήσεις στην Κεντροαριστερά, πέρα από τον βαθμό αξιοπιστίας που θα εμπνεύσουν, θα κριθούν από την καθαρότητα των θέσεων που θα παρουσιάσουν σε σχέση με τα μεγάλα προβλήματα της χώρας και τις πολιτικές του μνημονίου.

Υπάρχει, όμως, και ένα ζήτημα που αφορά ευρύτερα τον προοδευτικό χώρο στην Ευρώπη, είτε ονομάζεται Σοσιαλδημοκρατία, είτε Κεντροαριστερά, είτε Μετριοπαθής Αριστερά, το οποίο σχετίζεται με την υποστήριξη που έδειξαν οι συγκεκριμένες πολιτικές δυνάμεις στην οικοδόμηση μιας Ενωμένης Ευρώπης με νεοφιλελεύθερο προσανατολισμό και στην προώθηση οικονομικών πολιτικών με νεοφιλελεύθερο πρόσημο.

Η ευρωζώνη βασίστηκε στη λογική του Μάαστριχτ και εξελίχθηκε σε ένα θεσμικό οικοδόμημα που ευνοεί τα ισχυρά κράτη έναντι των μικρών, ενώ παραδίδει ένα μεγάλο μέρος της εξουσίας σε φορείς που δεν υπόκεινται σε πολιτικό και δημοκρατικό έλεγχο. Ολα έγιναν με τη σύμπραξη συντηρητικών και προοδευτικών κυβερνήσεων. Αρκετές προοδευτικές δυνάμεις αναγνώρισαν εξαρχής τους κινδύνους του «κατά Μάαστριχτ» εγχειρήματος, αλλά πρυτάνευσε η λογική ότι ήταν ένας τρόπος να προχωρήσει η ευρωπαϊκή ενοποίηση και στην πορεία το σύστημα θα διορθωνόταν. Τα πράγματα όμως εξελίχθηκαν διαφορετικά. Τα νέα κέντρα εξουσίας απέκτησαν δυσανάλογη δύναμη σε σχέση με τις κυβερνήσεις, συμπλέουν με τις δυνάμεις της παγκόσμιας αγοράς και σήμερα αποτελούν εμπόδιο στην εφαρμογή προοδευτικών πολιτικών.

Η Ενωμένη Ευρώπη εξελίσσεται σταδιακά σε έναν όλο και πιο αντιδραστικό οργανισμό. Μόλις η κρίση έδειξε τα δόντια της, οι πολιτικές που υπαγορεύτηκαν σε όλη τη Γηραιά Ηπειρο έχουν κοινή κατεύθυνση: περιορισμό του κράτους πρόνοιας, περικοπές των εισοδημάτων, κατάργηση εργασιακών δικαιωμάτων.

Η ευρωζώνη κατέληξε να κυβερνάται από το Βερολίνο, όπου είναι η έδρα της γερμανικής κυβέρνησης, και τη Φρανκφούρτη, όπου εδρεύει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Σε σχέση με τους δύο αυτούς πόλους ακόμα και η ευρωγραφειοκρατία των Βρυξελλών έχει λιγότερη επιρροή. Οσο για τις εθνικές κυβερνήσεις των μικρότερων -και όχι μόνο- χωρών η παρέμβασή τους στις πολιτικές διεργασίες είναι εξαιρετικά περιορισμένη.

Είναι χαρακτηριστικές οι παραινέσεις του εκάστοτε προέδρου της ΕΚΤ υπέρ των αποκρατικοποιήσεων, της μείωσης των κοινωνικών παροχών και του περιορισμού του κράτους. Οσο κι αν παρουσιάζονται ως αδέκαστες τεχνοκρατικές οδηγίες, στην πραγματικότητα είναι πολιτικές επιλογές σε συγκεκριμένη, συντηρητική κατεύθυνση.

Οι θεσμοί της ευρωζώνης αποτελούν πλέον «φράγμα» για τις προοδευτικές πολιτικές οι οποίες βασίζονται σε ενίσχυση των δημόσιων επενδύσεων υπέρ της ανάπτυξης, σε μέτρα για τόνωση της απασχόλησης και υπεράσπιση των κοινωνικών δικαιωμάτων. Το φράγμα αυτό είναι ένα μεγάλο εμπόδιο για τις δυνάμεις της Κεντροαριστεράς, οι οποίες ευαγγελίζονται μετριοπαθείς αλλαγές.

Είναι βέβαια εμπόδιο και για τις δυνάμεις της Αριστεράς που οραματίζονται πιο ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις - αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.

Blogger Γιώργος Χ. Παπαγεωργίου