«Ας κρατήσουν οι χοροί»... με υποσχέσεις για παροχές

του Αργύρη Παπαστάθη

«Ας κρατήσουν οι χοροί». Σε αυτό τον ρυθμό κινείται η κυβέρνηση την επομένη της «καθαρής εξόδου», καθώς πέρα από τη διχαστική ρητορική της διετίας 2014-2015 επιστρατεύει και την παροχολογία. Ο χορός των υποσχέσεων που άρχισε αυτή την εβδομάδα προκαλεί ανησυχία σε αναλυτές, παράγοντες της οικονομίας, αλλά και σε ορισμένα στελέχη της κυβέρνησης, καθώς εκτιμούν πως αν το πράγμα ξεφύγει η ανασφάλεια θα επιστρέψει.

Ενας από αυτούς που εισπράττουν τα μηνύματα των επενδυτών είναι ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ Δημήτρης Λιάκος, ο οποίος γνωρίζει αρκετά καλά τη λειτουργία

των διεθνών αγορών και παραμένει σε ανοιχτή γραμμή με τις Βρυξέλλες. Η πρώτη εβδομάδα εκτός μνημονίου δεν οδήγησε σε αποκλιμάκωση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων, τα οποία παρέμειναν σε απαγορευτικά υψηλά επίπεδα για κάθε σκέψη, ακόμη και δοκιμαστικής εξόδου στις αγορές. Κάπως έτσι ο σχεδιασμός για την έκδοση 10ετούς ομολόγου τον Σεπτέμβριο φαίνεται ότι πάει πίσω.

Η απόδοση του δεκαετούς ομολόγου παρέμεινε πάνω από το 4,17% αυτή την εβδομάδα, ενώ, σύμφωνα με τον καθηγητή Οικονομικών Πάνο Τσακλόγλου, το spread, η διαφορά απόδοσης 10ετούς ελληνικού με το αντίστοιχο 10ετές γερμανικό, παραμένει σε αντίστοιχα επίπεδα με την εποχή της εισόδου στα μνημόνια το 2010. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα βρίσκεται τυπικά εκτός μνημονίων αλλά και εκτός αγορών. Η παροχολογία και η προοπτική των εκλογών τρομάζουν αντί να καθησυχάζουν τους επενδυτές. Σχετικές επισημάνσεις έκανε την Παρασκευή ο οίκος αξιολόγησης Moody's από τον οποίο περιμένουμε αναβάθμιση στις 21 Σεπτεμβρίου.

Η κυβέρνηση ετοιμάζει μεν νέα χαλάρωση των capital controls πιθανότατα μέσα στον Σεπτέμβριο, αλλά η πλήρης άρση, παρότι περιλαμβανόταν στους στόχους του μνημονίου που ολοκληρώθηκε, μετατίθεται για το πρώτο εξάμηνο του 2019 και πιθανόν στην επόμενη κυβέρνηση.

Αυτό που σίγουρα θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι επόμενοι είναι το τι θα γίνει αν μειωθούν τα αποθέματα του μαξιλαριού ασφαλείας των 24 δισ. ευρώ και στο μεταξύ δεν έχει επιτευχθεί η επιστροφή στις αγορές. Σύμφωνα με τους Ευρωπαίους, το μαξιλάρι καλύπτει τη χώρα για 22 μήνες και ως εκ τούτου η Ελλάδα θα πρέπει να έχει ανακτήσει ως το 2020 τη δυνατότητα απρόσκοπτης χρηματοδότησης από τις αγορές για να αποφύγει νέα παρατράγουδα. Το 2020, ως γνωστόν, υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο νέων εκλογών με αφορμή την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας και κάποιοι στον ΣΥΡΙΖΑ περιμένουν την επιστροφή στην εξουσία μέσω απλής αναλογικής αν χάσουν τις επόμενες εκλογές το 2019.

Κάθε απόκλιση από τα συμφωνηθέντα πλήττει την εμπιστοσύνη στις αγορές και θεωρητικώς ενεργοποιεί το εφιαλτικό για τη χώρα σενάριο να χρειαστεί και νέο μνημόνιο -ή προληπτική γραμμή- σε δύο χρόνια από σήμερα, το οποίο όμως θα σκάσει στους επόμενους και όχι στη σημερινή κυβέρνηση που ετοιμάζει τις παροχές. Οπως τόνισε μέσα στην εβδομάδα ο επικεφαλής του Ινστιτούτου Bruegel Ζολτ Ντάρβας, «η παρέκκλιση από τα προσυμφωνημένα μέτρα θα μπορούσε να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη» και «αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις προκαθορισμένες περικοπές των συντάξεων».

