Η ατζέντα άλλαξε

Τι σηματοδοτούν τα χθεσινά πρωτοφανή συλλαλητήρια για την κυβέρνηση; Το ερώτημα κυριαρχεί στις συζητήσεις όλων των κυβερνητικών στελεχών που παρακολουθούν τις εξελίξεις με εξίσου πρωτοφανή αμηχανία. Αρκετοί, αν όχι οι περισσότεροι, αναγνωρίζουν ότι υπάρχει μια μεταβολή σκηνικού που οδηγεί την κυβέρνηση σε ένα τεστ αντοχής και την αναγκάζει πλέον να κάνει διαχείριση χρόνου. Ακόμη κι αν δεν υπήρχε ένα καθαρό αντικυβερνητικό μήνυμα από την κοσμοπλημμύρα στις πλατείες, είναι σαφές ότι για ένα υπερμεγέθες ακροατήριο η κυβέρνηση δεν προσφέρει

πλέον προσδοκίες. Η εμπιστοσύνη έχει κλονιστεί και η εικόνα αυτή είναι μάλλον απίθανο να ανατραπεί. Περισσότερο από το κλίμα στο εσωτερικό, ωστόσο, τα ίδια στελέχη εμφανίζονται προβληματισμένα για την εικόνα που θα διαμορφωθεί εκτός συνόρων για τα τεκταινόμενα στην εγχώρια σκηνή. Τα Τέμπη μπορεί όντως να αποδειχθούν εκείνο το θέμα που λειτουργεί ως διαχωριστική γραμμή, επηρεάζοντας και τη διεθνή εικόνα – για την κυβέρνηση και, μαζί της, για τη χώρα. Και όπως έχει διαχρονικά αποδειχθεί, ένα δυνατό σύνθημα ή μια συμβολική εικόνα που μπορεί να υπερβεί τις συνοριακές γραμμές, είναι αρκετή και λειτουργεί πολλαπλασιαστικά και ανεξέλεγκτα.

Στην ταινία του 1997 του Μπάρι Λέβινσον, «Ο πρόεδρος, ένα ροζ σκάνδαλο κι ένας πόλεμος», η κυβέρνηση κατηγορήθηκε ότι «πέταξε σαν παλιοπάπουτσο» έναν στρατιώτη των ειδικών δυνάμεων που βρέθηκε αιχμάλωτος σε πολεμική επιχείρηση κάπου στην Αλβανία. Για τον στρατιώτη, ο Γουίλι Νέλσον ηχογράφησε ένα φολκ τραγούδι, το «Παλιό παπούτσι», και τις επόμενες ημέρες σε όλη την Αμερική και στις περισσότερες χώρες του κόσμου, μικροί και μεγάλοι άρχισαν να πετούν τα φορεμένα τους παπούτσια σε δέντρα και καλώδια του ηλεκτρικού με δεμένα τα κορδόνια. Στην ταινία η αντίδραση των μαζών ήταν καθοδηγούμενη, καθώς ακολουθούσε το κυβερνητικό μάρκετινγκ που είχε σχεδιαστεί στα παρασκήνια του Λευκού Οίκου, αλλά τα εκατομμύρια κρεμασμένα παπούτσια στους δρόμους επιβεβαίωναν ότι το μεγάλο πλήθος μπορεί να λειτουργήσει με αυτοματισμούς που δεν ακολουθούν κανένα σχέδιο. Στο Μέγαρο Μαξίμου αντιλαμβάνονται πλέον ότι το «Δεν έχω Οξυγόνο» μπορεί να αποδειχθεί καταλυτικό, συνοδεύοντας μια αντίδραση σε κατεστημένες πρακτικές που ξεπερνούν τα ελληνικά όρια – και κάπως έτσι, τα Τέμπη να γίνουν πλακάτ στο Μπουένος Αϊρες ή να κινητοποιήσουν χιλιάδες από τη Μελβούρνη μέχρι το Αμστερνταμ.

Την εικόνα αυτή η κυβέρνηση δεν μπορεί να την αντιμετωπίσει. Ενδεχομένως να μην μπορούσαν να τη διαχειριστούν κυβερνήσεις υπερδυνάμεων. Και είναι ζητούμενο το κλίμα που θα αντιμετωπίσει προσεχώς ο Κυριάκος Μητσοτάκης, εάν μια εικόνα πτωτικής τροχιάς αρχίσει να παγιώνεται στη διεθνή σκηνή. Ακόμη χειρότερα, η εσωτερική πίεση αυξάνεται και μπορεί να αποκτήσει διεθνείς διαστάσεις την ώρα που καλείται να διαχειριστεί μια ανατροπή σκηνικού από τη νέα ατζέντα του Ντόναλντ Τραμπ. Ακόμη κι αν στο εσωτερικό η κυβέρνηση επεξεργάζεται αντίδοτα και ευελπιστεί ότι με την πάροδο του χρόνου η κατάσταση θα εκτονωθεί, οι μεταβολές που προκαλεί η απότομη στροφή του Λευκού Οίκου απειλούν με εκτροχιασμό κάθε στρατηγική στην Αθήνα και την Ευρώπη. Πρόκειται για παράμετρο που επίσης λειτουργεί αιφνιδιαστικά για το Μαξίμου – και σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχουν κινήσεις διαφυγής ούτε προσφέρονται λύσεις από επιτροπές εμπειρογνωμόνων. Ξαφνικά, τα εγχειρίδια έχουν αλλάξει για τη «σωστή πλευρά της Ιστορίας» και οι νέες ισορροπίες δεν έχουν ακόμη βρεθεί. Το δε ομιχλώδες τοπίο, τεντώνει τα νεύρα ακόμη περισσότερο εντός των κυβερνητικών τειχών.

Από τα δύο μέτωπα, οι συνομιλητές του επιμένουν ότι τον Πρωθυπουργό τον βασανίζει περισσότερο το δεύτερο. Οσα σχεδιάζονται στην Ουάσιγκτον είναι δισεπίλυτος γρίφος σε σχέση με τις προανακριτικές του Ανδρουλάκη και του Φάμελλου –και οι κινήσεις του επόμενου τριμήνου μπορεί να κρίνουν ακόμη και τον εκλογικό ορίζοντα. Αν τα Τέμπη δημιουργούν μια πιεστική κατάσταση που αποσυντονίζει την κυβέρνηση στον έκτο χρόνο της, η νέα ατζέντα Τραμπ – με ανοικτά μια σειρά από διμερή και περιφερειακά ζητήματα – μπορεί στην Αθήνα να προκαλέσει ασφυξία.