Οι «γκρίζες ζώνες» πίσω από τη μη περικοπή των συντάξεων

του Διαμαντή Σεϊτανίδη

Η συμφωνία κυβέρνησης- δανειστών για τη μη περικοπή των συντάξεων μπορεί να έφερε αναστεναγμό ανακούφισης σε πολλούς συνταξιούχους (κι όσους από τις οικογένειες στηρίζονται από αυτούς...), ωστόσο δεν μπορεί να κρύψει ότι το κόστος αυτής της εξέλιξης είναι πολύ πιο βαρύ από όσο αρχικά φαινόταν. Το κόστος αυτό -φυσικά- θα επιβαρύνει οριζόντια ολόκληρη την κοινωνία, κυρίως δε τους εργασιακά ενεργούς πολίτες και τους νέους.

Ειδικότερα, παράγοντες της αγοράς συμφωνούσαν ότι η επιλογή για μη περικοπή των συντάξεων έχει πολλαπλές αρνητικές συνέπειες κι επώδυνες παρενέργειες

1. Το μέτρο είναι προσωρινό

- Το κονδύλι που δεσμεύεται για την μη περικοπή των συντάξεων, αφορά μόνο στον προϋπολογισμό του 2019, άρα δεν ισχύει στην πράξη το δίλημμα "αναβολή ή ακύρωση" του μέτρου. Το μέτρο δεν θα εφαρμοστεί το 2019, αλλά κανείς και τίποτα δεν εγγυώνται ότι θα ισχύει το ίδιο και για την επόμενη χρονιά αφού πρέπει να προηγηθεί αξιολόγηση των πλεονασμάτων και του ποσοστού επί του ΑΕΠ που θα δεσμεύει η τυχόν μη περικοπή των συντάξεων.

- Η ελληνική οικονομία έχει υποχρέωση το 2019 να καταβάλει περί τα 2,9 δισ. ευρώ στις δανειακές της υποχρεώσεις. Αυτό της αφήνει ένα περιθώριο να δεσμεύσει το κονδύλι για τη μη περικοπή των συντάξεων. Για το 2020 όμως έχει αντίστοιχες υποχρεώσεις 13,6 δισ. ευρώ, δηλαδή 4,5 φορές περισσότερο από το 2019. Εάν η χώρα τότε χρειαστεί να προσφύγει σε δανεισμό, το σημερινό επίπεδο των επιτοκίων είναι απαγορευτικό. Γι αυτό, παράγοντες της αγοράς μιλούν για ένα προσωρινό μέτρο, που απλώς αποτελεί μια από τις "βραδυφλεγείς βόμβες" στα χέρια της επόμενης κυβέρνησης.

- Και βέβαια, τα μέτρα αυτά αφορούν μόνο στις παλαιές συντάξεις. Για τους νέους συνταξιούχους, υπάρχει ο περίφημος "νόμος Κατρούγκαλου" που τους έχει περικόψει έως και 40% των αποδοχών τους, σε σχέση με το καθεστώς που υπήρχε πριν από αυτό το νομοθέτημα.

2. Θυσιάζονται παραγωγικές επενδύσεις

- Πέραν της υπερφορολόγησης, που έχει φτάσει τα νοικοκυριά στα όριά τους και την αδυναμία είσπραξης των δημοσίων ταμείων σε πολύ υψηλά επίπεδα, το κράτος αρνείται επιμόνως να καταβάλει τα χρέη του προς τους ιδιώτες. Δηλαδή αποστερεί πολύτιμα κεφάλαια από επιχειρήσεις τα οποία θα μπορούσαν, αν υπήρχαν, να διοχετευθούν σε παραγωγικές επενδύσεις που -με τη σειρά τους- θα έφερναν νέες θέσεις εργασίας και, συνεπώς, αύξηση ασφαλιστικών εισφορών και σχετική βελτίωση της κατάστασης στα ασφαλιστικά ταμεία.

- Επιπροσθέτως κόβεται σημαντικό μέρος του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων κατά τουλάχιστον 300 εκατ. ευρώ για το 2019. Λιγότερες δημόσιες επενδύσεις και λιγότερες ιδιωτικές επενδύσεις σε μια οικονομία που έχει χρέος 182% του ΑΕΠ και υποχρέωση για τεράστιο υπερπλεόνασμα (3,5%) για ακόμα τουλάχιστον τρία χρόνια, είναι κλασική συνταγή αποτυχίας, σύμφωνα με πηγές της αγοράς.

3. Το δέντρο και το δάσος

- Η κυβέρνηση επικεντρώνει για επικοινωνιακούς λόγους την πολιτική συζήτηση στην προσωρινή μη περικοπή των συντάξεων. Αποφεύγει, με αυτό τον τρόπο, την σε βάθος συζήτηση για τη δυνατότητα της ελληνικής οικονομίας να καταβάλλει τις συντάξεις στο εγγύς μέλλον. Τα περίπου 28 δισ. ευρώ που στοιχίζουν στον κρατικό προϋπολογισμό οι συντάξεις, εξαρτώνται από την είσοδο των αντίστοιχων κονδυλίων στα κρατικά ταμεία. Δηλαδή περισσότερες επενδύσεις. Δηλαδή, αυτό που ακριβώς περικόπτεται για να αναβληθεί η περικοπή των συντάξεων στην τωρινή, προεκλογική περίοδο.

- Ομόφωνη και κατηγορηματική είναι η άποψη των παραγόντων της αγοράς: Η τακτική της παρακράτησης χρεών εκ μέρους του κράτους και η επιμονή στην υπερφορολόγηση, δεν μπορούν μεσοπρόθεσμα να παράγουν υπερπλεονάσματα. Κι αυτή την περίοδο, η κυβέρνηση δεν κάνει τίποτα για να αλλάξει αυτή την κατάσταση, που διατηρεί την ελληνική οικονομία σε στασιμότητα και της στερεί επενδύσεις οι οποίες θα της έδιναν βιώσιμη αναπτυξιακή πορεία.

- Το συμπεράσμα, είναι απογοητευτικό: Αντί να παράγεται πλούτος προς διανομή, όπως συμβαίνει σε όλες ανεξαιρέτως τις οικονομίες του κόσμου που αναπτύσσονται πραγματικά και βιώσιμα, εδώ η κυβέρνηση στερεί χρήμα που οφείλει να δώσει στους πολίτες, κι από αυτή την "υπεξαίρεση" δίνει ένα μικρό μέρος (περίπου το ένα τέταρτο) υπό μορφή διατήρησης των συντάξεων. Δηλαδή, πίσω από την ευχάριστη είδηση ότι δεν θα περικοπούν οι παλαιές συντάξεις το 2019, κρύβονται μια σειρά οδυνηρών καταστάσεων, από τις οποίες δεν θα γλιτώσουμε, όσο κι αν κάνουμε σήμερα ότι δεν τις βλέπουμε...