Πνευματικές αποδράσεις

Ευτυχώς υπάρχουν και άλλα θέματα να ασχοληθεί κανείς πέραν της ελληνικής Οικονομίας και της φαιδρής νεοελληνικής πολιτικής σκηνής. Εγώ σήμερα θα αποτολμήσω να ασχοληθώ ακροθιγώς με θέματα της Φυσικής Επιστήμης, στην οποία αν εμβαθύνει κανείς, θα διαπιστώσει ότι πέραν της διερεύνησης των φυσικών φαινομένων, καταλήγει και σε ενδιαφέρουσες φιλοσοφικές προεκτάσεις.Υψηλοί στόχοι θα μου πείτε. Σωστά! Καλλίτερα όμως να αποτολμήσει κανείς τα υψηλά και να αποτύχει, παρά να φλυαρεί και να αναλίσκεται στα βαρετά θέματα μιάς ανιαρής καθημερινότητας με την οποίαν όλοι, λίγο πολύ ασχολούνται, αναμασώντας τα ίδια και τα ίδια γελοία μαντάτα.Η Φυσική Επιστήμη μέχρι την εποχή του Νεύτωνα, τον 17ο αιώνα, αποκαλείτο «Φυσική Φιλοσοφία» γεγονός που καταδεικνύει ότι Φυσική και Φιλοσοφία ήταν αλληλένδετες. Ο διαχωρισμός της Φυσικής Επιστήμης από την Φιλοσοφία έγινε πολύ μετά τον Νεύτωνα, όταν η πρώτη άρχισε να αναπτύσσεται ραγδαία και να διαχωρίζεται σαφώς από την δεύτερη.Κατά τη γνώμη μου τρεις είναι οι μεγάλοι φάροι στην ιστορία της Φυσικής Επιστήμης.Ο πρώτος μεγάλος φάρος είναι ο προαναφερθείς Νεύτων ο οποίος ήταν ίσως και μία από τις σημαντικότερες μορφές της Αναγέννησης. Ο Νεύτων με την διατύπωση των νόμων του περί Μηχανικής αλλά και του νόμου του για την βαρυτική έλξη, ο οποίος περιγράφει την κίνηση των πλανητών περί τον Ήλιο, θεμελίωσε την έννοια της αιτιοκρατίας στην Φυσική Επιστήμη, της σχέσης δηλ. μεταξύ αιτίας και αποτελέσματος η οποία μέχρι τότε δεν υπήρχε καν ως έννοια. Αντίθετα κατά τον Μεσαίωνα όλα τα φαινόμενα εξηγούντο με την ανάμειξη θεϊκών και μεταφυσικών στοιχείων. Ο Νεύτων στην ουσία έβγαλε την Ανθρωπότητα από τον Μεσαίωνα και την Θεοκρατία και εγκαινίασε την εποχή του Διαφωτισμού, ο οποίος συνιστά και την πνευματική αφετηρία του σύγχρονου Κόσμου. Στον Νεύτωνα οφείλουμε αυτό που αποκαλείται Κλασική Φυσική Επιστήμη την οποία ακόμη διδασκόμαστε στο σχολείο σήμερα. Και αυτός αποτελεί την γέφυρα από την πίστη στην μαγεία προς την επιστημονική σκέψη.Ο δεύτερος μεγάλος φάρος είναι ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο οποίος ως γνωστόν διατύπωσε τις θεωρίες της Ειδικής και της Γενικής Σχετικότητος. Αυτές οι θεωρίες χαιρετίζονται από πολλούς ως το μεγαλύτερο επίτευγμα του Ανθρωπίνου Πνεύματος. Πέραν του φυσικού τους περιεχομένου, οι Θεωρίες της Σχετικότητος εμπεριέχουν και τεράστιες φιλοσοφικές διαστάσεις. Η μεγάλη επανάσταση έγκειται στο ότι εισάγουν την έννοια ότι δεν υπάρχουν απόλυτα μεγέθη, και ότι τα πάντα, ακόμη και ο χρόνος, σχετίζονται με την παρουσία του παρατηρητή ο οποίος τα μετράει. Το μόνο απόλυτο που υπάρχει είναι η ταχύτητα του φωτός η οποία είναι η μέγιστη δυνατή ταχύτητα στην Φύση. Όλα τα άλλα μεγέθη είναι σχετικά με τον παρατηρητή. Καταρρέει λοιπόν η έννοια του «Απολύτου», η οποία αποτελούσε το Ιερό Δισκοπότηρο της Φιλοσοφίας μέχρι τότε.Ο τρίτος μεγάλος σταθμός στην Ιστορία της Φυσικής Επιστήμης είναι η Αρχή της Αβεβαιότητος του Βέρνερ Χάιζενμπεργκ. Η Αρχή της Αβεβαιότητος δεν είναι τόσο ευρέως γνωστή, αλλά είναι εξαιρετικά σημαντική τόσο από φυσικής όσο και από φιλοσοφικής σκοπιάς. Με δύο λόγια η Αρχή της Αβεβαιότητος λέει ότι δεν είναι δυνατόν να προσδιορίσουμε με απόλυτη ακρίβεια και την θέση και την ταχύτητα ταυτόχρονα ενός σωματιδίου. Πάντα θα υπάρχει μία αβεβαιότης όσον αφορά είτε την θέση είτε την ταχύτητα του σωματιδίου. Και με όσο μεγαλύτερη ακρίβεια γνωρίζουμε την θέση, τόσο μεγαλύτερη αβεβαιότητα έχουμε ως προς την ταχύτητα του σωματιδίου και αντίστροφα. Οι φιλοσοφικές προεκτάσεις της Αρχής είναι σημαντικές διότι αυτή εισάγει την έννοια της αβεβαιότητας, που πάντα έχουμε ως προς την απόλυτη γνώση των πραγμάτων του περιβάλλοντός μας. Δι’ αυτής δημιουργείται ένα ρήγμα στην έννοια της Απόλυτης Γνώσης και κατ’ επέκταση στο τι σημαίνει «Γνώση» και πως αυτή αποκτάται. Η Γνωσιολογία είναι ένας από τους τρείς κλάδους της Φιλοσοφίας και ακριβώς εξετάζει την έννοια και την φύση της «Γνώσης» . Και έκτοτε στην έννοια της Απόλυτης Γνώσης εισέρχεται και το στοιχείο της Αβεβαιότητος.Το γενικό συμπέρασμα από τα παραπάνω είναι ότι η Φυσική Επιστήμη και η Φιλοσοφία είναι πεδία αλληλένδετα και ότι όσο πιο βαθειά αναλύουμε την φύση των πραγμάτων, τόσο πιο πολύ οδηγούμαστε σε φιλοσοφικές έννοιες. Μπορεί βέβαια κάποιος να σκεφθεί ότι καλά όλα αυτά αλλά δεν με βοηθάνε να πληρώσω το νοίκι μου στο τέλος του μήνα! Σωστό κι αυτό! Αλλά δεν βλάπτει που και που κανείς να ξεφεύγει από την σκληρή καθημερινότητα και να ταξιδεύει σε πιο ρομαντικά παιχνίδια του μυαλού.