ΤΧΣ: Ποια εμπόδια παραμένουν στη διαχείριση των κόκκινων δανείων

Tην επικαιροποιημένη ανάλυση αναφορικά με τα νομικά και διαδικαστικά εμπόδια στη διαχείριση των κόκκινων δανείων στην Ελλάδα δημοσιοποίησε το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, όπως προέβλεπε το συμπληρωματικό τεχνικό μνημόνιο που υπογράφηκε στις 16 Ιουνίου 2016 .

Όπως επισημαίνει η μελέτη, παρά το γεγονός ότι οι ελληνικές αρχές έχουν ήδη νομοθετήσει ή ξεκινήσει μια

σειρά από νομικές και δικαστικές μεταρρυθμίσεις από το 2015, αλλά και φέτος, εξακολουθούν να παραμένουν διαρθρωτικά προβλήματα που πρέπει να διεθετηθούν.

Τα σημαντικότερα από αυτά είναι:

-Η απουσία εξειδικευμένων και έμπειρων δικαστικών για το θέμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων
-Οι αδυναμίες στο νομικό πλαίσιο οδηγούν σε καθυστερήσεις και αύξηση του αριθμού των συσσωρευμένων υποθέσεων. Παράλληλα, οι σύμβουλοι αφερεγγυότητας έχουν περιορισμένη εμπειρία σε αναδιαρθρώσεις χρέους. Η πρόβλεψη του ν. 4336/2015 για την αύξηση του αριθμού των δικαστών στα Ειρηνοδικεία είναι βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.
- Το αδύναμο και μη ευέλικτο καθεστώς αφερεγγυότητας, το ελλιπές θεσμικό πλαίσιο και η αναποτελεσματική διαδικασία πλειστηριασμών οδηγούν σε σημαντικές καθυστερήσεις ή και σε καμία ενέργεια επιβολής.

Οι αλλαγές στο νόμο Κατσέλη

Οι μεταβολές στο νόμο Κατσέλη που τέθηκαν σε εφαρμογή το 2015 φαίνεται να θέτουν τις βάσεις για μια βελτιωμένη αποτελεσματικότητα στη διαδικασία επιβολής. Ωστόσο παραμένουν εμπόδια που πρέπει να επανεξεταστούν ώστε να υπάρχει ένα δίχτυ ασφαλείας για τους ευάλωτους δανειολήπτες και όχι τους κακοπληρωτές.

- Ο νόμος προβλέπει αυτόματη διακοπή όλων των πράξεων επιβολής μόνο με την κατάθεση μιας αίτησης από τον δανειολήπτη. Αυτή η διακοπή παραμένει σε ισχύ έως την εκδίκαση των προσωρινών μέτρων.

- Οι δικαστικές αποφάσεις παγώματος των ενεργειών εκδίδονται γενναιόδωρα

- Οι εξαιρέσεις από τη ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων αφορούν συχνά και στοιχεία πέραν της πρώτης κατοικίας

- Είναι δαπανηρό και χρονοβόρο να κηρυχθεί σε πτώχευση δανειολήπτης καθώς απαιτείται νέα δικαστική απόφαση.

- Ο νόμος προβλέπει οι εμπράγματες εξασφαλίσεις των πιστωτών στην κύρια κατοικία του δανειολήπτη πάνω από μία αξία, μπορούν να παρακαμφθούν από τον δικαστή κατά το χρόνο ακρόασης της υπόθεσης, μειώνοντας έτσι την ευθύνη του χρέους του, χωρίς μάλιστα να προβλέπεται πλαφόν για τέτοιου είδους μειώσεις. Σε πολλές περιπτώσεις, οι δικαστικές αρχές εξαιρούν από τη ρευστοποίηση περιουσιακά στοιχεία του δανειολήπτη που Σχ δεν προστατεύονται από τη νομοθεσία.

Αλλα νομικά εμπόδια

- Όταν η συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο μιας υπερχρεωμένης εταιρίας οφείλεται σε μετοχοποίηση χρέους τότε η υποχρέωση του τρίτου μέρους να προβεί σε δημόσια προσφορά δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται

- Η μετατροπή χρέους σε μετοχικό κεφάλαιο επιβάλλεται σε μη συνεργάσιμους μετόχους μετά από αίτημα του αντιδίκου που έχει έννομο συμφέρον, να κρίνει καταχρηστική την αρνητική ψήφο των διοικήσεων στο σχέδιο αναδιάρθρωσης. Το δικαστήριο δύναται να ορίσει ειδικό αντιπρόσωπο του μη συνεργάσιμου μετόχου ώστε να ψηφίσει το σχέδιο αναδιάρθρωσης. Ωστόσο αυτό δεν φαίνεται να εφαρμόζεται και η πρακτική εφαρμογή του έχει αποδειχθεί «δυσκίνητη».

