Τι αλλάζει από σήμερα σε Facebook και Instagram

Ξεκινώντας από σήμερα, η Meta, μητρική εταιρεία του Facebook και του Instagram, προετοιμάζεται να αξιοποιήσει τα δημόσια δεδομένα των ενήλικων ευρωπαίων χρηστών των κοινωνικών αυτών δικτύων ως πρώτη ύλη για την εκπαίδευση των προηγμένων μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης της. Πρόκειται για μια κίνηση μεγάλης κλίμακας που έχει προκαλέσει αντιδράσεις και ανησυχίες όσον αφορά την

προστασία της ιδιωτικότητας, παρά τη νομική κάλυψη που επικαλείται η εταιρεία μέσω του «νόμιμου συμφέροντος» σύμφωνα με τον GDPR (Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων). Οι χρήστες παίρνουν ουσιαστικά στα χέρια τους την προστασία του ψηφιακού τους απορρήτου, έχοντας ωστόσο περιορισμένο χρόνο να αντιδράσουν, τη στιγμή που η μη αντίδραση συνεπάγεται τη μετατροπή των αναρτήσεών τους σε δεδομένα εκπαίδευσης, ενώ μηνύματα ιδιωτικά, λογαριασμοί ανηλίκων και συνομιλίες WhatsApp προς το παρόν εξαιρούνται. Η αυστριακή ΜΚΟ NOYB έχει καταθέσει σχετικές καταγγελίες σε εννέα χώρες, ενώ δικαστήρια, όπως αυτό της Κολωνίας, επιδεικνύουν διφορούμενη στάση, αφήνοντας ανοιχτό το πεδίο για περαιτέρω νομικές εξελίξεις.

Η Meta αναπτύσσει το δικό της chatbot: Meta AI

Η Meta ετοιμάζει ένα νέο μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης που ονομάζεται Meta AI. Πρόκειται για ένα chatbot που μπορεί να απαντά σε ερωτήσεις, να δημιουργεί κείμενα, ακόμα και εικόνες βάσει περιγραφών. Θα προσφέρει για παράδειγμα βοήθεια για τη συγγραφή ενός email, τον σχεδιασμό μιας εξόδου ή τη δημιουργία μιας εικονογράφησης όντας ουσιαστικά ανταγωνιστής του ChatGPT ή του Google Gemini και θα τροφοδοτείται από τα δεδομένα των κοινωνικών μας δικτύων.

Η πρώτη ύλη

Για την ανάπτυξη του Meta AI θα χρησιμοποιούνται πληροφορίες που έχει κοινοποιήσει, όπως το όνομά μας, η φωτογραφία προφίλ μας και αναρτήσεις σε δημόσιες ομάδες Facebook ή σε δημόσια προφίλ Instagram. Τα μηνύματα σε ιδιωτικές ομάδες ή σε ιδιωτικά προφίλ δεν συμπεριλαμβάνονται. Σύμφωνα με τη Meta, αυτό είναι απαραίτητο για να βοηθήσει την τεχνητή νοημοσύνη της να κατανοήσει καλύτερα τις ευρωπαϊκές γλώσσες και κουλτούρες.

Εμπόδια από τους ευρωπαϊκούς ρυθμιστές

Η αμερικανική εταιρεία ανακοίνωσε επίσημα τις προθέσεις της στις 14 Απριλίου. Ηθελε να ξεκινήσει αυτό το σχέδιο νωρίτερα, αλλά πέρυσι αναγκάστηκε να το αναβάλει λόγω ανησυχιών των ευρωπαϊκών ρυθμιστικών Αρχών που θεώρησαν ότι οι χρήστες δεν είχαν αρκετό χρόνο για να αντιταχθούν. Τώρα επανέρχεται και παρότι η Ολλανδική Αρχή Προστασίας Δεδομένων εξετάζει ακόμα τη νομιμότητα, δεν έχουν επιβληθεί απαγορεύσεις.

