Τι γύρευε ένας Γαλάτης στις Αιγές; Τι βρήκαν στον Τάφο της Περσεφόνης

Φως στην ταυτότητα των νεκρών του Τάφου της Περσεφόνης και τέλος στη θεωρία που ήθελε τον συγκεκριμένο τάφο να ανήκει στον Φίλιππο Β’, τον πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, βάζει νέα επιστημονική μελέτη, η οποία έθεσε στο επίκεντρό της τα οστά που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη του Μανόλη Ανδρόνικου.

Μία γυναίκα και ένας άνδρας ήταν

θαμμένοι στον Τάφο Ι, ο οποίος βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με εκείνον του Φιλίππου Β’ στη Μεγάλη Τούμπα, στη νεκρόπολη των Αιγών ενώ εντοπίστηκε οστεολογικό υλικό επίσης ανηλίκων και ζώων.

Για τη μελέτη των οστών χρησιμοποιήθηκε ένα μεγάλο εύρος επιστημονικών τεχνικών, μεταξύ άλλων ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα, ανάλυση αρχαίου DNA, ισοτοπική ανάλυση στροντίου, άνθρακα και αζώτου, όπως αναφέρεται στη μελέτη που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Journal of Archaeological Science με επικεφαλής τον ομότιμο διευθυντή Ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Ερευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», Γιάννη Μανιάτη.

Ο άνδρας και η γυναίκα

Ο άνδρας, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, ήταν ηλικίας 25-35 ετών. Είχε ύψος 1,67. Τα ισότοπα του στροντίου έδειξαν ότι έζησε τουλάχιστον έως την ηλικία των επτά ετών μακριά από την περιοχή της Πέλλας, γεγονός που αποκλείει ξεκάθαρα την πιθανότητα να ταυτίζεται με τον Φίλιππο Β’. Τα δεδομένα δείχνουν δε, ως πιθανές περιοχές καταγωγής του τη βορειοδυτική Ελλάδα, ή περιοχές της Πελοποννήσου. Η γυναίκα εκτιμάται ότι ήταν μεταξύ 18 και 25 ετών, αλλά καταγόταν από την περιοχή, όπου και πέθανε.

Η ραδιοχρονολόγηση τοποθετεί την ταφή  και των δύο ενηλίκων στο πρώτο μισό του 4ου αιώνα π.Χ. και πιο συγκεκριμένα μεταξύ 400 και 367 π.Χ., και με ενδεχόμενες διορθώσεις μετατοπίζεται ελαφρώς μεταξύ 388-356 π.Χ. Σε κάθε περίπτωση το εύρος της χρονολόγησης απέχει από τη δολοφονία του Φιλίππου Β’ το 336 π.Χ. Αντιθέτως τα οστά των ανηλίκων και των ζώων χρονολογούνται αρκετούς αιώνες αργότερα, στη ρωμαϊκή περίοδο, από το 150 π.Χ. έως το 130 μ.Χ., και συνεπώς δεν σχετίζονται με την αρχική ταφή των ενηλίκων.

Ποιοι ήταν λοιπόν οι νεκροί του τάφου; Η μελέτη της διεθνούς επιστημονικής ομάδας με μέλη από την Ελλάδα, τη Δανία, την Ιταλία, τη Βρετανία και τη Γερμανία, υποστηρίζει ότι οι δύο ενήλικες τάφηκαν την ίδια περίοδο, στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. και εικάζουν ότι ο άνδρας «ήταν πιθανότατα σημαντικό μέλος της μακεδονικής βασιλικής οικογένειας των Αργεαδών/Τημενιδών». Θεωρούν ότι τα αποτελέσματα της έρευνάς τους «προσφέρουν ένα στέρεο επιστημονικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο μπορεί να βασιστεί η ιστορική και αρχαιολογική έρευνα για την ταυτότητα των νεκρών», ενώ ταυτοχρόνως αποκλείουν την πιθανότητα ο τάφος να συνδέεται με τον Φίλιππο Β’, τη σύζυγό του Κλεοπάτρα και το νεογέννητο παιδί τους, όπως επισημαίνεται.

