Αν ζούσε ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε – Τι θα συμβούλευε τον Φρίντριχ Μερτς

«Με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, χάνω τον πιο στενό μου φίλο και σύμβουλο που είχα ποτέ στην πολιτική» είχε δηλώσει ο Φρίντριχ Μερτς με την είδηση του θανάτου του στα τέλη Δεκεμβρίου του 2023. Ο παλαίμαχος πολιτικός της γερμανικής Χριστιανοδημοκρατίας δεν πρόλαβε να ζήσει την εκλογική νίκη που φέρνει τον άλλοτε πολιτικό του ευνοούμενο στην Καγκελαρία της Γερμανίας.

Ο Φρίντριχ Μερτς ήταν από τα πολιτικά «παιδιά» του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.

Τον υποστήριξε στα πρώτα χρόνια της πολιτικής του καριέρας, η σχέση τους κράτησε και το διάστημα που αποχώρησε, συγκρουόμενος με την Ανγκελα Μέρκελ, από την πολιτική σκηνή, ήταν ο μόνος στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του CDU με τον οποίο μιλούσε στον ενικό. Οι συμβουλές του θα ήταν σίγουρα χρήσιμες στον Μερτς που είναι έτοιμος να αναλάβει το τιμόνι της μεγαλύτερης χώρας της ΕΕ στο κέντρο της Ευρώπης σε μια συγκυρία τεκτονικών αλλαγών που φέρνει ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στις διεθνείς ισορροπίες και τις ευρωατλαντικές σχέσεις. Ενδεχομένως να τον προφύλασσαν και από κακοτοπιές και στραβοπατήματα στον δρόμο του για την Καγκελαρία, τα οποία καλύπτει η εκλογική νίκη, αλλά θα τα βρίσκει μπροστά του μετά τις εκλογές.

Η πρώτη συμβουλή του Σόιμπλε θα ήταν η αναγκαιότητα συμβιβασμών, στο κόμμα του, στην εσωτερική πολιτική στη χώρα, στην εξωτερική πολιτική και πρωτίστως στην Ευρώπη. Αυτό προϋποθέτει την τήρηση του μέτρου, το οποίο όμως έχασε ο Μερτς επιλέγοντας έναν πολωτικό προεκλογικό αγώνα στο εσωτερικό και αντιευρωπαϊκές θέσεις στο Μεταναστευτικό.

Ο Σόιμπλε δεν ήταν λιγότερο αυστηρός στην αντιπαράθεση με τους κομματικούς του αντιπάλους. Το αντίθετο μάλιστα. Ηταν σκληρός στις θέσεις του, αιχμηρός στη διατύπωσή τους και επίμονος στη διεκδίκησή τους. Στον αμερικανό υπουργό Οικονομικών Τζακ Λιού που ασκούσε ασφυκτικές πιέσεις στη Γερμανία στην κρίση της Ελλάδας, αντιπρότεινε δηκτικά να πάρουν οι ΗΠΑ την Ελλάδα στη ζώνη του δολαρίου και η Ευρώπη το Πουέρτο Ρίκο στη ζώνη του ευρώ. Θα συμφωνούσε τώρα με την αυστηρή απάντηση του Μερτς στον Τζέι Ντι Βανς ότι δεν δέχεται συστάσεις από τον αμερικανό αντιπρόεδρο με ποιον θα συγκυβερνήσει στη Γερμανία.

Αλλά ο Σόιμπλε απεχθανόταν τον λαϊκισμό, στον οποίο συχνά ρέπει ο Μερτς. Στην τελευταία προεκλογική ομιλία του στο Μόναχο κατακεραύνωνε τους διαδηλωτές κατά της Ακροδεξιάς, μιλώντας συλλήβδην για «ανόητους αριστερούς και πράσινους, που διαδηλώνουν εκεί έξω». Ακριβώς αυτούς τους «ανόητους αριστερούς» του SPD χρειάζεται τώρα για να γίνει καγκελάριος της Γερμανίας.