Πώς μπορούμε να αντιδράσουμε;

Απαιτείται συμπλήρωση μιας ειδικής αίτησης (φόρμας) μέσα από τις ρυθμίσεις του Facebook ή του Instagram. Στο Instagram πρέπει να μπει κανείς στο προφίλ του και να κάνει τη σχετική διαδικασία μέσω του Κέντρου Απορρήτου, ενώ και στο Facebook η διαδικασία είναι παρόμοια μέσω των Ρυθμίσεων Απορρήτου. Ο σύνδεσμος για τη συμπλήρωση της αίτησης εμφανίζεται σε παράγραφο που αναφέρει ρητά τη δυνατότητα αντίθεσης.

*Η διαδικασία καλύπτει περιεχόμενο που έχει δημοσιεύσει ο χρήστης που συμπληρώνει την αίτηση. Για φωτογραφίες ή κείμενα που έχουν κοινοποιηθεί από τρίτους, πρέπει να συμπληρωθεί μια δεύτερη, πιο σύνθετη φόρμα. Σ’ αυτή την περίπτωση η Meta ζητεί επιπλέον λεπτομέρειες για το δημοσιευμένο περιεχόμενο και την αιτιολόγηση του αιτήματός σας.

Χρονικά περιθώρια αντίδρασης

Η ημερομηνία 27 Μαΐου δεν είναι απόλυτο όριο: θα είναι δυνατό να συμπληρώσει κανείς την αντίστοιχη αίτηση και αργότερα, αλλά μέρος των δεδομένων του θα έχει ήδη συλλεχθεί από την εταιρεία. Οι αντιρρήσεις δεν θα έχουν αναδρομική ισχύ και υπάρχει κίνδυνος μερικής έκθεσης. Η Meta το αναγνωρίζει στην πολιτική απορρήτου της: «Ενδέχεται να συνεχίσουμε να επεξεργαζόμαστε πληροφορίες που σας αφορούν για την ανάπτυξη και βελτίωση της υπηρεσίας τεχνητής νοημοσύνης της Meta, ακόμη και αν αντιταχθείτε ή δεν χρησιμοποιείτε τα προϊόντα μας». Αυτό αφορά περιπτώσεις αναρτήσεων από τρίτους.

Κάλυψη και μέτρα προστασίας

Η Meta επικαλείται το «νόμιμο συμφέρον», μια νομική βάση που προβλέπεται από τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (GDPR). Αυτή η θέση εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο 2024 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Προστασίας Δεδομένων, παρά τις επιφυλάξεις πολλών οργανώσεων για την ιδιωτικότητα. Η αυστριακή ΜΚΟ NOYB έχει καταθέσει καταγγελίες σε έντεκα ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, το Εφετείο της Κολωνίας στη Γερμανία εκτίμησε πρόσφατα ότι το σχέδιο της Meta δεν παραβιάζει τη σχετική νομοθεσία.

Η Γαλλική Επιτροπή για την Προστασία Δεδομένων (CNIL) υπενθυμίζει ότι επίκληση του νόμιμου συμφέροντος μπορεί να γίνει μόνο εάν πληρούνται τρεις προϋποθέσεις: η επεξεργασία πρέπει να έχει νόμιμο σκοπό, να είναι αναγκαία και να μη θίγει δυσανάλογα τα δικαιώματα των ενδιαφερομένων. Σε έναν μεγάλο βαθμό, η ευθύνη περνά στα χέρια των χρηστών να επιδείξουν γρήγορα αντανακλαστικά, διαφορετικά οι αναρτήσεις τους θα μπορούν να τροφοδοτούν τους αλγορίθμους του αμερικανικού κολοσσού.

Ανοιχτά περιθώρια

Εκείνοι που θέλουν να διεκδικήσουν περαιτέρω τα ψηφιακά τους δικαιώματα μπορούν αλλά πρόκειται για μια χρονοβόρα διαδικασία. Σε κάθε περίπτωση οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να στείλουν ακόμη και email για να γνωστοποιήσουν την άρνηση χρήσης των δεδομένων τους, προσβλέποντας ταυτόχρονα ότι θα δρομολογηθούν τα σχέδια της ΕΕ για αναμόρφωση των κανόνων προστασίας δεδομένων.