Ιστορία «χειροποίητη»

Το «μακρύ ταξίδι» στα σπάνια χειρόγραφα της Γενναδείου Βιβλιοθήκης εκβάλλει σε σπουδαία και άγνωστα στοιχεία για τη νεοελληνική Ιστορία και τη φιλοσοφική σκέψη. Ο τόμος που παρουσιάστηκε στη Γεννάδειο με τον τίτλο «Εξερευνήσεις στα χειρόγραφα της Γενναδείου Βιβλιοθήκης», με επιμέλεια της Μαρίας Πολίτη και της Ελένης Παππά, αναλύει τον πολύτιμο ρόλο που κάθε χειρόγραφο διαδραμάτισε στην εποχή του. Μια ομάδα ειδικών, συγκεκριμένα, ανέλαβε να μελετήσει τη μικροϊστορία μερικών από τα σπανιότερα και πολυτιμότερα ελληνικά χειρόγραφα της συλλογής, όπως ανέφερε η Μαρία Γεωργοπούλου, διευθύντρια της Γενναδείου Βιβλιοθήκης, στο κατάμεστο αμφιθέατρο, στην πρώτη εκδήλωση της Αμερικανικής Σχολής για τη χρονιά, κατά την οποία χαιρέτισε μέσω skype ο Τζον Ντέιβις, διευθυντής της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών της Αθήνας.Το συνέδριο και η έκθεση που διοργανώθηκαν στη Γεννάδειο από την Ελληνική Παλαιογραφική Εταιρεία το 2004 - επί θητείας της Χάρης Καλλιγά - αποτελούν σταθμό και είναι η απαρχή για τον ερευνητικό τόμο. Αφού έφεραν στην επιφάνεια 79 δείγματα χειρογράφων, άγνωστα και σπάνια. Η έρευνα αποκάλυψε μεταξύ άλλων άγνωστες ιστορίες για χειρόγραφα, όπως εκείνα που αφορούν την ψαλτική τέχνη, το ιερό κείμενο της Κλίμακος του Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου, τα μεταβυζαντινά χειρόγραφα που αποτυπώνουν και τις φιλοσοφικές διαμάχες των ελλήνων λογίων του νεοελληνικού Διαφωτισμού, αλλά και ίχνη του αγνώστου συντρόφου του Ρήγα Βελεστινλή, Ιωάννη Εμμανουήλ - και ένα δικό του σπάνιο χειρόγραφο. «Μοιραζόμαστε μια περιπέτεια εξερευνήσεων, μια μεγάλη υπόθεση, και θέλαμε να μοιραστούμε μαζί σας τη χαρά», είπε η Μαρία Πολίτη, «ψυχή» της οργάνωσης και επιμέλειας του περιεκτικού τόμου. Και ακριβώς, οι μελέτες του πολυτελούς βιβλίου αναλύουν τον ρόλο που έπαιξαν τα χειρόγραφα στη διατήρηση της πνευματικής Ιστορίας της Ελλάδας, αναγνωρίζουν γραφείς, προσδιορίζουν μεθόδους αντιγραφής και χειρόγραφες παραδόσεις κειμένων και διευκρινίζουν τον τρόπο που επέλεγε ο Γεννάδιος τα χειρόγραφα που αγόραζε. Η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, μια δεξαμενή γνώσης στο Κέντρο της Αθήνας, διαθέτει μια από τις σημαντικότερες συλλογές χειρογράφων της περιόδου 12ου - 19ου αιώνα στην Αθήνα. Χειρόγραφα ποικίλης θεματολογίας (θεολογικά, λογοτεχνικά, ιστορικά, μουσικά και άλλα. Ιδρυτής της βιβλιοθήκης ήταν ο Ιωάννης Γεννάδιος (1844-1932) που διετέλεσε διπλωμάτης στο Λονδίνο για χρόνια όπου και συγκρότησε μια μοναδική συλλογή σπάνιων βιβλίων, χειρογράφων, αρχείων. Η αρχική συλλογή δωρίστηκε στην Αμερικάνικη Σχολή Κλασικών Σπουδών από τον Γεννάδιο το 1922, με 300 χειρόγραφα και συλλογές άλλων συλλεκτών, και μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο έφτασαν ιδιωτικές συλλογές χειρογράφων είτε ως δωρεές είτε ως αγορές.