Γιατί ξέσπασαν αντι-μεταναστευτικές διαδηλώσεις στη Βόρεια Ιρλανδία;

Το επίκεντρο των επεισοδίων στην Βόρεια Ιρλανδία ήταν η πόλη Μπαλλυμένα, ωστόσο η αναταραχή επεκτάθηκε γρήγορα και σε άλλες περιοχές, προκαλώντας φόβο, καταστροφές και κοινωνικό διχασμό.

Παρά τα πραγματικά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η περιοχή, αναλυτές και κοινωνιολόγοι προειδοποιούν ότι η απλή αναγωγή των γεγονότων σε «κρίση λιτότητας» ή «αντίδραση στις μεταναστευτικές ροές» παραγνωρίζει βαθύτερα, πολυπαραγοντικά αίτια, σύμφωνα με το Al Jazeera.

Από τη διαμαρτυρία στην κλιμάκωση: Το χρονικό των ταραχών

Η σπίθα που άναψε τη φωτιά ήταν η σύλληψη δύο 14χρονων Ρουμάνων με την κατηγορία σεξουαλικής επίθεσης εις βάρος έφηβης.

Παρόλο που οι κατηγορούμενοι αρνήθηκαν τις κατηγορίες στο δικαστήριο του Κόλερεϊν, η είδηση προκάλεσε μαζική κινητοποίηση, με ανάρτηση στο Facebook να καλεί σε «ειρηνική διαμαρτυρία» για την υποστήριξη της κοινότητας.

Η συγκέντρωση το βράδυ της Δευτέρας εξελίχθηκε γρήγορα. Στην αρχή, το κλίμα ήταν ήρεμο, με την αστυνομία να παρακολουθεί διακριτικά.

Ωστόσο, αργότερα, μασκοφόροι αποσπάστηκαν από το πλήθος, έστησαν οδοφράγματα και επιτέθηκαν σε σπίτια μεταναστών και στις δυνάμεις ασφαλείας. Οι συγκρούσεις γενικεύτηκαν τις επόμενες ημέρες, με αποκορύφωμα τη νύχτα της Τρίτης, όταν κτίρια και οχήματα πυρπολήθηκαν.

Επιπλέον επεισόδια σημειώθηκαν και στο Λάρνε, όπου μασκοφόροι έκαψαν κέντρο αναψυχής που φιλοξενούσε οικογένειες μεταναστών, και στο Πορτάνταουν, με ρίψεις τούβλων, πετρών και μολότοφ. Συνολικά, 40 αστυνομικοί τραυματίστηκαν και 15 άτομα συνελήφθησαν.

Η κοινωνική δυναμική του φόβου

Οι επιθέσεις δεν ήταν τυχαίες. Πολλοί κάτοικοι επιχείρησαν να αποστασιοποιηθούν από τις βιαιότητες, βάζοντας σημαίες ή σημειώματα στα παράθυρα με την ένδειξη «εδώ ζουν ντόπιοι».

Εθνοτικές μειονότητες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους μέσα στη νύχτα.

Η Mika Kolev, μητέρα δύο παιδιών, δήλωσε ότι αισθάνεται τρόμο και σκέφτεται να εγκαταλείψει τη χώρα, παρά το γεγονός ότι η κόρη της έχει γεννηθεί στο Μπαλλυμένα.

Ποιοι κρύβονται πίσω από τις ταραχές;

Παρά τον μαζικό χαρακτήρα των ταραχών, η ταυτότητα των ταραξιών παραμένει ασαφής. Ιστορικά, η Μπαλλυμένα είναι προπύργιο των ενωτικών (λογιαλιστών), ωστόσο αναφορές στα μέσα ενημέρωσης αναφέρουν ότι στην παρούσα περίπτωση συμμετείχαν και καθολικοί.

Η Βόρεια Ιρλανδία έχει ιστορικό έντονης θρησκευτικής και πολιτικής πόλωσης, με παραστρατιωτικές ομάδες να παίζουν σημαντικό ρόλο στις «Ταραχές» που διήρκεσαν από το 1960 μέχρι τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής το 1998. Αν και σήμερα οι συγκρούσεις είναι σποραδικές, η κοινωνική δυσφορία παραμένει.

Ο κοινωνιολόγος John Nagle από το Queen’s University του Μπέλφαστ σημειώνει ότι πολλοί κάτοικοι ενωτικών περιοχών νιώθουν πως έχουν αποκλειστεί από τα οφέλη της ειρήνης. Τα παράπονα αυτά διαπλέκονται με τη σύγχρονη αντίδραση προς τη μετανάστευση.

