Τα τρία «κλειδιά» για την συμφωνία - πακέτο της 21ης Ιουνίου

του Ιωάννη Αντύπα

Σχεδόν έτοιμη είναι η συμφωνία της 21ης Ιουνίου, όπου η Ελλάδα θα λάβει ένα πακέτο μέτρων για το χρέος, με προϋπόθεση όμως ότι θα εφαρμόσει επιτυχώς τα 88 εναπομείναντα προαπαιτούμενα.

Σύμφωνα με πληροφορίες από τις Βρυξέλλες, η συμφωνία πακέτο στις 21 Ιουνίου

θα περιλαμβάνει 3 κομμάτια:

Τα δάνεια από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης, από τα οποία θα χρηματοδοτηθεί και μέρος του αποθεματικού που θα αποτελέσει το "μαξιλάρι" χρηματοδότησης της μεταπρογραμματικής περιόδου.

Τα μέτρα για το χρέος και τέλος ο ακριβής τρόπος ελέγχου και επιτήρησης της ελληνικής οικονομίας μετά τις 21 Αυγούστου, με τη λήξη δηλαδή του προγράμματος

Δυνατή η έξοδος αλλά...

Οι Βρυξέλλες εκτιμούν η Ελλάδα είναι μεν έτοιμη να ολοκληρώσει το πρόγραμμα της αλλά υπάρχουν σημαντικές δράσεις που πρέπει να γίνουν έτσι ώστε να στέκεται μόνη της στα πόδια της στη μεταπρογραμματική περίοδο. Έχει γίνει μεγάλη δουλειά στην αποκατάσταση των μακροοικονομικών ανισορροπιών που δημιουργούσαν προβλήματα, το χρέος και η ανεργία όμως παραμένουν δυσθεώρητα και χρειάζεται ακόμα πολλά χρόνια δουλειάς ώστε να αντιμετωπιστούν οριστικά.

Αναφορικά με την έξοδο της χώρας στις αγορές, η Ελλάδα έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα πως το μαξιλάρι ρευστότητας το οποίο θα κυμαίνεται γύρω στα 20 δις. Ευρώ (ή λίγο περισσότερο) θα εξασφαλίσει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες ως το 2020, έτσι ώστε να έχει ανάγκη μόνο τις αγορές, ιδιαίτερα σε αυτή τη φάση μεγάλης αβεβαιότητας λόγω της Ιταλίας.

Το μαξιλαράκι ρευστότητας φαίνεται πως θα είναι υπό τη διαχείριση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, έτσι ώστε η μόνο χρήση του να είναι η εξυπηρέτηση του χρέους και όχι άλλες δαπάνες.

Η κατάσταση για την Ελλάδα, πάντως δεν κρίνεται ιδιαίτερα ανησυχητική ως προς τις ανάγκες ρευστότητας καθώς μετά τα μέτρα που εφαρμόστηκαν, οι πραγματικές χρηματοδοτικές ανάγκες της είναι αρκετά περιορισμένες. Αυτό σημαίνει πως η Ελλάδα δεν χρειάζεται να αντλήσει μεγάλα ποσά από τις αγορές σε αντίθεση με άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Αστερίσκος είναι πάντως η περίοδος μετά το 2030 όπου θα υπάρξουν μεγάλες αποπληρωμές του χρέους.

Που έγκειται η επιτυχία της μεταπρογραμματικής περιόδου;

Για τις Βρυξέλλες, η επιτυχία της ελληνικής οικονομίας και η βιώσιμη ανάπτυξη της προδιαθέτει δύο στοιχεία: Από τη μια ένα αξιόπιστο πακέτο από το Eurogroup και έπειτα συνέχιση της εκτέλεσης των μεταρρυθμίσεων από την Ελλάδα.

Στη δημιουργία του μοντέλου μεταπρογραμματικής επιτήρησης, οι Βρυξέλλες θεωρούν πως η Ελλάδα, πρέπει να αισθάνεται ότι ανταμείβεται για τις μεταρρυθμιστικές θυσίες της και την ίδια στιγμή να μην χαλαρώνει τις οικονομικές της προσπάθειες και πολιτικές επιστρέφοντας στις κακές πρακτικές.

Το μεγάλο στοίχημα στη μεταπρογραμματική περίοδο είναι η συνεχής εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων. Έχουν γίνει μεγάλα βήματα όπως η δημιουργία ανεξάρτητης αρχής δημοσίων εσόδων και η βελτίωση των εισπρακτικών μηχανισμών όμως τα οφέλη τους δεν μπορούν να γίνουν ορατά σε 3 έτη, καθώς είναι διαδικασίες που μπορούν να διαρκέσουν 5 ως 10 έτη.

Δεδομένου ότι, όλοι οι επενδυτές εξετάζουν ποιες είναι οι ανάγκες χρηματοδότησης της Ελλάδας την περίοδο 2030 – 2035, που είναι αυτό που βλέπουν οι αγορές, οι θεσμοί επιχειρούν να δομήσουν μια συμφωνία με τα κατάλληλα κίνητρα, ώστε να ανταποκρίνεται στα κριτήρια των αγορών, βεβαιώνοντας τις πως η Ελλάδα βρίσκεται σε μια βιώσιμη πορεία.