- Κωδικοποίηση της νομοθεσίας. Υπάρχουν σειρά νόμος και ρυθμίσεων που πρέπει να κωδικοποιηθούν γιατί δημιουργούν προβλήματα εφαρμογής. Μια τέτοια κίνηση θα ενισχύσει το κανονιστικό πλαίσιο και θα μειώσει τα περιθώρια κινήσεων των κακοπληρωτών.

Σχετικά με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες, ο νόμος που ψηφίστηκε στις 15/11/2014 εισήγαγε έκτακτα μέτρα προσωρινής ανακούφισης από χρέη σε τράπεζες, Δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία και εισήγαγε τη διαδικασία εξωδικαστικού συμβιβασμού, χωρίς ωστόσο να έχει υλοποιηθεί.
Για να λειτουργήσει μία τέτοια διαδικασία απαιτούνται κίνητρα, μεταξύ άλλων φορολογικά, μία συνολική αντιμετώπιση του διακανονισμού χρέους προς τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα και μία εξορθολογισμένη διαδικασία διαπραγματεύσεων υπό την ηγεσία του πιστωτή που έχει καλύτερη γνώση του οφειλέτη. Σε περίπτωση δικαστικής εμπλοκής, αυτή πρέπει να παραμείνει στον ελάχιστο δυνατό βαθμό και μόνο στην περίπτωση κατάφωρης παραβίασης των νομικών απαιτήσεων.

Ποιες δράσεις προτείνει η μελέτη

Στη μελέτη προτείνονται οι δράσεις που πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τα τέλη του 2016, ώστε να προχωρήσει αποτελεσματικά η διαχείριση των "κόκκινων" δανείων. Μεταξύ άλλων, αναφέρονται:

- η άμεση διευθέτηση της διαδικασίας μετοχοποίησης δανείων υπερχρεωμένων επιχειρήσεων και της αποπομπής μη συνεργάσιμων διοικήσεων επιχειρήσεων που βρίσκονται σε αναδιάρθρωση, η προώθηση του εξωδικαστικού συμβιβασμού,

- η αυστηρότερη χρήση των προϋποθέσεων για την ένταξη υπερχρεωμένων νοικοκυριών στο νόμο Κατσέλη,

- το ευνοϊκότερο φορολογικό καθεστώς για τις μεταβιβάσεις δανείων σε εταιρίες διαχείρισης καθώς και απόλυτα συγκεκριμένες υποχρεώσεις των τελευταίων έναντι των δανειοληπτών,

- η ευνοϊκή πρόβλεψη για την απόσβεση των ζημιών (σε βάθος 30ετίας) που θα καταγράψουν οι τράπεζες από τις διαγραφές και τις μεταβιβάσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Στόχος της μελέτης, όπως αναγράφεται στην εισαγωγική της έκθεση, είναι να εντοπίσει τους περιορισμούς για την ανάπτυξη μιας δυναμικής αγοράς των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέσω της οποίας θα ανακουφιστούν οι τράπεζες από το βάρος των "κόκκινων" δανείων, θα ενισχυθούν οι αξίες ανάκτησης επισφαλών χορηγήσεων και θα προσελκυσθεί εξωτερική χρηματοδότηση και τεχνογνωσία για τις αναδιαρθρώσεις χρέους. Όπως τονίζεται, μία αγορά διαχείρισης των NPLs θα εισφέρει σημαντικά κεφάλαια στις επιχειρήσεις και θα προωθήσει την ανάπτυξη, ενώ θα δημιουργήσει έναν ενάρετο κύκλο όπου η πρόοδος στην εξυγίανση των τραπεζικών ισολογισμών και η αναδιάρθρωση υπερχρεωμένων δανειοληπτών θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη, θα βελτιώσει την κερδοφορία των τραπεζών και θα απελευθερώσει πόρους για νέα δάνεια που θα προωθήσουν την οικονομική ανάκαμψη.