Ρόλος της ακροδεξιάς και των παραστρατιωτικών

Παρόλο που η αστυνομία δεν έχει ενδείξεις για εμπλοκή παραστρατιωτικών ομάδων, έκθεση της οργάνωσης Committee on the Administration of Justice (CAJ) εντοπίζει μοτίβα δράσης που σχετίζονται με την ακροδεξιά και τις λογιαλιστικές περιοχές.

Η έκθεση, η οποία μελέτησε αντι-μεταναστευτικές εκδηλώσεις από το 2023, δείχνει ότι οι ταραχές ακολουθούν συγκεκριμένο μοτίβο, ιδίως κατά τους θερινούς μήνες, παράλληλα με τις παραδοσιακές πορείες των λογιαλιστών.

Η μετανάστευση ως αποδιοπομπαίος τράγος

Η συζήτηση για τη μετανάστευση στη Βόρεια Ιρλανδία βρίσκεται σε έξαρση. Παρότι η περιοχή έχει χαμηλά ποσοστά μεταναστών σε σχέση με το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο (μόλις 3,4% ανήκουν σε εθνοτικές μειονότητες), ο πληθυσμός που γεννήθηκε εκτός ΗΒ αυξήθηκε από 6,5% το 2011 σε 8,6% το 2021.

Ο βουλευτής του DUP Paul Frew δήλωσε ότι «ο κόσμος ανησυχεί για την παράνομη μετανάστευση».

Ωστόσο, κοινωνιολόγοι τονίζουν ότι τα περιστατικά βίας δεν συνδέονται απαραίτητα με φτώχεια ή υψηλή μετανάστευση. «Οι επιθέσεις γίνονται σε περιοχές με έντονη ακροδεξιά δραστηριότητα, όχι στις πιο υποβαθμισμένες», σημειώνει ο Daniel Holder της CAJ.

Πολιτικές αντιδράσεις και επικρίσεις

Οι πολιτικοί ηγέτες της Βόρειας Ιρλανδίας καταδίκασαν τις επιθέσεις. Η πρωθυπουργός Μισέλ Ο’Νιλ τις χαρακτήρισε «ρατσιστικές και αποτρόπαιες», ενώ άλλοι υπουργοί, όπως ο Τζον Ο’Νταουντ και η Ναόμι Λονγκ, μίλησαν για εγκληματίες που καθοδηγούνται από μίσος.

Ωστόσο, επικρίσεις δέχθηκαν και ορισμένοι πολιτικοί για δηλώσεις που θεωρήθηκαν υποδαύλιση της έντασης. Ο υπουργός Κοινοτήτων Γκόρντον Λάιονς κατηγορήθηκε ότι αποκάλυψε την τοποθεσία καταφυγίου μεταναστών.

Επίσης, ο τοπικός σύμβουλος Tyler Hoy καταδίκασε μεν τη βία, αλλά αναπαρήγαγε ρητορική περί «λεωφορείων με μετανάστες» που στέλνονται στην περιοχή.

Πιο φιλόξενη κοινωνία, πιο περίπλοκα προβλήματα

Παρά τις ταραχές, γενικές κοινωνικές μελέτες δείχνουν ότι η κοινωνία της Βόρειας Ιρλανδίας γίνεται σταδιακά πιο φιλόξενη.

Σύμφωνα με την έρευνα Northern Ireland Life and Times Survey, το 94% των ερωτηθέντων το 2024 ήταν πρόθυμοι να δεχτούν κάποιον από μειονοτική ομάδα στη γειτονιά τους – εντυπωσιακή άνοδος από το 53% του 2005.

Ωστόσο, η κοινωνιολόγος Ruth McAreavey επισημαίνει ότι οι ραγδαίες δημογραφικές αλλαγές σε μια κοινωνία με βαθιά συντηρητικές ρίζες, σε συνδυασμό με την αποβιομηχάνιση και τις πολιτικές λιτότητας, εντείνουν την αίσθηση ματαίωσης.

«Η έλλειψη υποδομών και πόρων καθιστά δύσκολη την ένταξη των μεταναστών και τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής», τονίζει.

«Οι πολίτες αισθάνονται πως χάνουν τον έλεγχο και ότι οι αλλαγές τους επιβάλλονται απ’ έξω».