Εμφύλια διαμάχη στους βιομηχάνους

του Αλέξανδρου Κασιμάτη

Eπιχειρηματική εμφύλια σύρραξη πυροδοτεί ο «μικρομεγαλισμός» του προέδρου του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος (ΣΒΒΕ) Θανάση Σαββάκη, καθώς οδηγεί σε κατακερματισμό της επιχειρηματικής εκπροσώπησης. Συγκεκριμένα, την περασμένη Παρασκευή ο ΣΒΒΕ πραγματοποίησε έκτακτη γενική συνέλευση και αποφάσισε τη διαγραφή του γεωγραφικού προσδιορισμού που μέχρι σήμερα τον καθιστά περιφερειακό σύνδεσμο και τη μετονομασία του σε Σύνδεσμο Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ). Η ονομασία παραπέμπει στον Σύνδεσμο

Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), καθώς φιλοδοξία του κ. Σαββάκη και της ηγετικής ομάδας περί τον βορειοελλαδίτικο σύνδεσμο είναι να αποτελέσουν το αντίπαλο δέος στον αθηνοκεντρικό κατ' αυτούς ΣΕΒ, στον οποίο προεδρεύει ο κ. Θεόδωρος Φέσσας.

Τι παρακινεί τους Βορειοελλαδίτες και προχωρούν σε ένα τόσο επιθετικό βήμα; Η αλήθεια είναι ότι αυτό δεν θα συνέβαινε αν δεν είχαν τις πλάτες αλλά και την πίεση της σημερινής κυβέρνησης, η οποία, όπως και στο πολιτικό πεδίο, επιχειρεί διά του «διαίρει και βασίλευε» να δημιουργήσει νέες συμμαχίες και να διασπάσει παλιότερους σχηματισμούς. Σε αυτό το πλαίσιο, είχε προηγηθεί τον περασμένο Ιούλιο το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας που νομοθέτησε την ανακήρυξη του ΣΒΒΕ σε εθνικό κοινωνικό εταίρο, με το επιχείρημα ότι η εγχώρια βιομηχανία στερείται εκπροσώπησης από τους υφιστάμενους κοινωνικούς εταίρους και ειδικότερα από τον ΣΕΒ.

Αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι ότι η κυβέρνηση τα έχει βρει σκούρα στη σχέση της με τους πραγματικούς κοινωνικούς εταίρους και επιχειρεί να ξαναμοιράσει την τράπουλα της εργοδοτικής εκπροσώπησης βάζοντας και μια νέα εργοδοτική οργάνωση στο παιχνίδι. Το πρόβλημα αυτής της καιροσκοπικής πολιτικής τακτικής είναι ότι ανάγει έναν περιφερειακό εργοδοτικό σύνδεσμο σε κοινωνικό εταίρο εθνικής εμβέλειας, όπως είναι δηλαδή σήμερα οι ΣΕΒ, ΓΣΕΒΕΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΤΕ. Ποιο είναι άραγε το κενό εκπροσώπησης που καλείται δήθεν να καλύψει ο ΣΒΒΕ; Τέτοιο κενό, φυσικά, δεν υφίσταται. Απαντάει όμως στο διαχρονικό αίτημα των Βορείων να μπουν στα... αθηναϊκά σαλόνια με το καπέλο του «ισότιμου κοινωνικού εταίρου». Για πρώτη φορά στα ευρωπαϊκά χρονικά προτείνεται να απονεμηθεί η ιδιότητα του κοινωνικού εταίρου σε μια περιφερειακού χαρακτήρα εργοδοτική οργάνωση, όπως ο ΣΒΒΕ. Οι πολιτικές και προσωπικές σκοπιμότητες πίσω από τα βαφτίσια του ΣΒΒΕ προκάλεσαν τις αντιδράσεις σημαντικών επιχειρήσεων-μελών του οι οποίοι τον εγκαταλείπουν.

Ο σχεδιασμός αυτός καλύπτει μία ακόμη ανάγκη: στην προσπάθειά της να μην καταρρεύσει εντελώς στη Βόρεια Ελλάδα, λόγω Σκοπιανού, η κυβέρνηση αναζητούσε τοπικά ερείσματα και φαίνεται ότι τα βρήκε στο πρόσωπο των «γενναίων του ΣΒΒΕ». Ετσι ο κ. Σαββάκης πρόθυμα τοποθετήθηκε ήδη από το καλοκαίρι υπέρ της «επιβεβλημένης επίλυσης του προβλήματος Ελλάδας - ΠΓΔΜ, στο πλαίσιο της ανάδειξης της χώρας μας σε παράγοντα σταθερότητας στην περιοχή», όπως χαρακτηριστικά έχει αναφέρει σε συνέντευξή του.