Ο Σόιμπλε θα συμβούλευε επίσης τον Μερτς να μην εγκαταλείψει το πολιτικό Κέντρο, όπως κάνει ο σημερινός αρχηγός του CDU, ο οποίος για να διαφοροποιηθεί από την εποχή Μέρκελ έφτασε στο σημείο να περνάει το ψήφισμά του για το Μεταναστευτικό στο Μπούντεσταγκ με τις ψήφους του ακροδεξιού, εξτρεμιστικού AfD. O Σόιμπλε, ο αρχιτέκτονας της γερμανικής επανένωσης, με μνήμες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, δεν θα επέτρεπε ποτέ σύμπλευση, έστω και ακούσια, με το ακροδεξιό AfD, το οποίο έχει στους κόλπους του κορυφαία στελέχη νοσταλγούς του Χίτλερ.

Ο Σόιμπλε ήταν ο «κύριος του μαύρου μηδέν», των μηδενικών ελλειμμάτων, της άτεγκτης δημοσιονομικής πειθαρχίας που μείωσε μεν το δημόσιο χρέος, αλλά πίσω μία Γερμανία με προβληματικές υποδομές και υποχρηματοδοτημένες ένοπλες δυνάμεις. Σε μία από τις τελευταίες ομιλίες του στο Μπούντεσταγκ προειδοποίησε την ηγεσία του CDU/CSU ότι αφορά και αυτήν η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου για πιστή εφαρμογή του «φρένου χρέους» που στέρησε 60 δισ. ευρώ από την κυβέρνηση του Σολτς. Ο Μερτς απέρριψε την παράκαμψη του «φρένου χρέους» προεκλογικά, αλλά θα το βρει μπροστά του γιατί θα του λείψουν τα λεφτά και για την ανάπτυξη της Γερμανίας και για τη στήριξη της Ουκρανίας.

Ο Σόιμπλε δεν θα επέτρεπε ποτέ την αυτονόμηση της Γερμανίας και την αμφισβήτηση της ευρωπαϊκής της πρόσδεσης, ακόμη και σε μια κρίση. Ο Μερτς επικαλείται τη Συνθήκη Σένγκεν για να κλείσει τα σύνορα της Γερμανίας ακυρώνοντάς τη. Σε δυσκολότερη θέση είχε βρεθεί ο Σόιμπλε στην προσφυγική κρίση του 2015-16. «Οταν η καγκελάριος έλαβε την απόφαση στις 4 Σεπτεμβρίου 2015 – η οποία εκ των υστέρων ήταν το κλειδί για αυτή την κρίση – να κρατήσει τα σύνορα ανοιχτά βλέποντας τις καταστροφικές συνθήκες στον σιδηροδρομικό σταθμό της Βουδαπέστης για χιλιάδες πρόσφυγες, έκρινα ότι αυτή ήταν η σωστή απόφαση από ανθρωπιστική και ευρωπαϊκή σκοπιά» έγραψε ο Σόιμπλε στα απομνημονεύματά του. Υποστήριξε τη Μέρκελ «στο μέτρο των δυνατοτήτων του», όπως και τη δήλωση-κλειδί της Μέρκελ στα τέλη Αυγούστου 2015: «Θα τα καταφέρουμε».

Θα απέφευγε τον λαϊκισμό του Μερτς και στο κρίσιμο θέμα της ενσωμάτωσης των ξένων στη Γερμανία. Ο Σόιμπλε θεσμοθέτησε ήδη στην πρώτη δεκαετία του 2000 τη «Διάσκεψη του Ισλάμ», την ετήσια συνάντηση με τις οργανώσεις μουσουλμάνων της Γερμανίας. «Το Ισλάμ είναι μέρος της Γερμανίας και μέρος της Ευρώπης, είναι μέρος του παρόντος μας και είναι μέρος του μέλλοντός μας. Οι μουσουλμάνοι είναι ευπρόσδεκτοι στη Γερμανία» έγραφε στην πρόσκληση της πρώτης «Διάσκεψης του Ισλάμ» το 2006. Σήμερα ο Μερτς μιλάει για «μικρούς πασάδες» που μεγαλώνουν σε οικογένειες μουσουλμάνων και για μετανάστες που «έρχονται στη Γερμανία να φτιάξουν τα δόντια τους και οι Γερμανοί δεν βρίσκουν ραντεβού στον οδοντίατρο».

Στο επίπεδο αυτό ο άλλοτε μέντοράς του Σόιμπλε δεν θα έπεφτε ποτέ.