Μια Ανεξάρτητη Αρχή θα σώσει την Ελλάδα

Σε μια χώρα όπου η γραφειοκρατία και η δυσκινησία του κρατικού μηχανισμού αποτελούν χρόνιες παθογένειες, η δημιουργία και αξιοποίηση Ανεξάρτητων Αρχών δεν είναι απλώς μια θεσμική επιλογή, αλλά μια ουσιαστική λύση. Οι Ανεξάρτητες Αρχές, όταν λειτουργούν με διαφάνεια, σαφείς αρμοδιότητες και επαρκή στελέχωση, αποδεικνύουν ότι μπορούν να προσφέρουν συγκεκριμένα, μετρήσιμα και κοινωνικά ωφέλιμα αποτελέσματα.Το παράδειγμα της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) υπό την ηγεσία του Γιώργου Πιτσιλή, είναι χαρακτηριστικό. Η δουλειά που έγινε εκεί, με επίκεντρο την ηλεκτρονική διασταύρωση, τις ψηφιακές πλατφόρμες και τον έλεγχο φοροδιαφυγής, δεν ήταν θεωρητική. Έφερε χρήματα στα δημόσια ταμεία, δημιούργησε αίσθηση δικαιοσύνης και τελικά, τα επιδόματα που δίνονται σήμερα από την κυβέρνηση δεν θα ήταν δυνατά χωρίς τα έσοδα που συνέλεξε αυτή η Αρχή.Όταν λοιπόν μια Ανεξάρτητη Αρχή διαθέτει τις αναγκαίες αρμοδιότητες, τους κατάλληλους πόρους και –κυρίως– ανθρώπους με τεχνογνωσία και διάθεση να εργαστούν, τότε μπορεί να λειτουργήσει ως φορέας ουσιαστικής αλλαγής. Η πρόσφατη απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, έπειτα από εισήγηση του υπουργού Τάκη Θεοδωρικάκου, να μετατραπούν κρίσιμες υπηρεσίες σε Ανεξάρτητες Αρχές, είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Η πρόκληση, ωστόσο, παραμένει: θα αποδώσει απτό αποτέλεσμα;Οι Ανεξάρτητες Αρχές, όπως προκύπτει και από την εμπειρία, λειτουργούν καλύτερα από τους παραδοσιακούς διοικητικούς μηχανισμούς όταν διαθέτουν αυτονομία, λογοδοσία και λειτουργική ευελιξία. Δεν είναι, βέβαια, πανάκεια. Έχουν υπάρξει και στιγμές αστοχίας ή σύγχυσης αρμοδιοτήτων. Για παράδειγμα, η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών έχει απασχολήσει για λανθασμένους λόγους. Όμως αυτές οι περιπτώσεις δεν μπορούν να σβήσουν την ευρύτερη εικόνα: εκεί όπου μια Αρχή στελεχώνεται σωστά και συντονίζεται με το υπόλοιπο κράτος, γίνεται δύναμη μετασχηματισμού.Ένα από τα πιο κρίσιμα σημεία είναι ο συντονισμός. Όπως εύστοχα επισημαίνεται από συμπολίτες μας, πολύ δύσκολα μπορούμε να θυμηθούμε το όνομα της υπηρεσίας που ελέγχει π.χ. την αγορά. Γι’ αυτό και η πρόθεση του κράτους να συγκεντρώσει τις αρμοδιότητες σε μια νέα Ανεξάρτητη Αρχή -για την εποπτεία και των τιμών- ίσως αποτελέσει λύση. Όχι μόνο οργανωτικά, αλλά και πρακτικά: να ξέρει ο πολίτης πού να απευθυνθεί και, κυρίως, να βλέπει αποτέλεσμα.Ο κίνδυνος, όπως πάντα, είναι η μετακύλιση της ευθύνης. Όταν μια Αρχή χρησιμοποιείται απλώς ως «μουτζούρης» για να αποποιηθούν οι υπουργοί την πολιτική ευθύνη, τότε χάνεται το στοίχημα – και γενικότερα η «μπάλα». Ετσι, κάποιοι πρέπει να κατανοήσουν πως οι Ανεξάρτητες Αρχές δεν είναι άλλοθι. Είναι εργαλεία. Και οφείλουμε να τις μεταχειριζόμαστε έτσι: με σεβασμό, αλλά και με απαιτήσεις.Κάπως έτσι, εάν η πολιτεία αποφασίσει πραγματικά να τις ενισχύσει με όρους αποτελεσματικότητας, η Ελλάδα μπορεί να ωφεληθεί πολλαπλά. Από τη διαφάνεια στη δημόσια διοίκηση, την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και την προστασία των καταναλωτών, μέχρι τη ρύθμιση αγορών και τη διαχείριση κοινωνικών προγραμμάτων, οι Ανεξάρτητες Αρχές μπορούν να προσφέρουν πραγματικό έργο.Το μόνο που χρειάζεται είναι βούληση. Γιατί, τελικά, μια Ανεξάρτητη Αρχή μπορεί πράγματι να σώσει την Ελλάδα – αν την αφήσουμε να δουλέψει. Αρκεί, βέβαια, να μη χρειάζεται στο τέλος μια Ανεξάρτητη Αρχή για να εποπτεύει μια άλλη Ανεξάρτητη Αρχή