Επίσης, όπως έχει δηλώσει, «ουτοπιστικές και εκτός πραγματικότητας θέσεις» θα οδηγήσουν την Ελλάδα σε αδιέξοδα και ενδεχομένως σε διεθνή απομόνωση. Σύμφωνα με τον ίδιο, «η διευθέτηση του ζητήματος θα έχει σαφείς θετικές επιδράσεις στις διμερείς σχέσεις των δύο χωρών, αλλά κυρίως θα συντελέσει στην εμπέδωση της σταθερότητας ολόκληρης της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων». Ο κ. Σαββάκης, σε μια πολύ ευαίσθητη συγκυρία και με την κυβέρνηση στριμωγμένη, έσπευσε να πάρει θέση και να στηρίξει ουσιαστικά τους κυβερνητικούς χειρισμούς, επικαλούμενος τη σταθερότητα και ανάπτυξη της περιοχής. Μόνο που ήταν η συνεχιζόμενη κρίση, τα απόνερα του Προσφυγικού (περίπτωση Ειδομένης) και κυρίως η βαριά υπερφορολόγηση από αυτή την κυβέρνηση που οδήγησαν πολλές επιχειρήσεις της Βόρειας Ελλάδας, και δη της Θεσσαλονίκης, σε κλείσιμο και μετανάστευση στα γειτονικά κράτη. Ωστόσο, σε αυτά δεν δείχνει να δίνει μεγάλο βάρος.

Κατά τον ΣΒΒΕ, αλλά και την κυβέρνηση, ο ΣΕΒ έχει απολέσει τον βιομηχανικό του χαρακτήρα μετά τη διεύρυνσή του και σε άλλους κλάδους της οικονομίας και εκπροσωπεί πλέον ευρύτερα την επιχειρηματικότητα. Είναι όμως έτσι; Η επιχειρηματολογία συγκρούεται με δύο αδιαμφισβήτητα μεγέθη: τα βιομηχανικά μέλη του ΣΕΒ που εκπροσωπούν το 60% της εγχώριας μεταποίησης εξακολουθούν να αποτελούν την πλειοψηφία και διαμορφώνουν τον σημαντικότερο όγκο δράσεων και προτεραιοτήτων του Συνδέσμου (φορολογικά, εργασιακά, χωροταξία, περιβάλλον, αδειοδοτήσεις, ενέργεια). Ο ΣΕΒ παραμένει το βαρύ πυροβολικό της εγχώριας βιομηχανίας και μια ματιά στο Δ.Σ. του λύνει κάθε απορία επ' αυτού.

Αντίθετα, τα βιομηχανικά μέλη του ΣΒΒΕ εκπροσωπούν μετά βίας το 10%-12% της εγχώριας βιομηχανίας και έχουν αυστηρή γεωγραφική διασπορά στη Βόρεια Ελλάδα. Προκαλούνται ερωτήματα, λοιπόν, ως προς το ποιο είναι το κενό που έρχεται να καλύψει ο ΣΒΒΕ που δραστηριοποιείται αυστηρά στη Βόρεια Ελλάδα και εκπροσωπεί μικρομεσαίες, κυρίως, μεταποιητικές επιχειρήσεις. Χωράει η ελληνική αγορά δύο εθνικούς κοινωνικούς εταίρους που εκπροσωπούν τη βιομηχανία, η οποία αποτελεί το 9% του ΑΕΠ;

Ο μετασχηματισμός του ΣΒΒΕ από περιφερειακό σύνδεσμο σε εθνικό φορέα εκπροσώπησης της βιομηχανίας και της μεταποίησης χαρακτηρίζεται θεσμικό παράδοξο για μια σειρά λόγων, και συγκεκριμένα:

■ Καλλιεργεί σχέσεις εξάρτησης με το κράτος: Η εκάστοτε κυβέρνηση εκμεταλλευόμενη την οικονομική εξάρτηση που δημιουργεί η ιδιότητα του κοινωνικού εταίρου μέσω προγραμμάτων χρηματοδότησης μπορεί να αξιώσει συμβιβασμούς σε βάρος των επιχειρηματικών συμφερόντων διασπώντας το επιχειρηματικό μέτωπο σε κρίσιμες διαπραγματεύσεις. Λίγοι γνωρίζουν ότι το μεγαλύτερο μέρος της δραστηριότητας των κοινωνικών εταίρων χρηματοδοτείται από το Δημόσιο. Σήμερα μόνο ο ΣΕΒ είναι ουσιαστικά αυτοχρηματοδοτούμενος.

■ Ευτελίζει διά του πληθωρισμού των κοινωνικών εταίρων τον κοινωνικό διάλογο. Επιπλέον, η ιδιότητα του κοινωνικού εταίρου συνδέεται θεσμικά με την υποχρέωση συμμετοχής σε όργανα και επιτροπές της Δημόσιας Διοίκησης που επηρεάζουν την επιχειρηματικότητα. Οταν δύο φορείς με κοινά μέλη κάθονται στο ίδιο τραπέζι διαπραγματεύσεων για μια συλλογική σύμβαση, με βάση το υφιστάμενο πλαίσιο για την επιχείρηση που εκπροσωπείται και από τους δύο, θα ισχύσει η σύμβαση που είναι πιο ευνοϊκή για τους εργαζομένους (αρχή της συρροής). Αν εκφράζουν κοινές θέσεις οι δύο φορείς, έχει καλώς. Αν όμως έχουν διαφοροποιημένες θέσεις, τότε τίθεται ουσιαστικό ζήτημα εκπροσώπησης για τα κοινά μέλη.

Σύμφωνα με τις τροποποιήσεις στο καταστατικό του ΣΒΒΕ, ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος υπό τη νέα του επωνυμία έχει, μεταξύ άλλων, στόχους την εκπροσώπηση σε διεθνείς οργανισμούς, τη συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις για την εθνική συλλογική σύμβαση, τη διαχείριση επενδυτικών προγραμμάτων, την ίδρυση ινστιτούτων κ.ά.