Σφίγγει ο κλοιός, αντί να χαλαρώνει...

Αν ύστερα από τεσσεράμισι χρόνια μνημονίων επιχειρήσουμε έναν απολογισμό και μια αποτίμηση για το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε σήμερα δύσκολα θα βρούμε στοιχεία που να δικαιολογούν αισιοδοξία.

Οι ελπίδες της κυβέρνησης για χαλάρωση του σκληρού πλαισίου διαψεύδονται, καθώς η Ευρωζώνη εμφανίζεται άκαμπτη, βάζοντας ερωτηματικά ακόμα και για τις δεσμεύσεις που ανέλαβε από το 2012 για νέα ελάφρυνση του ελληνικού χρέους.

Το πλαίσιο είναι ασφυκτικό, περιορίζοντας και τα περιθώρια χειρισμών από μια πιθανή διαφορετική κυβέρνηση

Οι εταίροι δεν θέλουν να αφήσουν τα μπόσικα και το δείχνουν ξεκάθαρα, έστω κι αν η αυστηρότητα εξηγείται εν μέρει και ως διαπραγματευτικός ελιγμός.

Το πρόβλημα είναι ότι την ίδια στιγμή η κατάσταση επιδεινώνεται συνολικά για την Ευρωζώνη.

Οι οικονομικές προβλέψεις είναι δυσοίωνες τη στιγμή που οι ηγεσίες δείχνουν εγκλωβισμένες στην αδράνεια και την απραξία.

Είναι σαν να ζούμε πάλι ημέρες του 2010, αλλά με ορισμένες παραλλαγές. Το πρόβλημα σήμερα δεν είναι το μεγάλο ελληνικό χρέος, αλλά ο αντιπληθωρισμός και η ύφεση. Ο μεγάλος ασθενής δεν είναι η χώρα μας, αλλά η Ιταλία και η Γαλλία.

Το 2010 ήταν η Γερμανία η οποία αντιδρούσε και κωλυσιεργούσε για τη δημιουργία του μηχανισμού στήριξης για την Ελλάδα. Οι αποφάσεις ήρθαν καθυστερημένα, με αποτέλεσμα να μην επαρκούν γιατί το πρόβλημα στο μεταξύ είχε διογκωθεί και επεκταθεί.

Και σήμερα κάτι παρόμοιο συμβαίνει. Βοά ο πλανήτης για την ανάγκη τόνωσης της πραγματικής οικονομίας στην Ευρωζώνη, αλλά οι Γερμανοί... αγρόν αγοράζουν και τον καλλιεργούν. Πλαγιοκοπούν, μάλιστα, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και παρεμβαίνει.

Το πρόβλημα μεγεθύνεται και είναι πολύ πιθανό ότι όταν η Ευρωζώνη αποφασίσει να δράσει θα έχει κάνει πάλι «πολύ λίγα και πολύ αργά» για να το αντιμετωπίσει.

Η ενεργητική στάση της ΕΚΤ σήμερα είναι ίσως η μόνη ουσιαστική διαφορά. Το 2010 ο τότε πρόεδρός της Ζαν Κλοντ Τρισέ καθυστέρησε να παρέμβει. Εάν είχε ξεκινήσει τις αγορές ελληνικών ομολόγων νωρίτερα, ίσως τα πράγματα σήμερα να ήταν καλύτερα.

Ο Μάριο Ντράγκι μπορεί να ξεκίνησε τις παρεμβάσεις, αλλά αυτές δεν επαρκούν.

Χρειάζονται δραστικές λύσεις, όχι μόνο με τύπωμα χρήματος, αλλά και με στήριξη των επενδύσεων με δημόσια κονδύλια για να πάρει μπροστά η οικονομική μηχανή.

Μια ευρωπαϊκή λύση που θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα του χρέους σε ευρωπαϊκή κλίμακα, όπως και την ανάπτυξη, είναι η μόνη λογική και αποτελεσματική αλλά οι Γερμανοί την μπλοκάρουν και η υιοθέτησή της με τα σημερινά πολιτικά δεδομένα μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας.

Αντί για συνεργασία και κοινές πολιτικές, η κρίση αυξάνει τους ανταγωνισμούς, τις τριβές και τις συγκρούσεις.

Μέσα στο επιδεινούμενο ευρωπαϊκό πλαίσιο, οι χειρισμοί για την Ελλάδα δυσκολεύουν. Οι άλλες χώρες δίνουν προτεραιότητα στις δικές τους δυσκολίες και οι ελληνικές διεκδικήσεις θα βρίσκουν περισσότερα εμπόδια.

Το χειρότερο είναι ότι η κατάσταση στο εσωτερικό δεν έχει βελτιωθεί. Τα προβλήματα που υπήρχαν πριν από το ξέσπασμα της κρίσης δεν αντιμετωπίστηκαν, παρά τις μεγαλόστομες διακηρύξεις που συνόδευαν τα μνημόνια, για δήθεν μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα έφερναν την οικονομική ανάπτυξη. Και πώς θα μπορούσαν, άλλωστε, να γίνουν μεταρρυθμίσεις όταν η χώρα κατέρρεε υπό το βάρος της ύφεσης και της καταστροφής των υποδομών και του έμψυχου δυναμικού στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα;

Τα επώδυνα μέτρα που εφαρμόστηκαν τα τελευταία χρόνια είχαν μόνο λογιστική στόχευση, χωρίς την παραμικρή μεταρρυθμιστική λογική. Παρά τη ρητορική για τις παθογένειες του δημοσίου τομέα, την υψηλή φοροδιαφυγή, τη διαφθορά, τη γραφειοκρατία και τα μύρια όσα δεινά υποτίθεται ότι κρατούσαν τη χώρα πίσω, ελάχιστα άλλαξαν.

Θα χρειαστεί μεγάλη μάχη το επόμενο διάστημα και, κυρίως, ένα διαφορετικό σχέδιο από αυτό που υποτίθεται ότι εφαρμόζεται σήμερα.