Τι υπόσχονται

Μέσα σε αυτό το σκηνικό, πέρα από τη διαπραγμάτευση για τη μη εφαρμογή των ψηφισμένων μειώσεων στις συντάξεις το 2019, η κυβέρνηση εκκινεί από την αύξηση του κατώτατου μισθού που περιλαμβάνεται στο Ολιστικό Σχέδιο Ανάπτυξης του Ευκλείδη Τσακαλώτου και ανοίγει μια ευρύτερη βεντάλια παροχών.
Ας δούμε τα βασικά σημεία:

■ Αύξηση έως 30 ευρώ στον κατώτατο μισθό. Το μέτρο αυτό έχει κλειδώσει με την ανοχή των δανειστών και αφορά αύξηση 5% στον κατώτατο μισθό στον ιδιωτικό τομέα, που παραμένει στα 586 ευρώ από το 2012. Για να επισπευστεί το μέτρο η κυβέρνηση ετοιμάζει τροπολογία η οποία θα προβλέπει διαδικασίες εξπρές για τη διαβούλευση των κοινωνικών εταίρων ώστε το ζήτημα να κλείσει ως το τέλος του έτους.

■ Συλλογικές διαπραγματεύσεις. Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να επαναφέρει την αρχή της επεκτασιμότητας και την αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης.

■ Μείωση του πρώτου συντελεστή της φορολογικής κλίμακας από το 22% στο 20%. Ο συντελεστής εφαρμόζεται για εισοδήματα έως 20.000 ευρώ. Το μέτρο κοστίζει 870 εκατ. ευρώ ετησίως.

■ Μείωση του βασικού συντελεστή ΦΠΑ από το 24% στο 23%.

■ Μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 10%. Στόχος της κυβέρνησης είναι η οριζόντια μείωση κατά 10% το 2019 μαζί με έναν οδικό χάρτη για νέα μείωση ως 20% το 2020. Εξετάζεται επίσης η πλήρης απαλλαγή των φτωχών νοικοκυριών που σήμερα δικαιούνται έκπτωση 50% (με εισόδημα έως 9.000 ευρώ και αξία περιουσίας έως 85.000 ευρώ για άγαμους κ.λπ.). Αν η έκπτωση φτάσει το 100% το μέτρο θα κοστίζει 84,5 εκατ. ευρώ.

■ Φόρος στις επιχειρήσεις από 29% στο 26%. Βασικός στόχος είναι η μείωση του φόρου για τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες από το 29% στο 26%.

■ Μείωση του τέλους επιτηδεύματος κατά 20%-30%. Το μέτρο ξεκίνησε ως κίνητρο για να κλείσουν τα ανενεργά επαγγελματικά ΑΦΜ, αλλά μετά τη λαίλαπα του ΕΦΚΑ και την κρίση που οδήγησε στο τρίτο μνημόνιο, χιλιάδες επιχειρήσεις και επαγγελματίες διέκοψαν τις εργασίες τους, οπότε το μέτρο παρέμεινε πλέον σαν χαράτσι και μόνο.

■ Μείωση εισφορών. Εφόσον οι υπέρογκες εισφορές είναι ουσιαστικά φόροι για τους επαγγελματίες, η κυβέρνηση θέλει να χαλαρώσει τη θηλιά που η ίδια επέβαλε στην πραγματική οικονομία. Το 2019 οι ασφαλιστικές εισφορές αυξάνονται κατά 15%, αλλά το ΣτΕ έχει στείλει μήνυμα στην κυβέρνηση ότι πρέπει να βάλει πλαφόν. Ετσι εξετάζονται μειώσεις για εισοδήματα από 30.000 ευρώ τον χρόνο και πάνω που θα μπορούν να γίνονται σταδιακά.

Η εφαρμογή όλων αυτών των μέτρων ταυτόχρονα από το 2019 είναι εντελώς αδύνατη ακόμη κι αν το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018 ξεπεράσει το 4% του ΑΕΠ. Το μείγμα θα ξεκαθαρίσει τον Νοέμβριο στον δεύτερο γύρο των επαφών με τους θεσμούς. Μέχρι τότε η κυβέρνηση θα πρέπει να τηρήσει μια δέσμευση που έμεινε στον αέρα και αφορά στον μηδενισμό των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου.