Μια ημι-μεταρρύθμιση κάθε τέσσερα χρόνια

Οχι πως η Παιδεία δεν χρειάζεται μεταρρύθμιση, το αντίθετο, μάλιστα, μια που είναι ο πρώτος τομέας που χρήζει σαρωτικών αλλαγών. Μόνο που αυτές πρέπει να έχουν τη μέγιστη δυνατή συναίνεση για να αντέξουν στον χρόνο.

Αυτή η σισύφεια προσπάθεια κάθε κυβέρνησης και κάθε υπουργού Παιδείας επαναλαμβάνεται για άλλη μια φορά. Οι προηγούμενοι νόμοι έγραψαν επώνυμη ιστορία, γνωστοί ως «νόμος Κοντογιαννόπουλου», «νόμος Αρσένη», «νόμος Διαμαντοπούλου» κ.ο.κ., αλλά κανένας δεν είχε διάρκεια. Ολοι μα όλοι εφαρμόστηκαν πλημμελώς και ξηλώθηκαν ολοκληρωτικά, όχι κατ’ ανάγκη γιατί δεν ήταν σωστοί και χρήσιμοι,

Τελευταίο παράδειγμα είναι αυτό του ΣΥΡΙΖΑ, που σαν νέα κυβέρνηση τότε, γκρέμισε ό,τι είχε απομείνει από τον «νόμο Διαμαντοπούλου». Επρόκειτο για άλλη μια ανέξοδη επίδειξη πολιτικής πυγμής, η οποία απλώς παρέτεινε -και γιατί όχι;- ενθάρρυνε την ανομία και το μπάχαλο στα ΑΕΙ. Εκείνη την εποχή, ο (υπερ)υπουργός Παιδείας Αριστείδης Μπαλτάς κατακεραύνωνε κάθε προκάτοχό του, χαρακτηρίζοντας την Εκπαίδευση «μεγάλο ασθενή» και τα μέτρα που υιοθετούνταν γι’ʼαυτήν «εμβαλωματικά, με ορίζοντα τετραετίας». Μάλιστα δεν παρέλειπε να εξηγεί ο ίδιος το γιατί, λέγοντας ότι «αυτό συμβαίνει διότι τόσο η Παιδεία όσο και ο Πολιτισμός δεν είναι αυτοσκοπός, είναι εργαλείο. Οι νέοι σπουδάζουν για το χαρτί και όχι για το περιεχόμενο των σπουδών».

Ασχέτως των αλλοπρόσαλλων κατευθύνσεων που έδωσε και της προσωπικής του τροχιάς σαν διάττοντα πολιτικού αστέρα, παραδόξως ο κ. Μπαλτάς είχε, καταρχάς, δίκιο: οι μεταρρυθμίσεις στην Παιδεία δεν μπορεί να γίνονται με μπαλώματα. Ούτε με την άδηλη βεβαιότητα ότι οι παρεμβάσεις δεν πρέπει να αγγίξουν το βάθος του προβλήματος, εφόσον ούτως ή άλλως θα ακυρωθούν από την επόμενη κυβέρνηση.

Η Ελλάδα δεν έχει ανάγκη από άλλον έναν νόμο για την Παιδεία ο οποίος θα ακολουθήσει την πεπατημένη, δηλαδή θα προκαλέσει αντιδράσεις και διαδηλώσεις πριν από την ψήφισή του, θα εφαρμοστεί πρόχειρα και απρόθυμα, έως ότου καταργηθεί από μια επόμενη κυβέρνηση. Εχει καταντήσει τουλάχιστον βαρετή η επανάληψη της ίδιας παράστασης. Ηδη ο ΣΥΡΙΖΑ ανακοίνωσε πως όταν έρθει στην εξουσία θα καταργήσει τον νόμο («δεν ξέρουμε τι να πρωτοκαταργήσουμε», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Τσίπρας). Υποθέτω πως όταν ξαναπέσει ο κ. Τσίπρας, η κυβέρνηση που θα έρθει μετά από αυτόν θα αλλάξει και πάλι τον νόμο για την Παιδεία. Αραγε μέχρι πότε οι πολιτικοί μας θα συνεχίσουν αυτή την κοροϊδία;

Οι μεταρρυθμίσεις που προωθεί η Νίκη Κεραμέως βρίσκονται προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν είναι αρκετές για τη ριζική θεραπεία των χρόνιων παθογενειών της ελληνικής Παιδείας. Δυστυχώς, όμως, οι ευκαιρίες έχουν χαθεί προ πολλού και αν μη τι άλλο φαντάζει εντελώς απίθανο να παρουσιαστούν ξανά, υπό τον τρέχοντα συσχετισμό των πολιτικών δυνάμεων.

Ο κ. Τσίπρας συντάσσεται με όλους όσοι αντιδρούν στην έξωση της παρανομίας από τα πανεπιστήμια, γι’ αυτό και ως ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης απορρίπτει την ιδέα της δημιουργίας ειδικού αστυνομικού σώματος για τα ΑΕΙ. Στη νέα εκπαιδευτική μεταρρύθμιση διακρίνει τον δαίμονα του καπιταλισμού, των ελίτ, του ιδιωτικού συμφέροντος κ.λπ. Ξορκίζει τη θεσμική προσπάθεια επιβολής της τάξης στον πανεπιστημιακό χώρο σαν «αντιδραστική, με έντονο ιδεολογικό πρόσημο».

Είναι παραπάνω από σαφές ότι η αντιπολίτευση δεν αφήνει στην κυβέρνηση περιθώρια προσέγγισης – ούτε καν συνεννόησης επί λογικής βάσης. Αρα, εκ των πραγμάτων, είναι πολύ πιθανόν ότι άλλη μια μεταρρυθμιστική προσπάθεια είναι καταδικασμένη να παγιδευτεί σε έναν φαύλο κύκλο ανάμεσα στην ατολμία και την ιδεοληψία.