Η αρμόδια αρχαιολόγος

Με ενδιαφέρον, αλλά και επιφυλάξεις προσεγγίζει τα αποτελέσματα της έρευνας η ταγμένη στην ανάδειξη των Αιγών, αρχαιολόγος Αγγελική Κοτταρίδη, η οποία στο πλευρό του Μανόλη Ανδρόνικου ανέσκαψε και σχεδίασε τα ευρήματα στον κιβωτιόσχημο Τάφο Ι. «Τα στοιχεία είναι ενδιαφέροντα και επιβεβαιώνουν πολλά από όσα γνωρίζαμε για τον Τάφο Ι, ωστόσο υπάρχουν κάποιες αδυναμίες καθώς απουσιάζει από τη μελέτη η αρχαιολογική ματιά. Η ταφή είναι ξεκάθαρα γυναικεία, όπως μαρτυρούν τόσο το γεγονός ότι είναι τοποθετημένη σαφώς στο δάπεδο του τάφου μαζί με τα λιγοστά κτερίσματά της που σώθηκαν από τη σύληση, όπως και η  τοιχογραφία της πρόσοψης που απεικονίζει την Αρπαγή της Περσεφόνης. Η χρονολόγηση που δίνει η μελέτη είναι σωστή και επιβεβαιώνεται και από τα λιγοστά αλλά χαρακτηριστικά δείγματα κεραμεικής που βρέθηκαν στον χώρο. Είμαι βέβαιη πως η νεκρή είναι η Νικησίπολις από τις Φερές, η μητέρα της Θεσσαλονίκης, η οποία παντρεύτηκε τον Φίλιππο γύρω στο 354 π.Χ. και έμειναν παντρεμέ οι περίπου τρία χρόνια», λέει στα «ΝΕΑ». «Οσον αφορά το μωρό ή τα μωρά, έχουμε μεν οστά, αλλά δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για να πούμε κάτι παραπάνω. Ο ανδρικός ενταφιασμός όμως είναι σίγουρα μεταγενέστερος· το μέρος του σώματός του που σώζεται βρέθηκε άθικτο πάνω στα μπάζα και όχι στο δάπεδο του τάφου. Δεν αποκλείεται να πρόκειται για κάποιον Γαλάτη – εξού και τα στοιχεία της έρευνας σωστά βλέπουν πως δεν καταγόταν από την περιοχή», εξηγεί η Αγγελική Κοτταρίδη.

Εκτελέσεις Γαλατών

Τι γύρευε όμως ένας Γαλάτης μέσα σε έναν μακεδονικό τάφο; «Οι Γαλάτες ήταν μισθοφόροι του Πύρρου και λεηλάτησαν τη βασιλική νεκρόπολη των Αιγών το 274-273 π.Χ. Το γεγονός ότι ο Πύρρος δεν τους τιμώρησε δημιούργησε δυσαρέσκεια στο πανελλήνιο και φαίνεται πως όταν οι Μακεδόνες νίκησαν εκτέλεσαν αιχμαλώτους Γαλάτες στους τάφους που είχαν μιανθεί από την εχθρική επίθεση. Εχουμε αρκετά παραδείγματα στην περιοχή», λέει η κ. Κοτταρίδη. Και όσον αφορά στη απόκλιση που υπάρχει ανάμεσα στη χρονολόγηση που δίνει η νέα έρευνα (η οποία θέλει άνδρας και γυναίκα να τάφηκαν την ίδια εποχή) και στη δική της εκδοχή, η αρχαιολόγος υποστηρίζει ότι «στο συγκεκριμένο σημείο η έρευνα έχει κάνει λάθος. Είναι πιο λογικό να πρόκειται για κάποιον Γαλάτη. Δεν εξηγείται αλλιώς το γεγονός ότι έχουμε μόνο το πόδι του, και μάλιστα σωστά τοποθετημένο μέσα στα μπάζα. Αν ήταν από τους βασικούς νεκρούς του τάφου – ο οποίος αναμοχλεύτηκε στη συνέχεια – θα είχε σκορπίσει, ειδικά οι μικρές φάλαγγες του ποδιού του, που είναι ανέγγιχτες», καταλήγει.