Χρέος

Για τα μέτρα χρέους, γίνεται προσπάθεια αναπροσαρμογής των πληρωμών των δανείων του EFSF έως 15 χρόνια, ώστε να μετακινηθούν οι αποπληρωμές τους όσο το δυνατόν πιο πίσω, πέρα ​​από το 2030. Στις προτάσεις που θα συζητηθούν περιλαμβάνεται και η πρόωρη αποπληρωμή του ΔΝΤ με χρήση διαθέσιμων κονδυλίων του ESM ώστε να εξαγοραστεί το πιο ακριβό μέρος του ελληνικού χρέους και να αντικατασταθεί με φθηνότερα δάνεια.

Μεσοπρόθεσμα, υπάρχει η πρόταση για επιστροφή των εσόδων από SMPs και Anfa (κέρδη κεντρικών τραπεζών από τον ελληνικό δανεισμό) και εξάλειψη του επιταχυνόμενου επιτοκίου, καθώς το Ευρωσύστημα είχε αγοράσει ελληνικά δάνεια με έκπτωση, τα οποία θα είναι διαθέσιμα σταδιακά μέχρι το 2020. Η ιδέα είναι να τα επιστραφούν τα κέρδη σε 4 ετήσιες δόσεις υπό τον όρο ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να εφαρμόζει τις μεταρρυθμίσεις ύψους περίπου € 1 δισ ετησίως.

Ενισχυμένη εποπτεία με δυνατότητα «εντεινόμενης πίεσης» όταν υπάρχει χαλάρωση

Μεγάλη ανησυχία στις Βρυξέλλες υπάρχει πάντως αναφορικά με τη προοπτική χαλάρωσης από τη πλευρά του δημοσίου και επιστροφής στις παλιές πρακτικές. Για το λόγο αυτό, προετοιμάζεται σειρά μέτρων που θα χρησιμοποιηθεί για την ενδυνάμωση της λειτουργίας του δημοσίου.

Προς τη κατεύθυνση αυτή, υπάρχει το ελληνικό πρόγραμμα ανάπτυξης που ετοίμασε η ίδια η κυβέρνηση, η αποστολή τεχνοκρατών στην Ελλάδα για υποστήριξη των μεταρρυθμίσεων, τα έξυπνα μέτρα για το χρέος που παρέχουν κίνητρα συνέχισης των προσπαθειών και η ενισχυμένη εποπτεία που θα χρησιμοποιηθεί, η οποία δεν θα αποτελεί νέο πρόγραμμα αλλά θα έχει αρκετά εντονότερη μορφή από τις επιτηρήσεις άλλων κρατών.

Η «ενισχυμένη εποπτεία» δεν είναι ένα πρόγραμμα, αλλά επιτρέπει πιο στενή παρακολούθηση, με:

Τριμηνιαίες εκθέσεις προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό ΚοινοβούλιοΣυμμετοχή σε αυτή όλων των θεσμών (EKT, ESM και ΔΝΤ)Δυνατότητα αποφάσεων για συγκεκριμένες πολιτικές δεσμεύσεις, καιΔυνατότητα «εντεινόμενης πίεσης», στην περίπτωση που η Ελλάδα δεν εφαρμόζει τα συμφωνηθέντα.Αποτροπή ιδιωτικών συμφερόντων και της επιρροής τους στο δημόσιο

Πάντως ενδιαφέρον έχει πως οι Βρυξέλλες προσανατολίζονται προς την καταπολέμηση των "κατεστημένων συμφερόντων", τα οποία υπάρχουν τόσο στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα, και ασκούν πίεση στην εκάστοτε πολιτική ηγεσία για λήψη αποφάσεων η οποία συμφέρει τους ίσιους και όχι το κράτος. Ο αξιωματούχος τόνισε πως γίνεται μεγάλη προσπάθεια από τη πλευρά των Θεσμών να καταπολεμηθεί η επιρροή τους, υλοποιώντας διαφορετικές μεταρρυθμίσεις

Αρχικά, είναι στόχος των θεσμών να υπάρξει ένας ξεκάθαρος διαχωρισμός μεταξύ πολιτικής και εκτελεστικής εξουσίας. Ναι μεν η πολιτική ηγεσία έχει τη δυνατότητα να θεσπίσει νόμους που αφορά τη φορολογία, η συλλογή των φόρων όμως γίνεται από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων η οποία δεν υπάγεται στη δικαιοδοσία της πολιτικής. Άλλη τομείς αφορούν για παράδειγμα τον τομέα της ενέργειας όπου οι τιμές θέτονται από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και όχι το υπουργείο.

Σημαντικό είναι επίσης να υπάρξει μια επαρκής και μη πολιτικοποιημένη στελέχωση στο Δημόσιο. Σύμφωνα με πληροφορίες από τις Βρυξέλλες, διαπιστώθηκε κατά τη διάρκεια των τεχνικών αποστολών πως ένα πολύ μεγάλο μέρος της δημόσιας διοίκησης ήταν στελεχωμένο με πολιτικά κριτήρια, από τις υψηλότερες βαθμίδες στις χαμηλότερες, το οποίο αντικαθίσταται κάθε φορά που υπήρχε νέος Υπουργός. Στόχος τώρα είναι η θέσπιση ενός ξεκάθαρου πλαισίου συμβολαίων περιορισμένου χρόνου.

Τέλος, οι Βρυξέλλες βλέπουν πως υπάρχουν ήδη πολλά συμφέροντα που ασκούν πιέσεις στους υπουργούς για για την ανάκληση μεταρρυθμίσεων που έχουν γίνει, οι θεσμοί όμως φαίνονται προσηλωμένοι στη διατήρηση και τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων.