Euroxx: Τι κρύβει για οικονομία και αγορές το 2017

Αύξηση των ρυθμών ανάπτυξης σε παγκόσμιο επίπεδο, υψηλότερα επίπεδα πληθωρισμού, αποδυνάμωση του ευρώ και ενδυνάμωση του δολαρίου προβλέπει, μεταξύ άλλων, η Euroxx σε έκθεσή της με τίτλο Επενδυτική Στρατηγική 2017. Για την Ελλάδα επισημαίνει ότι, αν η αξιολόγηση έχει θετική εξέλιξη και η χώρα προλάβει τελικά να ενταχθεί στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, τότε μετοχές και ομόλογα θα σημειώουν σημαντική άνοδο.

Όπως σημειώνει, το 2017 αναμένεται

να είναι ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον έτος για τους επενδυτές, αλλά κυρίως για τους πολιτικούς αναλυτές. Το επόμενο έτος κρύβει επενδυτικούς κινδύνους που σχετίζονται με την εφαρμογή νέων οικονομικών πολιτικών στις Η.Π.Α. αλλά και εκλογικά αποτελέσματα σε αναμετρήσεις που θα διεξαχθούν στις μεγαλύτερες χώρες της Ευρώπης (Γερμανία, Γαλλία και Ολλανδία)

Το 2017 λοιπόν, θα είναι μια χρονιά όπου οι πολιτικές θα ωθήσουν την παγκόσμια οικονομία υψηλότερα ή θα οδηγηθούμε σε στρατηγικές απομονωτισμού που τελικά θα βλάψουν το διεθνές εμπόριo; Η Ευρώπη θα λάβει τις απαιτούμενες ενέργειες ώστε τα μέλη της να βιώσουν μια σταθερή πορεία προς την ανάπτυξη ή θα συνεχιστούν οι περιοριστικές και επίπονες μεταρρυθμιστικές πολιτικές; Ποιες οι επιπτώσεις από το Brexit ή μήπως τελικά δεν θα υπάρξει Brexit;

Τα παραπάνω είναι κάποια από τα ερωτήματα που θα μας απασχολήσουν το νέο έτος και οι απαντήσεις σε αυτά θα οδηγούν και τις αγορές αναλόγως. Στην πραγματικότητα, θα διαμορφώνουν την ανοχή στον κίνδυνο.

Ενώ λοιπόν οι αναλυτές αναμένουν ότι η παγκόσμια ανάπτυξη θα κερδίσει έδαφος το 2017, οι πολιτικές αποφάσεις ενδεχομένως να αντιστρέψουν τις πεποιθήσεις αυτές κατά τη διάρκεια.

Ας επικεντρωθούμε λοιπόν στην προσπάθεια να προσεγγίσουμε την οικονομία και τις αγορές μέσα από τις πιθανότητες. Ας δούμε ποιοι είναι οι θετικοί καταλύτες και ποιοι οι αρνητικοί, αφού πρώτα ορίσουμε το περιβάλλον μέσα από τις εκτιμήσεις.

Βασικές εκτιμήσεις για το 2017

1. Η παγκόσμια οικονομία αναμένεται να παρουσιάσει αύξηση των ρυθμών ανάπτυξης οδηγούμενη από την βελτίωση της οικονομίας των Η.Π.Α, την σταθεροποίηση της Ευρωζώνης και την σταδιακή ενδυνάμωση των οικονομιών του αναπτυσσόμενου κόσμου. Η μέση εκτίμηση των αναλυτών για την ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας το 2017 τοποθετείται στο 3.1%, υψηλότερα δηλαδή κατά 0.2% από το έτος που διανύουμε.

2. Αποτέλεσμα της αύξησης των οικονομικών ρυθμών, σε συνδυασμό με τις ελαφρώς υψηλότερες τιμές ενέργειας, θα είναι ο πληθωρισμός να κινηθεί υψηλότερα. Οι τιμές καταναλωτή αυξάνονται με παράλληλη άνοδο στο κόστος εργασίας. Οι λιανικές πωλήσεις ωθούνται υψηλότερα προσεγγίζοντας τον ιστορικό μέσο όρο, μετά από μια μακρόχρονα υποτονική πορεία.

3. Με την οικονομία των Η.Π.Α. να απολαμβάνει χαμηλά επίπεδα ανεργίας, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα (FED) αναμένεται να προχωρήσει σε αύξηση των βασικών επιτοκίων γρηγορότερα απ' ότι αρχικά αναμενόταν.

4.Τα υψηλότερα επιτόκια στις Η.Π.Α. και ο οικονομικός προστατευτισμός από τη νέα κυβέρνηση θα οδηγήσουν σε θετικές ροές κεφαλαίων προς τη χώρα. Αυτό συνεπάγεται περαιτέρω ενδυνάμωση του δολαρίου και αντιστοίχως την αποδυνάμωση των άλλων βασικών συναλλακτικών νομισμάτων.

5.Το Ευρώ αναμένεται να αποδυναμωθεί περαιτέρω έναντι του δολαρίου καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) θα συνεχίσει το Ποσοτικό Πρόγραμμα Χαλάρωσης (QE) δίνοντας ουσιαστικά μια παράταση στην εφαρμογή του κατά 6 μήνες. Πιθανό είναι η ποσοτική αυτή χαλάρωση να μετριαστεί στο τέλος του 2017 ή τις αρχές του 2018.

6.Στη βελτίωση των ρυθμών ανάπτυξης που παρατηρούμε σήμερα στον αναδυόμενο κόσμο, τροχοπέδη θα είναι η ενδυνάμωση του δολαρίου. Το κόστος αναχρηματοδότησης θα αυξήσει σημαντικά το κόστος δανεισμού (σε κρατικό αλλά και σε εταιρικό επίπεδο) και το κόστος των πρώτων υλών. Εντούτοις, οι αναλυτές αναμένουν ότι ο αρνητικός αυτός καταλύτης απλά θα περιορίσει την ανάπτυξη των χωρών αυτών καθώς η Ινδία φαίνεται να αναχαιτίζει την χαμηλότερη ανάπτυξη που παρουσιάζει η οικονομία της Κίνας και η Ρωσία με την Βραζιλία επανέρχονται σε θετικά οικονομικά πρόσημα μετά από μια βαθιά περίοδο ύφεσης. Δεδομένο: αντίβαρο στις αρνητικές επιπτώσεις της αύξησης του δολαρίου αποτελούν τα κέρδη από τη συναλλαγματική ισοτιμία (currency translation) των εταιριών με εξαγωγικό χαρακτήρα.

7. Οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι παραμένουν μετριασμένοι και δεν ασκείται καμία πολιτική τέτοια που να οδηγήσει σε αλλαγή των σημερινών ισορροπιών.

Νέα Κυβέρνηση Η.Π.Α και Νομισματική Πολιτική

Τον Ιανουάριο του 2017 μια νέα κυβέρνηση αναλαμβάνει τα ηνία της Αμερικανικής οικονομίας. Μια κυβέρνηση με ειδικά χαρακτηριστικά και με πολιτικές που πιθανόν να διαφέρουν σημαντικά από εκείνες που χαράσσονταν τα τελευταία χρόνια. Εν συντομία, ο νέος Πρόεδρος των Η.Π.Α (Ντόναλντ Τράμπ) σκοπεύει α) να μειώσει την φορολογία των επιχειρήσεων β) να επαναφέρει μέρος της βαριάς βιομηχανίας που λειτουργούσε εκτός Αμερικής πίσω στη χώρα γ) να ασκήσει πολιτικές που θα ευνοούν τους Αμερικανούς υπηκόους δ) να οδηγήσει μέσω αναπτυξιακών πολιτικών σε αύξηση του πληθωρισμού ε) να ευνοήσει το περιβάλλον εργασίας και να αυξηθεί η μισθολογική βάση και επομένως η κατανάλωση και στ) πολλές επιπρόσθετες ενέργειες (που δεν θα αποτελέσουν αντικείμενο της ανάλυσής μας, τουλάχιστον για τώρα).

Ο νέος Αμερικανός πρόεδρος έχει περάσει ένα σαφές μήνυμα προστατευτισμού της Αμερικανικής οικονομίας από εξωγενείς "απειλές και κινδύνους". Κοινό παρονομαστή της πλειοψηφίας των παραπάνω αναφερθέντων αποτελεί μια Χαλαρή Δημοσιονομική Πολιτική. Το ερώτημα που τίθεται τώρα είναι: οι πολιτικές αυτές οδηγούν σε ραγδαία αύξηση των βασικών επιτοκίων; Αν ναι, η αύξηση αυτή δε θα επηρεάσει την οικονομική ανάπτυξη και επομένως τις αγορές;
Η άποψη μας είναι ότι η πολιτική αυτή οδηγεί σε γρηγορότερη του αναμενόμενου αύξηση των βασικών επιτοκίων από τη FED και οι επενδυτές θα πρέπει να είναι σε ετοιμότητα για να αναχαιτίσουν στα χαρτοφυλάκιά τους την οποιαδήποτε αρνητική εξέλιξη στο μέτωπο της ανάπτυξης. Καλή αντιστάθμιση για τον πληθωρισμό αποτελούν τα πληθωριστικά ομόλογα (Inflationary Bonds), τα ομόλογα κυμαινόμενου επιτοκίου (Floating Rate Notes) και ο Χρυσός. Σήμερα, όπως αποτυπώνει και ο παρακάτω πίνακας, οι πιθανότητες για αύξηση επιτοκίων υψηλότερη του 1,25% είναι πολύ μικρές, μέχρι και το Δεκέμβριο του 2017

Στην Ευρωζώνη αντίστοιχα, οι αναλυτές αποτυπώνουν μηδενική πιθανότητα αλλαγής πολιτικής από την ΕΚΤ. Η πιθανότητα τα βασικά επιτόκια σε βαθμό να γυρίσουν σε θετικά πρόσημα έχει εξαλειφθεί μέχρι και τον Ιανουάριο του 2018:

Προστατευτισμός και Διεθνές Εμπόριο

Ανασφάλεια δημιουργεί σήμερα το ενδεχόμενο να οδηγηθούμε σε ένα είδος απομονωτισμού ή προστατευτισμού μιας μεγάλης οικονομίας όπως αυτή των Η.Π.Α. Οι απόψεις που εκφράζει η νέα κυβέρνηση αφήνουν μια χροιά αμφιβολίας καθώς μια τέτοια εξέλιξη θα ωθούσε τον κόσμο σε μια νέα εποχή. Μια άλλη εποχή, όπου τα πλεονεκτήματα της παγκοσμιοποίησης θα χανόντουσαν. Αυτό θα στρέψει σε αναθεώρηση των στρατηγικών πολλών χωρών, οργανισμών και εταιρικών σχημάτων. Είναι έτοιμος ο κόσμος για μια τόσο μεγάλη αλλαγή; Κατά τη γνώμη μας δεν είναι. Για το λόγο αυτό, ακόμη και αν ο προστατευτισμός ή η απομόνωση αυτή αποδειχθεί περιορισμένη, θα πρέπει να παραμείνουμε σε εγρήγορση για τις επιπτώσεις που μπορεί να φέρει στο διεθνές εμπόριο και στην διάθεση για κεφαλαιουχικές επενδύσεις. Αν και τα δύο αυτά περιοριστούν, τότε οι επιπτώσεις στη παραγωγικότητα θα είναι ιδιαίτερα αρνητικές.

Ευρωπαϊκές Πολιτικές Εξελίξεις

Οι εξελίξεις σε πολιτικό επίπεδο τα προηγούμενα χρόνια ήταν ιδιαίτερα επίπονες αλλά και ενδιαφέρουσες. Ξεκινώντας από την Ελλάδα και διασχίζοντας όλη την Ευρώπη, η ιστορία
γράφει για εκλογικά αποτελέσματα "έκπληξη", για δύσκολες αναμετρήσεις και μάχες των ακραίων εκλογικά πολιτικών χώρων, για δημιουργία νεών κομμάτων και πρωτοβουλιών, για δημοψηφίσματα και για δεδομένα που φάνταζαν αδύνατον να συμβούν κατά τη σύλληψη της Ευρωπαϊκής ιδέας. Σήμερα όμως όλα αυτά αποτελούν την ευρωπαϊκή πραγματικότητα, με κοντινότερο παράδειγμα την θέληση της Μεγάλης Βρετανίας για έξοδο από τον σκληρό Ευρωπαϊκό πυρήνα. Παρά τις ανησυχίες βέβαια, το δημοψηφικό αποτέλεσμα δεν είχε οικονομικά αρνητικές συνέπειες για την Ευρώπη με αποτέλεσμα πλέον οι αναλυτές να αναθεωρούν την ανάπτυξη της Ευρώ-περιοχής προς τα άνω (1.3% για το 2017 και 1.5% για το 2018).

Παρότι μια ακόμη έξοδος από την Ευρωζώνη δεν είναι ορατή, οι επενδυτές δεν θα πρέπει να υποεκτιμούν τα πολιτικά γεγονότα που έχουμε μπροστά μας:

-Επιπτώσεις ιταλικού δημοψηφίσματος και ιταλικών εκλογών
-Γαλλικές εκλογές
-Γερμανικές εκλογές
-Ολλανδικές εκλογές

Τα αποτελέσματα των εκλογικών αναμετρήσεων θα είναι κατά τη γνώμη μας τέτοια που δεν θα επιτρέπουν πλέον την ασκούσα έως σήμερα αυστηρή μεταρρυθμιστική πολιτική. Κάτι που μας φέρνει στο επόμενο ζητούμενο για το νέο έτος που έρχεται και δεν είναι άλλο από τη δημοσιονομική πολιτική.

Δημοσιονομική Πολιτική

Η.Π.Α Στις 20 Ιανουαρίου ο νέος πρόεδρος θα παρουσιάσει στο κογκρέσο, πλάνο για την βέλτιστη διαχείριση της Αμερικανικής οικονομίας με μέτρα που θα περιλαμβάνουν δημοσιονομικού τύπου προσαρμογές, κρατικές επενδύσεις και νέους κανόνες αναφορικά με το εμπόριο (εσωτερικό - εξωτερικό). Τα δημοσιονομικά μέτρα θα έχουν σημαντικό ενδιαφέρον για τις αγορές καθώς θα καθορίσουν ουσιαστικά την κερδοφορία των αμερικανικών εταιριών. Αναμένουμε μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων και επομένως επαναπροσδιορισμό της αποτίμησης τους. Σήμερα οι αμερικανικές μετοχικές αξίες διαπραγματεύονται 16.5x τα κέρδη του 2017 (σε όρους P/E). Επομένως, η αναθεώρηση της φορολογικής υποχρέωσης μπορεί να καταστήσει τις αξίες αυτές ελκυστικότερες απ' ότι σήμερα παρουσιάζονται.

ΕΥΡΩΠΗ: Όπως προαναφέρθηκε, το 2017 αποτελεί εκλογική χρονιά για τις χώρες-πυρήνα της Ευρωζώνης. Γερμανοί, Γάλλοι και Ολλανδοί καλούνται να εγκρίνουν ή να καταψηφίσουν την σκληρή πολιτική λιτότητα που εκφράζεται μέσα από αυστηρές μεταρρυθμίσεις και τη φορολογική δυσκαμψία. Πιστεύουμε ότι τα αποτελέσματα των εκλογικών αναμετρήσεων θα είναι τέτοια που δεν θα επιτρέπουν πλέον την ασκούσα έως σήμερα δημοσιονομική πολιτική. Η Ευρώπη θα πρέπει να κάνει ένα μικρό "διάλλειμα" οικονομικής χαλάρωσης ώστε να μπορέσει να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη και να ανταγωνιστεί ενωμένη και επι ίσοις όροις το νέο σύστημα του "παγκοσμιοποιημένου προστατευτισμού".

Οι αναλυτές εκφράζουν σχεδόν ομόφωνα την πεποίθηση ότι η Ευρώπη το 2017 θα δώσει μια δημοσιονομική ανάσα στα μέλη της ενώ παράλληλα η ΕΚΤ θα εφαρμόζει το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης εντάσσοντας πιθανόν και την Ελλάδα μέσα σε αυτό. Αναμένουμε την επέκταση του προγράμματος QE το μήνα που διανύουμε και αναλόγως των εξελίξεων στο μέτωπο του πληθωρισμού, μια αναθεώρηση του προγράμματος το τελευταίο τρίμηνο του 2017.

Ευκαιρία η Ελλάδα αν ενταχθεί στο QE

Αν η Ελλάδα προχωρήσει θετικά με την αξιολόγηση και ενταχθεί στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, οι ελληνικές μετοχικές αλλά και ομολογιακές αξίες θα σημειώσουν σημαντική ανάκαμψη. Επιπλέον, οι μετοχικές αξίες στην Ευρώπη είναι δικαιότερα αποτιμημένες σε σύγκριση με τον ιστορικό τους μέσο όρο καθιστώντας τις ελκυστικότερες επιλογές συγκριτικά πάντοτε με τον αναλαμβανόμενο κίνδυνο. Αυτά βεβαίως θα τα δούμε κατά τη διάρκεια του έτους.

Οικονομικοί Κύκλοι και Χρηματιστηριακή Άνοδος

Το 2008 ξέσπασε μια από τις μεγαλύτερες χρηματοπιστωτικές κρίσεις στην ιστορία, με εφαλτήριο τα αμερικανικά ενυπόθηκα δάνεια και αποκορύφωμα της κατάρρευση εκατοντάδων τραπεζικών οργανισμών παγκοσμίως με μεγαλύτερη αυτή της Lehman Brothers. Από το Μάρτιο του 2009, όπου και τελειώνει η πτώση των χρηματιστηριακών δεικτών, οι αγορές εισήλθαν σε μια ανοδική φάση η οποία έχει ξεπεράσει σε διάρκεια πλέον τους ιστορικούς μέσους όρους. Μέσα σε αυτά τα χρόνια έχουν εφαρμοστεί πρωτοφανείς νομισματικές πολιτικές από τις Κεντρικές Τράπεζες, έχουν αλλάξει τα δεδομένα λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος με την εφαρμογή νέων σκληρών κανόνων, έχουν ψηφιστεί και εφαρμοστεί τεράστια προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης και όλα αυτά σε πνεύμα συνεργασίας μεταξύ των χωρών και σαφώς μέσα στο πλαίσιο που ορίζουν οι κανόνες της "ελεύθερης αγοράς".

Τα τελευταία χρόνια δε, πραγματοποιούνται γεγονότα που η ιστορία θα μελετήσει με ιδιαίτερη προσοχή, δίνοντας την βαρύτητα που τους πρέπει: ακραίες πολιτικές εκδηλώσεις, ακραία κομματικά σχήματα, ακραίες απόψεις. Δημοψηφίσματα, αποχωρήσεις, απομονωτισμός. Η πραγματικότητα είναι ότι μέσα σε αυτό το περιβάλλον οι αγορές κεφαλαίου και χρήματος τελικά ευνοήθηκαν τα μέγιστα:

* Οι ομολογιακές επενδύσεις από την πτώση των επιτοκίων σε μηδενικά επίπεδα και
* Οι μετοχικές επενδύσεις από τα προγράμματα παροχής ρευστότητας και τη βελτίωση του μακροοικονομικού περιβάλλοντος.
* Μικτή εικόνα παρουσίασαν μόνο τα εμπορεύματα

Στους παρακάτω πίνακες παρουσιάζεται η εξέλιξη των αποδόσεων των βασικών κατηγοριών επένδυσης τα τελευταία 7 έτη:

Μετοχικοί Δείκτες

Οι 2 βασικές κατηγορίες επένδυσης, οι μετοχές δηλαδή και τα ομόλογα, κινήθηκαν παράλληλα, κάτι που απεικονίζεται και στο διάγραμμα που ακολουθεί:

Το ερώτημα που προκύπτει είναι, το εάν ο ανοδικός αυτός κύκλος μπορεί να έχει συνέχεια;
Με βάση την Στατιστική, μια σοβαρή διορθωτική κίνηση για τις αγορές είναι πιθανή ώστε να γυρίσουν οι τιμές πιο κοντά στο μέσο τους όρο (mean-reversion). Το μέγεθος της διόρθωσης διαφέρει τόσο για κάθε αγορά όσο και για κάθε κατηγορία επένδυσης. Μια διόρθωση της τάξης του 20% (ceteris paribus) θα ήταν αρκετή ώστε να κάνει τις μετοχικές επενδύσεις ελκυστικότερες. Μία διορθωτική κίνηση στις ομολογιακές αξίες, θα αποτύπωνε τις εκτιμήσεις για τον πληθωρισμό και τα επιτόκια. Επομένως, και αναφορικά με το τελευταίο, θα πρέπει να αποφεύγονται οι τοποθετήσεις σε ομόλογα μεγάλης διάρκειας και χαμηλού επιτοκίου.

Με βάση την Μακροοικονομία, υπάρχουν 2 βασικά σενάρια:

Θετικό σενάριο: οι αισιόδοξες εκτιμήσεις των αναλυτών επιβεβαιώνονται, η παγκόσμια οικονομία σημειώνει ανάπτυξη κοντά στον ιστορικό της μέσο (3.5%), οι χρηματοοικονομικές συνθήκες βελτιώνονται, η Δημοσιονομική πολιτική παίρνει την σκυτάλη από τη Νομισματική πολιτική και δρα υποστηρικτικά στην ανάπτυξη και οι πληθωριστικές πιέσεις είναι ελεγχόμενες (κοντά στο 2%). Σε αυτό το περιβάλλον παρατηρείται μείωση της ανεργίας, αύξηση της μισθολογικής βάσης, άνοδος της κατανάλωσης και της εταιρικής κερδοφορίας και βελτίωση της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης με θετικό αντίκτυπο στις επενδύσεις κεφαλαίου. Οι μετοχικές αξίες πραγματοποιούν περαιτέρω ανοδική κίνηση καθώς αναθεωρούνται οι εταιρικές κερδοφορίες και αναπροσαρμόζεται ο ρυθμός ανάπτυξης των μελλοντικών ταμειακών ροών.

Αρνητικό σενάριο: πραγματοποιείται το αντίθετο από αυτό που αναφέρουμε στο θετικό σενάριο. Όσον αφορά τις Η.Π.Α, ο πληθωρισμός κινείται ανεξέλεγκτα, το κόστος εργασίας ανεβαίνει πιέζοντας έτσι την εταιρική κερδοφορία. Οι επιχειρήσεις προχωράνε σε προγράμματα απολύσεων, καθώς οι θετικές επιπτώσεις της νέας δημοσιονομικής πολιτικής εξαλείφονται. Ο προστατευτισμός οδηγεί σε μείωση του παγκόσμιου εμπορίου και η οικονομία μπαίνει σε ύφεση. Η FED αναγκάζεται να προβεί σε νέα μείωση των βασικών επιτοκίων και στην εφαρμογή νέων μέτρων σταθεροποίησης της οικονομίας.

Όσον αφορά την Ευρώπη, η πολιτική αβεβαιότητα μεγαλώνει καθώς το αποτέλεσμα στην Ιταλία και οι επικείμενες εκλογικές αναμετρήσεις σε Γερμανία, Γαλλία και Ολλανδία δημιουργούν ανησυχίες. Η Δημοσιονομική πολιτική δεν χαλαρώνει αποθαρρύνοντας τις κεφαλαιουχικές επενδύσεις και μειώνοντας τελικά την οικονομική δραστηριότητα. Αποτέλεσμα αυτού, η διατήρηση του επιπέδου ανεργίας σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Η κατανάλωση συνεχίζει να είναι αναιμική και πολλά κράτη οδηγούνται σε περαιτέρω μέτρα λιτότητας με στόχο τον ισοσκελισμό των κρατικών προϋπολογισμών. Η ΕΚΤ διατηρεί το Πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης (QE) και οδηγεί τα βασικά επιτόκια σε ακόμη αρνητικότερα επίπεδα. Ο ρυθμός ανάπτυξης στην Ευρωζώνη κινείται χαμηλότερα του 1% με κίνδυνο μετάπτωσης της οικονομίας σε ύφεση.